Astuti, người giúp việc quốc tịch
Indonesia đang chuẩn bị bữa trưa cho ông chủ cao tuổi người Đài Loan, cố gắng nấu sao cho món ăn thật mềm. Astuti (26 tuổi) nghiền nhuyễn đậu hũ non và mì sợi trong chảo cho đến khi hỗn hợp giống như cháo trắng. “Ông nhai không giỏi nhưng ông rất thích ăn mì. Vì vậy tôi nấu như vậy”, cô cho biết.
Nấu ăn chỉ là một trong nhiều công việc mà cô làm với vai trò người giúp việc cho ông Tong Fu-chien (86 tuổi) mắc bệnh thận và chứng mất trí nhớ. Trong 1 năm qua, cô đã chăm sóc ông tại nhà ở thành phố Tân Bắc, nơi ông sống cùng con trai (52 tuổi) làm nghề sản xuất truyền hình - ông Tong Shih-chieh.
Những người giúp việc sống cùng nhà như Astuti đang đóng vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ nhóm dân số già đang tăng nhanh của Đài Loan trong bối cảnh tỷ lệ sinh giảm, một xu hướng phổ biến ở khắp khu vực Đông Á. Trong một xã hội chịu ảnh hưởng sâu đậm của giá trị Khổng giáo, người giúp việc còn đóng vai trò thay thế con cái để thực hành đạo hiếu, nhất là khi con cháu không thể đảm đương công việc chăm sóc cha mẹ.
“Ở Đài Loan, mọi người đều hiểu rằng việc chăm sóc cha mẹ nên được thực hiện trong phạm vi gia đình, tại chính ngôi nhà của mình. Là con trai duy nhất, tôi nghĩ đây là cách đúng đắn", ông Tong chia sẻ về lý do thuê Astuti khi bản thân quá bận rộn.
Hình ảnh người nước ngoài đẩy xe lăn cho người cao tuổi tại các trung tâm thương mại hay công viên công cộng ở Đài Loan không còn xa lạ, nhưng điều này không phải lúc nào cũng phổ biến. Khi Đài Loan lần đầu cho phép thuê người chăm sóc từ nước ngoài vào năm 1992, chỉ có 306 người được tuyển lựa. Đến năm 2024, con số này tăng vọt lên 214.514 người, theo số liệu chính thức.
Một số người Đài Loan chia sẻ rằng việc gửi cha mẹ đến viện dưỡng lão là điều “không tưởng”, bởi điều đó bị coi là bất hiếu. Theo khảo sát năm 2022 của Cơ quan Y tế và Phúc lợi Đài Loan, 97,91% trong số gần 4 triệu người cao tuổi từ 65 tuổi trở lên sống tại nhà; chỉ 2,09% sống trong các cơ sở chăm sóc.
Việc thuê người chăm sóc nước ngoài sống cùng nhà ngày càng được xem là “giải pháp vững chắc”, theo Phó Giáo sư Liang Li-fang, chuyên gia xã hội học đã nghiên cứu lĩnh vực này gần 20 năm. Dù nhiều người Đài Loan lớn tuổi vẫn e ngại việc có người lạ, đặc biệt là người nước ngoài sống trong nhà nhưng quan điểm xã hội đã dần thay đổi: Người chăm sóc không còn nhất thiết phải là người có quan hệ huyết thống.
Theo cuộc khảo sát năm 2022, chỉ 1,28% người cao tuổi cho biết nếu được chọn, họ sẽ vào viện dưỡng lão; trong khi 91% muốn tiếp tục sống tại nhà và 56,7% trong số đó muốn được sống cùng con cái.
“Nghiên cứu cho thấy người Đài Loan thậm chí còn tuân thủ đạo hiếu truyền thống nhiều hơn so với người Nhật, Hàn Quốc hay Trung Quốc đại lục”, Giáo sư Lin Ju-ping, chuyên gia xã hội học cho biết.
Tuy nhiên, kỳ vọng truyền thống rằng con cái phải là người chăm sóc cha mẹ già đã thay đổi, do cấu trúc gia đình thay đổi, như việc nhiều phụ nữ tham gia lực lượng lao động và những điều chỉnh chính sách cho phép thuê người giúp việc nước ngoài dễ dàng hơn.
Người chăm sóc nước ngoài được xem là lựa chọn “gần như tốt nhất” bởi người chăm sóc bản địa có chi phí cao hơn, thường trên 50.000 đài tệ/tháng (43 triệu đồng), trong khi người nước ngoài nhận mức lương tối thiểu 20.000 đài tệ (17 triệu đồng).
Đài Loan đang tiến tới giai đoạn được gọi là “xã hội siêu già” vào năm 2025, khi hơn 20% dân số sẽ trên 65 tuổi. Đến năm 2039, dự báo nhóm tuổi này chiếm hơn 30% dân số. Tỷ lệ sinh của Đài Loan đã rơi xuống 0,89 vào năm 2024, một trong những mức thấp nhất thế giới.
Trong bối cảnh chuẩn mực giới vẫn đặt gánh nặng chăm sóc lên vai phụ nữ, tỷ lệ phụ nữ Đài Loan đi làm đã tăng từ 44% năm 1994 lên 51,6% năm 2022, tạo ra khoảng trống trong chăm sóc người thân tại nhà.
Khi Đài Loan cho phép lao động nhập cư năm 1992, mục tiêu là giải quyết thiếu hụt lao động trong các lĩnh vực như xây dựng, nông nghiệp và chăm sóc sức khỏe. Ban đầu, người giúp việc nước ngoài chỉ được phép làm việc tối đa 2 năm và không được quay lại. Nhưng theo thời gian, chính sách đã nới lỏng. Hiện họ có thể ở lại tới 12 năm và có thể gia hạn nếu đáp ứng tiêu chí đào tạo.
Từ năm 2022, những người làm việc liên tục 6 năm và đạt tiêu chuẩn lương, kỹ năng có thể đăng ký làm “lao động trung cấp”, được phép sống không giới hạn thời gian và có thể xin định cư sau 5 năm. Tính đến tháng 2/2024, khoảng 15.000 người đã được công nhận là lao động trung cấp.
Tuy vậy, Phó Giáo sư Liang tin rằng ngay cả khi người chăm sóc nước ngoài đảm nhiệm nhiều việc hơn thì vai trò gia đình vẫn rất quan trọng. “Ngay cả khi người cao tuổi sống cùng người chăm sóc, con cái họ vẫn thường xuyên ghé thăm hoặc là cầu nối giao tiếp chính giữa cha mẹ và người giúp việc”, bà nói.
ĐỨC HOÀNG (theo Straits Times)