Không phải là dấu chấm hết
“Con trai tôi học lực khá, rất tự tin vào môn toán nhưng kết quả lại ngược kỳ vọng, chỉ được 17 điểm. Dù buồn nhưng rồi tôi nghĩ, thay vì chì chiết, mình nên cùng con tìm lối khác để đi tiếp”, chị Minh Anh (quận Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ.
Câu chuyện của chị Minh Anh cũng là tâm trạng chung của không ít phụ huynh trong những ngày sau khi có điểm thi lớp 10. Thay vì trách móc hay thất vọng, nhiều gia đình âm thầm tìm đến các diễn đàn giáo dục, mạng xã hội để hỏi han thông tin, tìm hiểu về trường tư thục, trung tâm giáo dục thường xuyên (GDTX) hay chương trình học nghề hệ 9+. Họ không đợi đến khi có điểm chuẩn mà đã chủ động lên kế hoạch khác cho con.
Trên trang mạng xã hội, chị Hương Trang (Hà Nội) kể về con mình, một học sinh giỏi cấp quận nhưng trượt cả ba nguyện vọng vì quá tự tin: “Con đang học tại trung tâm GDTX, theo lộ trình học văn hóa kết hợp định hướng nghề nghiệp. Gia đình không trách móc vì hiểu rõ, con là người buồn nhất. Điều quan trọng là không để con cảm thấy bị bỏ rơi”.
Một bạn trẻ khác đăng trên diễn đàn giáo dục: “Em trai của em vừa thi vào 10 và chỉ được 18,25 điểm, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng. Bố mẹ buồn, không khí gia đình nặng nề. Em không biết làm sao để xoa dịu...”, chia sẻ này nhận về hàng trăm lượt đồng cảm vì phản ánh đúng thực tế của nhiều gia đình.
Theo cô Trần Phương Lan, giáo viên THCS ở Hà Nội, trong giai đoạn này, điều cần nhất là giữ vững tâm lý cho cả phụ huynh và học sinh. “Không đỗ lớp 10 công lập không có nghĩa là thất bại. Học sinh và gia đình nên ngồi lại cùng nhìn nhận nguyên nhân, phân tích năng lực để chọn hướng đi phù hợp hơn”, cô Lan nói.
Thực tế, ngoài hệ thống trường công lập, nhiều địa phương như Hà Nội, TPHCM có mạng lưới trường tư thục, trung tâm GDTX, trường nghề và chương trình đào tạo trung cấp 9+ sẵn sàng tiếp nhận học sinh.
Theo Giám đốc Sở GD&ĐT TP Hà Nội Trần Thế Cương, thành phố có hơn 100 trường tư thục, 29 trung tâm GDTX và hàng chục cơ sở đào tạo nghề. “Chủ trương của Hà Nội là bảo đảm 100% học sinh tốt nghiệp THCS có nguyện vọng tiếp tục đi học đều được tuyển vào các loại hình trường phù hợp”, ông Cương khẳng định. Thành phố cũng dự kiến đưa vào hoạt động ba trường THPT công lập mới trong năm học 2025 - 2026, bổ sung khoảng 1.500 - 1.700 chỉ tiêu.
Tại TPHCM, một số trường tư như: Trí Đức, Thành Nhân, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Trần Cao Vân… trở thành lựa chọn thay thế của nhiều phụ huynh. Đây là những trường có mô hình giáo dục linh hoạt, học phí vừa phải và sĩ số lớp không quá đông. Ngoài ra, trung tâm GDTX tại các quận: Tân Phú, Gò Vấp, Quận 10… cũng ghi nhận lượng học sinh nhập học tăng rõ rệt.
Ông Phạm Minh Tùng, Giám đốc Trung tâm GDNN - GDTX quận Gò Vấp cho biết: “Chúng tôi chủ trương đón học sinh từ nhiều khu vực lân cận. Chỉ tiêu năm nay khoảng 500 học viên. Với chương trình học văn hóa kết hợp định hướng nghề nghiệp, các em có thể thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển đại học như học sinh phổ thông”.
Một lựa chọn khác ngày càng được nhiều gia đình quan tâm là chương trình 9+, mô hình đào tạo dành cho học sinh sau THCS học song song chương trình văn hóa và nghề. Tại Trường Trung cấp Đại Việt TP Thủ Đức, ThS Huỳnh Trọng Hiếu cho biết: “Ngay sau khi có điểm thi lớp 10, nhiều phụ huynh và học sinh đến trường để tư vấn học nghề và một số đã “chốt” luôn phương án học trung cấp 9+. Các em sẽ học 7 môn văn hóa cùng kiến thức nghề; sau 3 năm vừa có bằng THPT, vừa có chứng chỉ nghề để tham gia thị trường lao động hoặc học liên thông”.
Tuy nhiên, không ít phụ huynh cũng băn khoăn có nên cho con học nghề sớm hay vẫn tiếp tục học văn hóa để có thời gian suy nghĩ kỹ hơn về định hướng tương lai. Anh Tuấn Ngọc (Hà Nội) chia sẻ: “Nếu con chưa hiểu rõ mình thích gì, học nghề sớm có thể khiến các cháu dễ nản. Bằng tốt nghiệp THPT vẫn rất quan trọng, giúp con có nhiều cơ hội hơn sau này”.
Đồng hành cùng con
Giữa rất nhiều lựa chọn, có lẽ điều đáng quý nhất là cách mà phụ huynh chọn thái độ ứng xử tích cực, yêu thương và không gây thêm áp lực lên con cái. Câu chuyện “vượt vấp” như của chị Vũ Nhung từng rớt chuyên hóa, học trường làng, sau đó du học, làm tiến sĩ ở Tây Ban Nha là minh chứng rằng, điểm số hôm nay không định đoạt tương lai.
Theo cô Nguyễn Thị Vân Hồng, Hiệu trưởng Trường THCS Chương Dương (Hà Nội), học sinh và phụ huynh cần chủ động tìm kiếm thông tin, không nên để rơi vào trạng thái hoang mang. “Chọn trường tư, GDTX hay trung cấp nghề không phải là bước lùi. Nếu chọn đúng môi trường, phù hợp năng lực, các em hoàn toàn có thể tiến bộ và bứt phá”, cô Hồng nói.
Các chuyên gia giáo dục cho rằng, không phải mọi cánh cửa đều đóng lại khi không đỗ lớp 10 công lập. Có thể hành trình mới sẽ khác với hình dung ban đầu nhưng nếu có gia đình đồng hành, thầy cô tận tâm và môi trường phù hợp, mỗi học sinh đều có cơ hội để trưởng thành theo cách riêng. Chọn lối rẽ khác không phải là thất bại, đó đơn giản là con đường khác, nơi mà sự kiên trì, cố gắng và đồng hành sẽ dẫn các em đến đích.
Hòa Cù