Mùa trái cây năm nay được mùa lớn. Theo số liệu của Bộ NN&MT, điển hình sản lượng sầu riêng ước vượt 1,5 triệu tấn, vải thiều đạt khoảng 250.000 tấn, tăng 25% so với năm ngoái. Nguồn hàng dồi dào trong khi sức mua yếu khiến nhiều loại trái cây rớt giá không phanh.
Đơn cử như sầu riêng, cuối tháng 6, bước vào cao điểm mùa thu hoạch, giá sầu riêng tại các vùng trọng điểm của Việt Nam ở mức thấp kỷ lục so với các năm trước. Tại Đông Nam bộ, giá sầu riêng Ri6 xuất khẩu loại A chỉ đạt khoảng 42.000 đồng/kg, loại B 27.000 đồng/kg. Trong khi đó, sầu riêng Monthong loại A giá khoảng 75.000 đồng/kg, loại B 55.000 đồng/kg, giảm sâu so với mức 83.000 - 91.000 đồng/kg vào cuối tháng 5. So sánh với cùng kỳ năm ngoái, giá Monthong đã giảm khoảng 8.000 đồng/kg, còn Ri6 giảm 16.000 đồng/kg. Diễn biến này khiến nông dân không khỏi bất an vì nguồn thu thu hẹp nhanh chóng.
Không chỉ sầu riêng, dưa hấu cũng rơi vào tình cảnh tương tự khi giá tại ruộng chỉ khoảng 3.000 - 7.000 đồng/kg; vải thiều loại thường tại vườn bán 8.000-10.000 đồng/kg, bằng 1/3 so với năm 2024…
Tình cảnh tương tự cũng xảy ra với quả mận hậu. Năm nay, mận và vải đều đạt năng suất cao, nghịch lý “được mùa, rớt giá” lại một lần nữa lặp lại. Tại Sơn La, Lào Cai, Yên Bái… giá mận tại vườn có lúc chỉ còn 2.000 - 4.000 đồng/kg. Mận to, đẹp ở Mộc Châu bị ép giá chỉ còn 2.000 đồng/kg. Trên các hội nhóm, nhiều người kêu gọi “mỗi nhà vài thùng” để bà con có chút công hái, chút hy vọng trong mùa nông sản rớt giá.
Không chỉ quả vải, mận, nhiều vùng xoài cũng lâm cảnh tương tự. Xoài giống Úc có giá chỉ từ 1.000 - 5.000 đồng/kg, trong khi cùng kỳ năm ngoái có thể đạt gần 30.000 đồng/kg. Có nơi, người dân không buồn thu hoạch vì tiền công còn cao hơn cả giá bán.
Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, có nhiều nguyên nhân khiến giá trái cây lao dốc mạnh thời gian qua. Trước hết, thị trường xuất khẩu chủ lực là Trung Quốc tăng cường kiểm tra chất lượng đầu vào, trong đó, sầu riêng bị siết chặt về chỉ tiêu vàng O - hợp chất có nguy cơ gây hại sức khỏe. Điều này khiến hàng xuất khẩu chậm lại, doanh nghiệp dè chừng không dám ký nhiều hợp đồng mới.
Bên cạnh đó, thời gian thông quan kéo dài và chi phí logistics tăng cao khiến doanh nghiệp gặp khó trong việc xuất khẩu đúng tiến độ. Một số thị trường như Hàn Quốc và Thái Lan cũng giảm thu mua do chính sách bảo hộ nội địa hoặc tồn kho lớn. Tình trạng này làm tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả 5 tháng đầu năm chỉ đạt 2,3 tỷ USD, giảm 13,5% so với cùng kỳ, riêng Trung Quốc giảm tới 35%.
Về phía doanh nghiệp, nói về cảnh “được mùa, mất giá”, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Vina T&T Group cho biết, dù trái cây Việt Nam có chất lượng vượt trội, việc thiếu thương hiệu quốc gia khiến sản phẩm chưa được định vị rõ ràng. Các tiêu chí của chương trình Thương hiệu Quốc gia hiện nay chưa phù hợp với ngành trái cây, đặc biệt là trái cây tươi, vốn không thuộc sở hữu của một doanh nghiệp cụ thể và khó đáp ứng các yêu cầu khắt khe.
Thanh Nhung