Lo chọn tổ hợp “sai một li đi một dặm”
Theo quy định của Chương trình GDPT 2018, học sinh lớp 10 phải học 8 môn bắt buộc gồm: Ngữ văn, toán, ngoại ngữ 1, giáo dục thể chất, giáo dục quốc phòng và an ninh, hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp, giáo dục của địa phương và lịch sử.
Ngoài ra, các em sẽ phải chọn 4 môn học tự chọn trong danh sách 9 môn: Vật lý, hóa học, sinh học, địa lý, giáo dục kinh tế và pháp luật, công nghệ, tin học, âm nhạc, mỹ thuật. Bên cạnh đó, học sinh còn được học thêm các chuyên đề học tập gắn với môn học đã chọn. Việc chọn tổ hợp môn nhằm tạo điều kiện để học sinh phát triển năng lực cá nhân và chuẩn bị cho lựa chọn ngành nghề sau này. Tuy nhiên, việc được chọn cũng đồng nghĩa với trách nhiệm lớn hơn. Nhiều học sinh lớp 10 và cả phụ huynh đang cảm thấy áp lực vì không biết đâu là lựa chọn đúng.
Tại một buổi tư vấn chọn tổ hợp môn do Trường THPT Ten Lơ Man (TPHCM) tổ chức, chị Mai Anh, phụ huynh có con vừa trúng tuyển vào lớp 10 chia sẻ: “Con tôi học khá đều các môn, đặc biệt yêu thích môn sinh và văn, nhưng lại muốn định hướng thi đại học ngành công nghệ thông tin. Vì thế, băn khoăn lớn nhất là không biết chọn tổ hợp khoa học tự nhiên hay nghiêng về xã hội. Tôi sợ nếu chọn lệch hướng, sau này con không đủ môn xét tuyển đại học hoặc phải học lại rất vất vả”.
Tương tự, chị Nguyễn Thị Hòa, phụ huynh học sinh lớp 10 Trường THPT Nguyễn Gia Thiều (Hà Nội) chia sẻ: “Con tôi học tốt môn mỹ thuật và rất đam mê thiết kế đồ họa. Nhưng các tổ hợp môn có mỹ thuật không nhiều, tôi phải liên hệ với giáo viên, tìm hiểu kỹ ngành học đại học có xét môn này không thì mới dám cho con đăng ký. Quả thật là một áp lực không nhỏ với cả phụ huynh lẫn học sinh”.
Em Nhật Minh, học sinh lớp 10 tại Hà Nội cho biết: “Em muốn học ngành truyền thông nên định chọn tổ hợp văn - địa - giáo dục kinh tế và pháp luật. Nhưng một số bạn cùng lớp lại chọn tổ hợp khoa học tự nhiên vì sợ tổ hợp xã hội ít cơ hội xét tuyển. Em khá hoang mang, không biết nên đi theo sở thích hay chọn theo xu hướng để an toàn”.
Theo nhiều chuyên gia giáo dục, nếu chọn tổ hợp không đúng với năng lực, học sinh rất dễ rơi vào tình trạng học lệch, học đuối hoặc mất động lực. Đó là chưa kể đến việc phải học thêm ngoài giờ để "vá lỗ hổng" hoặc học lại, thi lại vào đại học, một hệ lụy không nhỏ.
Cần sự định hướng sớm để học sinh chọn đúng, trúng
Ông Nguyễn Hùng Khương, Hiệu trưởng Trường THPT Ten Lơ Man (TPHCM) cho biết: “Việc chọn tổ hợp môn học là bước đi quan trọng. Thực tế, trường đã tiếp nhận một số trường hợp học sinh chọn tổ hợp không phù hợp, dẫn đến kết quả học tập sa sút hoặc sau này thi lại đại học vì không đủ điều kiện xét tuyển ngành mong muốn”. Chính vì vậy, công tác tư vấn chọn tổ hợp được nhà trường thực hiện kỹ lưỡng. Không chỉ tổ chức tư vấn chung, trường còn bố trí các buổi gặp riêng từng phụ huynh, học sinh để hỗ trợ lựa chọn sát với năng lực và định hướng tương lai.
Năm học 2025 - 2026, Trường THPT Ten Lơ Man dự kiến xây dựng 7 tổ hợp môn cứng, chia theo các nhóm ngành như: Khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, kinh tế - luật và tổ hợp liên ngành. Ngoài ra, trường cũng áp dụng các tổ hợp mềm, linh hoạt tùy theo điều kiện thực tế và nhu cầu của học sinh.
Theo thầy Đoàn Trọng Đức, giáo viên hướng nghiệp một trường THPT công lập tại TPHCM, việc chọn tổ hợp không nên chỉ dựa vào cảm tính hoặc theo bạn bè. Các em cần xác định rõ ba yếu tố, đó là năng lực học tập, sở thích cá nhân và định hướng nghề nghiệp. “Chúng tôi khuyến khích phụ huynh và học sinh nên tìm hiểu thông tin tuyển sinh đại học, xác định ngành học mong muốn, từ đó suy ngược lại tổ hợp môn xét tuyển. Đồng thời, phải đánh giá đúng sức học để có kế hoạch học tập phù hợp trong 3 năm THPT”, thầy Đức phân tích.
Một số trường THPT tại Hà Nội và TPHCM mời giảng viên đại học, chuyên gia ngành nghề đến chia sẻ, tổ chức tham quan thực tế tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trường đại học… để giúp học sinh “định vị bản thân” sớm hơn.
Chương trình GDPT 2018 đã tạo cơ hội cho học sinh cá nhân hóa quá trình học tập. Nhưng để tận dụng được cơ hội ấy, các em cần có sự hỗ trợ từ nhiều phía: Nhà trường, gia đình và các chuyên gia tư vấn giáo dục. Bởi việc chọn tổ hợp môn không chỉ là quyết định cho ba năm học THPT, mà còn là bước khởi đầu cho cả hành trình tương lai.
Hòa Cù