Phố nghệ thuật thành… bãi trông xe
Thời gian gần đây, ai đi qua phố bích họa Phùng Hưng (đoạn giáp với Hàng Cót, Hàng Lược), đều nhận thấy sự nhếch nhác. Trên vỉa hè, nơi lẽ ra dành cho du khách thong thả ngắm tranh, chụp ảnh lại ken đặc xe máy, xe đạp. Dưới lòng đường, ô tô đậu kín thành hàng dài, che khuất gần như toàn bộ tầm nhìn của những vòm cầu gắn tranh bích họa. Con phố nghệ thuật từng là niềm tự hào của người dân khu phố cổ giờ đây bị “bóp nghẹt” bởi cảnh lộn xộn của những bãi giữ xe tự phát.
Điểm đặc biệt của phố bích họa Phùng Hưng, nơi kết nối không gian văn hóa với chợ Đồng Xuân và khu vực phố cổ, từng là điểm “check in” (chụp ảnh) thu hút giới trẻ và du khách quốc tế. Tuy nhiên, hình ảnh đẹp đẽ ấy đang dần bị thay thế bởi sự bừa bộn, rác rưởi bẩn thỉu.
Dịp Tết Trung thu vừa qua, nhiều mô hình trang trí như đầu rồng, bục gỗ, đèn lồng cá chép… từng làm nên khung cảnh rực rỡ, thu hút hàng nghìn người ghé thăm. Thế nhưng, chỉ vài ngày sau sự kiện, những vật liệu hỏng bị gom lại một cách tạm bợ, dựa vào tường, che khuất các bức họa... Ông Ngọc Vinh (phố Hàng Cót) chia sẻ: “Chiều nào tôi cũng dẫn cháu ra đây đi dạo, chỉ cho cháu từng bức tranh, giải thích về lịch sử phố cổ. Vậy mà giờ thì chỗ nào cũng bừa bộn, xe máy, ô tô thì che kín hết. Con phố đẹp như vậy mà người dân không biết giữ gìn, còn chính quyền thì dường như không ai đứng ra quản lý”.
Cần quyết liệt để giữ lại giá trị phố bích họa
Dự án phố bích họa Phùng Hưng được các họa sĩ Hàn Quốc và Việt Nam thực hiện, khai trương tháng 2/2018. Đoạn phố dài hơn 200m, trưng bày 17 tác phẩm trên tổng số 127 vòm cầu, gợi nhớ về Hà Nội xưa như: Tàu điện leng keng, chợ Đồng Xuân, gánh hàng rong, người bán hoa, ông đồ cho chữ…
Thế nhưng chỉ sau vài năm, không gian vốn được kỳ vọng trở thành “bảo tàng nghệ thuật ngoài trời” của Hà Nội đã gần như không còn được duy trì một cách bài bản. Nhiều bức họa đã bạc màu, lớp sơn bong tróc thành từng mảng. Một số vòm cầu xuất hiện các vết ố do nước mưa, có nơi bị bôi vẽ bằng sơn xịt nhưng không được che phủ hay xử lý kịp thời.
Theo các chuyên gia quy hoạch đô thị, một không gian công cộng như phố bích họa nếu không được quản lý thường xuyên sẽ rất nhanh mất đi giá trị ban đầu. Người dân quanh khu vực phố cổ cho biết, họ hoàn toàn ủng hộ việc khôi phục lại không gian văn hóa bích họa nếu chính quyền có phương án rõ ràng. “Chúng tôi không cần chiến dịch rầm rộ. Chỉ cần mỗi tối có người quét dọn, mỗi tuần kiểm tra xe và phân chó, phố sẽ khác ngay”, bà Trần Hải, người dân ở phố Bát Đàn nói.
Theo các chuyên gia, cần nghiêm túc rà soát lại công năng phố bích họa Phùng Hưng, tái thiết lập trật tự vỉa hè, hạn chế xe máy dựng trên lối đi, bố trí khu gửi xe riêng biệt ở điểm đầu phố, lắp camera giám sát và giao trách nhiệm cụ thể cho lực lượng quản lý đô thị. Đồng thời, nên tổ chức các nhóm tự quản vệ sinh cộng đồng, khuyến khích người dân tham gia bảo vệ tranh, một cách làm đã chứng minh hiệu quả tại nhiều không gian nghệ thuật cộng đồng khác trong nước. Ngoài ra, nên xem xét phục hồi tranh theo chu kỳ, mời các nhóm nghệ sĩ từng tham gia dự án quay lại bảo dưỡng, phủ lớp bảo vệ mới cho tranh. Khi tranh được chăm sóc, người dân và du khách sẽ có xu hướng tôn trọng không gian hơn. Phố bích họa Phùng Hưng từng là niềm tự hào khi Hà Nội biết cách kể lại ký ức bằng ngôn ngữ hội họa. Nhưng nếu không có hành động quyết liệt, những bức tranh ấy sẽ chỉ còn lại trong ảnh tư liệu.
Hoa Hạ