Sau sáp nhập địa giới, thành lập chính quyền địa phương 2 cấp trên cả nước có 3.321 xã, phường đều có phòng Văn hóa - Xã hội. Cơ quan này phụ trách nhiều lĩnh vực, trong đó có chức năng làm đầu mối phụ trách lĩnh vực giáo dục, quản lý các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở (vốn thuộc quản lý của phòng Giáo dục cấp quận, huyện trước đây).
Theo quy định, mỗi phòng có tối đa 2 biên chế phụ trách giáo dục và đào tạo, nhưng trên thực tế, hầu hết địa phương chỉ bố trí một người phụ trách giáo dục ở cấp xã, ngoại trừ vài nơi ở Hà Nội và TPHCM có 2 - 3 người. Chỉ một người mà phụ trách nhiều trường học, từ vài nghìn tới hàng chục nghìn học sinh, dẫn tới tình trạng quá tải về công việc.
Đã vậy, hiện chỉ có khoảng 20 - 30% công chức giáo dục cấp xã có chuyên môn hoặc kinh nghiệm làm việc ở lĩnh vực giáo dục, còn lại đến từ nhiều ngành nghề khác nhau, thậm chí không liên quan gì đến giáo dục. Việc bố trí nhân sự làm việc không đúng chuyên môn khiến nhiều người bị lúng túng. Đặc biệt khi sắp bước vào năm học mới, cả “núi công việc” cần phải giải quyết, với rất nhiều công việc liên quan đến chuyên môn giáo dục, có thể dẫn tới nhiều hệ luỵ khó lường.
Giáo dục luôn là một trong những lĩnh vực có vai trò quan trọng hàng đầu, cần được đặc biệt quan tâm. Bởi ngành giáo dục chính là nơi đào tạo nguồn nhân lực cho tương lai, chất lượng giáo dục gắn bó mật thiết với yêu cầu phát triển đất nước. Giáo dục có đủ mạnh thì mới cung cấp được lực lượng lao động chất lượng để xây dựng đất nước. Đặc biệt trong giai đoạn cách mạng công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ, vai trò của giáo dục đào tạo càng cần được coi trọng và đầu tư mạnh hơn bao giờ hết, trước hết là từ lực lượng quản lý và điều hành hệ thống từ cấp Trung ương tới cơ sở. Vì thế, việc bố trí lực lượng nhân sự phụ trách lĩnh vực giáo dục ở cấp cơ sở với nhiều người không có chuyên môn, thiếu kinh nghiệm như hiện nay thực sự là một điều đáng lo ngại.
Theo Bộ GD&ĐT, thực tế nói trên đặt ra yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ quản lý giáo dục cấp xã, đáp ứng yêu cầu vận hành của mô hình hai cấp. Về ngắn hạn, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục đề nghị cấp có thẩm quyền cho phép huy động hiệu trưởng, hiệu phó hoặc giáo viên cốt cán hỗ trợ phòng Văn hóa - Xã hội, nhất là trong giai đoạn cao điểm như đầu năm học sắp tới. Một số ý kiến của giới chuyên gia đề xuất, khi hệ thống vận hành ổn định, các địa phương có thể xem xét áp dụng các mô hình mới phù hợp, nhưng cần thiết phải được đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp về chuyên môn của Sở GD&ĐT.
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định, tập trung hỗ trợ cấp xã là yêu cầu cấp bách hiện nay: “Trong hệ thống, đây là nền tảng, nếu không củng cố tốt hệ thống cấp xã, nếu nền tảng này vận hành trục trặc thì không thể hy vọng phía trên sẽ vận hành tốt”.
Cần phải quan tâm đến lĩnh vực giáo dục ở cơ sở, trước hết là đảm bảo về lực lượng nhân sự đủ mạnh về chuyên môn và phẩm chất, là những người có tâm huyết với sự nghiệp giáo dục và có tầm nhìn, có khả năng điều hành thì mới đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong điều kiện và tình hình mới.
KHÁNH NGUYỄN
