Nguồn cảm hứng bất tận
Dòng văn học chủ lưu vẫn có những tác phẩm hay của những nhà thơ lớn viết về Bác, trong đó phải kể đến những đóng góp hết sức ý nghĩa và vô cùng to lớn của:
Tố Hữu, Chế Lan Viên, Sơn Tùng, Hữu Thỉnh, Thu Bồn… Tác phẩm của những nhà văn này đã lan tỏa và truyền cảm hứng cho các thế hệ sau tiếp tục làm sáng lên tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, lãnh tụ thiên tài của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, đưa cả dân tộc đến bến bờ của tự do, hạnh phúc.
Tiếp nối, nhà thơ Nguyễn Hưng Hải chủ ý dụng công, lập tứ, sáng tác thơ làm những đóa hoa dâng Người. Dù đã sở hữu một gia tài văn chương đáng nể với 28 tập sách đã xuất bản, trong đó có tới 6 tập thơ và một trường ca viết riêng về Bác Hồ nhưng Nguyễn Hưng Hải vẫn luôn trăn trở: "Phải viết hay hơn nữa, xứng đáng hơn nữa". Ông không bằng lòng với những điều đã làm được, bởi thơ với ông là sự sống, là tiếng gọi từ sâu thẳm trái tim cần được mài giũa mỗi ngày. Từ các tập "Bài thơ dâng Bác", "Dâng Bác một niềm thơ" đến "Sen thắm giữa đời", thơ Nguyễn Hưng Hải không chỉ là lời ca ngợi mà là tiếng lòng biết ơn của một người con gửi tới vị Cha già dân tộc. Ông viết bằng tất cả sự rung động thành kính, như khi đứng trước ao sen quê Bác, thấy mùa hoa dâng lên từ bùn lầy, ông viết: "Những mùa sen biết làm đẹp quê hương/ Biết làm sống những ao bùn đã chết...".
Nguyễn Hưng Hải viết về Bác không chỉ là kể lại lịch sử mà là một cách sống, một cách tu dưỡng. Mỗi bài thơ là một lần ông đối diện với chính mình, soi vào gương đạo đức của Bác để thấy mình còn cần hoàn thiện hơn.
Nhà thơ Nguyễn Hưng Hải sinh năm 1959 tại huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ. Ông từng có thời gian công tác trong quân đội, sau đó chuyển sang làm báo tại Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Phú Thọ. Dù bận rộn nhưng ông vẫn dành nhiều thời gian cho thơ ca ở các mảng thế sự, tình yêu, quê hương đất nước. Song nhiều lúc ông tự ngẫm và thấy thơ của mình vẫn chưa thật sự bứt phá. Niềm trăn trở là làm sao để viết ấn tượng hơn đã theo ông một thời gian dài.
Điều đặc biệt ở thơ Nguyễn Hưng Hải không nằm ở hình thức mà ở chiều sâu của cảm xúc và sự thức tỉnh. Nguyễn Hưng Hải tâm sự: “Bác Hồ là nguồn cảm hứng vĩ đại cho văn học, nghệ thuật. Từ trong sâu thẳm trái tim, tôi tự biết phải làm gì để sáng tác được ngày càng nhiều hơn, hay hơn về Bác, góp phần làm sáng lên tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Với cây bút trong tay, tùy theo sức mình, tôi vẫn lặng lẽ sáng tác về Người và thầm hứa như vậy”.
Hiện Nguyễn Hưng Hải đã hoàn thành thêm một tập thơ và 2 trường ca viết về Bác. Đó là các tập “Bác Hồ đi bầu cử”, “Miền Nam mong Bác”, “Bác Hồ ở Trường Sa”; đang hoàn thiện bản thảo tập thơ “Binh pháp” viết về cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và viết tiếp trường ca “Đất Tổ cội nguồn luôn có Bác”.
Viết về Bác để học tập
Các nhà thơ Trần Đăng Khoa, Trần Văn Lợi, Nguyễn Thế Kỷ, nhà văn Đỗ Xuân Thu… cũng sáng tác nhiều tác phẩm về Bác và được đánh giá cao. Đặc biệt, bộ tiểu thuyết sử thi 5 tập "Nước non vạn dặm" của PGS, TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ là một công trình đồ sộ về Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Lần lượt ra mắt bạn đọc từ năm 2022: “Nợ nước non” (2022), “Lênh đênh bốn biển” (2023), “Từ Việt Bắc về Hà Nội” (2024), “Đường lên Điện Biên” (2024) và “Việt Nam - Hồ Chí Minh” (5/2025), bộ tiểu thuyết được họa sĩ Nguyễn Phúc Thắng vẽ tranh bìa và 47 bức tranh minh họa.
Nhà văn Nguyễn Thế Kỷ cho biết, đây là bộ tiểu thuyết được ấp ủ, chuẩn bị và thực hiện trong 20 năm, qua quá trình nghiên cứu lịch sử, chính trị, văn hóa công phu, nghiêm túc; bằng sự trải nghiệm, tích lũy vốn sống nhiều năm ở quê hương Nghệ An và nhiều vùng đất trong, ngoài nước. Nhà văn Nguyễn Thế Kỷ từng trăn trở: Những người đi trước đã có nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh với niềm kính yêu và lòng tôn kính sâu sắc. Tuy vậy, ông không khỏi day dứt: Tại sao chúng ta đã có nhiều tiểu thuyết xuất sắc về đề tài chiến tranh, được viết công phu, nghiêm túc mà đến nay vẫn chưa có bộ tiểu thuyết thật sự đồ sộ, toàn diện viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, của Đảng, của Nhà nước và là người bạn lớn của nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới?
Mang trong lòng khát vọng ấy, suốt hơn 20 năm qua, ông lặng lẽ thu thập tư liệu, nghiền ngẫm. Hành trình chuẩn bị không chỉ là quá trình thu thập thông tin mà còn là hành trình tri ân và thấu hiểu sâu sắc hơn về tư tưởng, cuộc đời và tâm hồn cao cả của Bác. Trong thời gian ấy, ông cũng viết nhiều bài báo, tham gia các hội thảo khoa học, trong đó có bài viết “Bác Hồ của chúng ta” - bài viết thấm đẫm cảm xúc và tư tưởng, từng được nhiều cơ quan, ban, ngành và địa phương sử dụng rộng rãi trong công tác tuyên truyền, giáo dục.
Theo TS Bùi Thế Đức, không giống các nhà văn khác thường chỉ chọn những “lát cắt” của lịch sử để khắc họa hình tượng Hồ Chí Minh ở những thời gian nhất định, tác giả Nguyễn Thế Kỷ đã tái hiện cả cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Bác thông qua ngôn ngữ văn học.
Là nhà văn, người dân tộc Tày, Hoàng Quảng Uyên (Cao Bằng) cũng viết về Bác bằng cả tấm lòng với nhiều tác phẩm đồ sộ. Cơ duyên khiến Hoàng Quảng Uyên cầm bút viết về Bác bắt đầu từ bài báo của nhà báo Hồng Khanh, đăng trên Báo Nhân Dân năm 2003. Từ đó, ông tìm nhiều tư liệu, thậm chí sang Trung Quốc để tìm hiểu, gặp gỡ các nhân chứng để có thông tin viết về Bác Hồ.
Các tiểu thuyết “Mặt trời Pác Bó”, “Giải phóng”, "Trông vời cố quốc”, bộ tiểu thuyết "Hồ Chí Minh” lần lượt ra đời. Ngoài ra, Hoàng Quảng Uyên còn viết khảo cứu về "Nhật ký trong tù", kịch bản phim "Bác Hồ ở Quảng Tây", "Những tháng ngày lịch sử", kịch bản sân khấu "Nước mắt rừng Pác Bó" và giành được một số giải thưởng, được công chúng đón nhận. Hoàng Quảng Uyên bật mí, để in bộ tiểu thuyết “Hồ Chí Minh”, ông đã bỏ ra 180 triệu đồng và chưa có kế hoạch thu lại vốn. Tác giả nhất định không rao bán sách trên mạng xã hội như nhiều nhà văn vẫn làm.
Hoàng Quảng Uyên từng chia sẻ, khó khăn khi viết bộ ba tiểu thuyết Hồ Chí Minh dày 2.000 trang: “Người là nhân vật lịch sử rất gần gũi với chúng ta nên hư cấu thế nào là bài toán khó. Hư cấu xa vời thực tế, sự kiện, tính cách của Hồ Chí Minh là thất bại. Dù nhà văn để trí tưởng tượng bay lên vẫn phải dựa vào những sự kiện lịch sử, tính cách của Cụ Hồ, làm sao thuyết phục được người đọc, khiến họ tin rằng ở sự kiện ấy, Bác Hồ phải hành động như thế, suy nghĩ như thế…”
Hiện không ít nhà thơ, nhà văn trẻ quan tâm viết về chủ đề Bác Hồ, lịch sử, chiến tranh cách mạng. Dòng chảy văn học Việt Nam sẽ có thêm nhiều áng thơ văn trác tuyệt, phục vụ đông đảo bạn đọc. Viết về Bác Hồ là hành trình trở về với cội nguồn tinh thần của dân tộc - nơi ý chí tự lực, lòng nhân ái và khát vọng độc lập hòa quyện trong một con người. Nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ: “Đề tài Bác Hồ rất lớn trong sáng tác của tôi. Tôi nghĩ rằng chúng ta đang học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nên việc viết về Bác vẫn là đề tài lớn, tiếp tục được thế hệ những người cầm bút tiếp nối. Bởi còn rất nhiều bí mật ở Bác Hồ mà chúng ta vẫn chưa nghiên cứu, khai thác hết”.
Diên Khánh
