Từ âm nhạc dân gian đến sân khấu quốc tế
Ngày 20/9 vừa qua, ca sĩ Đức Phúc đã xuất sắc giành ngôi vị quán quân tại cuộc thi âm nhạc quốc tế Intervision 2025 tổ chức tại Moskva (Nga). Với ca khúc “Phù Đổng Thiên Vương” (sáng tác Hồ Hoài Anh, lấy cảm hứng từ bài thơ Tre Việt Nam của nhà thơ Nguyễn Duy), Đức Phúc đạt 422 điểm - số điểm vượt qua 20 thí sinh quốc tế.
Cũng trên sân khấu quốc tế, ca sĩ Phương Mỹ Chi đang là một trong những gương mặt nổi bật tại cuộc thi Sing! Asia 2025. Các tiết mục như: “Lý Bắc bộ” (mashup), “Rock hạt gạo” hay “Buôn trăng” không chỉ tạo hiệu ứng mạnh mẽ trên mạng xã hội, mà còn chinh phục khán giả quốc tế nhờ sự kết hợp độc đáo giữa dân ca, thơ ca và âm nhạc hiện đại. Không chỉ dừng lại ở các tiết mục biểu diễn, Phương Mỹ Chi cùng nhóm producer trẻ DTAP (nhóm nhạc sĩ kiêm nhà sản xuất thu âm) còn mang đến tư duy mới: Biến văn hóa truyền thống thành chất liệu sáng tạo. DTAP khéo léo hòa quyện ca dao, dân ca, nhạc cụ truyền thống với pop, house, world music… biến nhạc dân gian thành xu hướng âm nhạc mới mẻ, bắt kịp thị hiếu giới trẻ nhưng vẫn giữ hồn cốt Việt.
Ca sĩ Hòa Minzy gây chú ý với ca khúc “Bắc Bling”. Không chỉ là một bản hit, “Bắc Bling” còn thể hiện quan điểm âm nhạc của Hòa Minzy, một nghệ sĩ trẻ dám thử nghiệm, dám thay đổi để đưa âm nhạc Việt vươn ra thế giới mà không làm mất bản sắc văn hóa dân tộc.
Có thể thấy, thay vì phục dựng nguyên bản, thế hệ nghệ sĩ trẻ đang chọn cách “diễn giải” lại văn hóa bằng ngôn ngữ đương đại. Đây là sự linh hoạt giúp di sản bước ra khỏi lễ hội, bảo tàng, tiến vào đời sống đại chúng, khiến nhạc dân gian không còn bị gắn mác “khó nghe” hay “xa vời”.
Phương Mỹ Chi biểu diễn ca khúc “Bóng phù hoa” tại tứ kết Sing! Asia 2025.
Lan tỏa văn hóa bằng nhiều hình thức sáng tạo
Không chỉ âm nhạc, nhiều nghệ sĩ trẻ còn góp phần lan tỏa văn hóa qua điện ảnh, thời trang, hip-hop hay mạng xã hội. Ngô Thanh Vân với bộ phim “Hai Phượng” đưa hình ảnh phụ nữ Việt và võ thuật truyền thống lên Netflix (dịch vụ phát trực tuyến) toàn cầu; Hoàng Thùy Linh với các ca khúc: “Kẻ cắp gặp bà già”, “See tình” kết hợp dân gian và pop hiện đại; Thảo Nhi Lê đưa họa tiết trống đồng, áo dài vào thiết kế thời trang tại Miss Universe; Suboi trở thành rapper Việt đầu tiên biểu diễn tại Coachella, mang tiếng Việt và tinh thần văn hóa vào dòng nhạc hip-hop toàn cầu.
Những bước đi này cho thấy nghệ sĩ trẻ không chỉ biểu diễn nghệ thuật, mà còn đang kể những câu chuyện văn hóa Việt bằng ngôn ngữ toàn cầu. Đây cũng chính là tinh thần mà Đề án “Thanh niên tham gia bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam giai đoạn 2024 - 2029” của Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam hướng đến: Khẳng định vai trò của thanh niên trong bảo tồn và lan tỏa văn hóa bằng phương thức gần gũi, sáng tạo, bắt kịp xu thế.
Hoa hậu Lương Thùy Linh từng chia sẻ: “Một đất nước có thể nhỏ về diện tích, nhưng nếu có văn hóa đặc sắc và người trẻ biết kể chuyện văn hóa, thì sẽ không bao giờ bị nhỏ bé trong mắt bạn bè quốc tế”. Theo cô, để văn hóa thật sự "chạm" đến người trẻ, cần đổi mới cách truyền đạt từ hình ảnh, ngôn ngữ đến cách kể chuyện. Theo nhạc sĩ Nguyễn Quang Long, chìa khóa để di sản Việt có sức sống toàn cầu là giữ được bản sắc cốt lõi đồng thời biết cách đối thoại với hiện đại. Nghệ sĩ có thể làm mới bằng phối khí, kết hợp cùng nhạc đương đại, nhưng cần giữ ngôn ngữ và tinh thần của làn điệu Việt. Nếu chạy theo yếu tố ngoại lai hay thương mại hóa quá mức, tác phẩm dễ đánh mất giá trị và trở thành lai căng.
Để dòng nhạc dân gian đương đại và các sáng tạo văn hóa phát triển bền vững, không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực cá nhân nghệ sĩ mà cần xây dựng một hệ sinh thái văn hóa với sự tham gia của nhiều phía: Từ cơ quan quản lý, cơ sở đào tạo đến nền tảng truyền thông. Văn hóa sẽ không bao giờ cũ, nếu được kể lại bằng trái tim, niềm tự hào và tinh thần sáng tạo của thế hệ trẻ. Đó chính là con đường để văn hóa Việt vừa được bảo tồn, vừa vươn ra thế giới bằng bản sắc riêng biệt và sức sống mãnh liệt.
Châu Anh
