FDI “chảy” vào Việt Nam cao nhất 5 năm
Sau 4 thập kỷ Đổi mới và bước sang “Kỷ nguyên vươn mình”, Việt Nam đã và đang là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI. Các khu công nghiệp (KCN) ở Việt Nam đang đứng trước “cơ hội vàng” thu hút FDI thế hệ mới, một dòng vốn không chỉ tạo ra lợi nhuận ngắn hạn mà còn giúp xây dựng nền tảng công nghiệp bền vững, thu hút lao động và đòi hỏi nâng cao tay nghề để đáp ứng yêu cầu của khối FDI.
Số liệu từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy, dòng vốn FDI tiếp tục đổ mạnh vào Việt Nam với hơn 31,52 tỷ USD đăng ký chỉ trong 10 tháng năm 2025, tăng 15,6% so với cùng kỳ năm ngoái và đây cũng là mức cao nhất trong 5 năm qua. Tính lũy kế đến nay, đã có 153 quốc gia và vùng lãnh thổ có hoạt động đầu tư tại Việt Nam với tổng số 44.801 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đầu tư đăng ký đạt khoảng 525,86 tỷ USD.
Những con số ấn tượng này thể hiện niềm tin mạnh mẽ của cộng đồng nhà đầu tư quốc tế vào môi trường đầu tư và triển vọng phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam trong trung và dài hạn. Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhận định: “Các KCN đang đứng trước cơ hội rất lớn để thu hút FDI thế hệ mới”.
Mô hình KCN truyền thống dựa vào lợi thế lao động chi phí thấp và ưu đãi thuế đơn thuần đã không còn phù hợp. Thay vào đó, KCN cần vận hành theo mô hình “cỗ máy bền vững” - nơi các yếu tố công nghệ, quản trị môi trường, năng lượng tái tạo, chuyển đổi số và chất lượng dịch vụ được đặt vào vị trí trung tâm. Tuy nhiên, theo ông Phòng, bên cạnh cơ hội cũng còn đó những thách thức đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ về môi trường đầu tư, từ cơ sở hạ tầng, chất lượng nhân lực, thể chế cho đến các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp.
Trên thực tế, Việt Nam quyết tâm có sự thay đổi chiến lược về chính sách để tăng cường thu hút và cải thiện chất lượng vốn FDI. Lần đầu tiên sau hơn 30 năm mở cửa thu hút đầu tư nước ngoài, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 50-NQ/TW về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đang triển khai rà soát và xây dựng Đề án phát triển kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, góp phần hoàn thiện các cơ chế và chính sách đột phá, cạnh tranh để thu hút dòng vốn FDI mới vào Việt Nam. Đây được xem là chìa khóa để Việt Nam hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Các khu công nghiệp đang đứng trước “cơ hội vàng” thu hút FDI thế hệ mới.
Dòng vốn FDI đổ vào, gia tăng cuộc đua giành nhân sự
Theo các chuyên gia, dòng vốn FDI liên tục gia tăng trong những năm gần đây đang tạo ra cú hích mạnh mẽ đối với thị trường lao động Việt Nam. Sự xuất hiện của nhiều tập đoàn công nghệ, sản xuất và dịch vụ quy mô toàn cầu không chỉ mở rộng cơ hội nghề nghiệp mà còn làm thay đổi sâu sắc “luật chơi” tuyển dụng.
Ông Phạm Tuấn Phúc, Giám đốc điều hành Robert Walters Việt Nam nhìn nhận, dòng vốn FDI đổ vào Việt Nam đã gia tăng sức cạnh tranh nhân sự và doanh nghiệp cần phải nỗ lực hơn để thu hút ứng viên phù hợp. Áp lực cạnh tranh nhân sự vì thế cũng tăng lên rõ rệt, buộc doanh nghiệp Việt phải chuyển mình mạnh mẽ nếu không muốn bị bỏ lại phía sau. Để thành công trong thị trường tuyển dụng hiện nay, doanh nghiệp cần có chiến lược rõ ràng hơn như ưu tiên các vị trí trọng yếu và tận dụng dữ liệu thị trường để “chiêu mộ” những nhà lãnh đạo có khả năng dẫn dắt chuyển đổi.
Trước bối cảnh dòng vốn FDI làm gia tăng áp lực cạnh tranh, ông Phạm Tuấn Phúc cho rằng, doanh nghiệp cần củng cố thương hiệu, sứ mệnh và tầm ảnh hưởng, đặc biệt trong phương diện bền vững và đổi mới sáng tạo. Bên cạnh lương thưởng, các phúc lợi phi tài chính, sự linh hoạt và lộ trình thăng tiến minh bạch đóng vai trò then chốt trong việc giữ chân người lao động.
Rõ ràng các ngành công nghệ cao, công nghệ bán dẫn, sản xuất linh kiện, trung tâm dữ liệu và dịch vụ tài chính - công nghệ nằm trong nhóm thu hút vốn FDI nhiều nhất. Khi những tập đoàn này mở rộng nhà máy, văn phòng tại Việt Nam, nhu cầu tuyển dụng nhân sự chất lượng cao cũng tăng tương ứng, đặc biệt là các vị trí kỹ sư, quản lý dự án, chuyên gia vận hành và kỹ thuật số.
Theo các chuyên gia, áp lực đầu tiên xuất hiện ở mặt bằng lương. Các doanh nghiệp FDI thường trả mức lương cao hơn 20 - 50% so với doanh nghiệp nội, chưa kể chế độ phúc lợi, cơ hội đào tạo và môi trường làm việc quốc tế hấp dẫn. Điều này khiến không ít lao động giỏi có xu hướng “dịch chuyển”, tạo ra tình trạng khan hiếm nhân sự ở nhiều ngành, nhất là công nghệ thông tin, sản xuất thông minh, năng lượng, logistics và tài chính số.
Cho rằng FDI thế hệ mới liên quan đến đầu tư xanh và công nghệ cao, ông Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), Chủ tịch Liên chi hội tài chính KCN đề xuất, Chính phủ cần sớm ban hành Chiến lược thu hút FDI thế hệ mới giai đoạn 2025 - 2035; phê duyệt Bộ tiêu chí quốc gia về FDI thế hệ mới phù hợp với từng địa phương, từng vùng; xây dựng gói đặc biệt ưu đãi cho công nghệ cao và bán dẫn… Với nguồn nhân lực, ông Thắng cho rằng Bộ GD&ĐT cần tập trung đào tạo nguồn nhân lực cho thế hệ mới để có lực lượng lao động sẵn sàng tham gia chuỗi, đồng thời giao các trường dạy nghề về các địa phương. Bởi hiện nay, tỷ lệ doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài chiếm trên 70%, trong khi các doanh nghiệp trong nước có đến 98% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, trình độ nhân lực hạn chế. Do đó, dù doanh nghiệp FDI có mong muốn liên doanh cũng khó khăn trong việc tìm kiếm đối tác kết nối, chuyển giao.
Do vậy, các chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng, chính sách của Nhà nước là yếu tố then chốt để KCN phát triển mạnh. Để thu hút tốt dòng vốn FDI thế hệ mới vào các KCN, giới chuyên gia nhấn mạnh 3 yếu tố cốt lõi:
Thứ nhất, xanh hóa KCN với việc phát triển năng lượng sạch, hệ thống xử lý chất thải chuẩn quốc tế, kinh tế tuần hoàn và trung hòa carbon là mục tiêu chính. Thứ hai, số hóa quy trình vận hành, logistics và hỗ trợ nhà đầu tư giúp tối ưu hóa chi phí và tăng hiệu suất; các KCN cần chuyển mình thành “KCN thông minh” để phù hợp xu hướng sản xuất tự động hóa. Thứ ba, nâng cấp chất lượng dịch vụ và nguồn nhân lực, KCN cần cung cấp hệ sinh thái hoàn chỉnh như đào tạo nhân lực, logistics thông minh… tạo điều kiện để nhà đầu tư phát triển dài hạn.
Nguyễn Thanh
