“Miền đất hứa” của các nhà đầu tư, nhiều cơ hội việc làm
ĐBSCL là vùng kinh tế được đánh giá có nhiều lợi thế và tiềm năng phát triển. Theo ông Phạm Ngọc Thạch, Phó Trưởng Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), ĐBSCL là vựa lúa, trung tâm sản xuất thủy sản, trái cây lớn nhất cả nước; đóng góp 31,37% GDP toàn ngành nông nghiệp. Đây là tiềm năng lớn để phát triển nông nghiệp công nghệ cao và chế biến sâu, đáp ứng nhu cầu thị trường quốc tế.
Đặc biệt, ĐBSCL đang là “miền đất hứa” của các nhà đầu tư, vì thế, chất lượng lao động cần được quan tâm hơn bao giờ hết để thu hút đầu tư. Với bờ biển dài, ĐBSCL có tiềm năng lớn phát triển điện gió ngoài khơi và điện mặt trời. Đây là cơ hội để thu hút đầu tư vào năng lượng sạch. Đáng chú ý, ĐBSCL sở hữu mạng lưới sông ngòi dày đặc để phát triển vận tải thủy nội địa, giảm chi phí logistics và tăng sức cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu… Các dự án đầu tư vào khu vực đang hứa hẹn thu hút nhân lực rất lớn, tạo công ăn việc làm cho ĐBSCL.
Đáng chú ý, hiện KCN Việt Nam - Singapore (VSIP) Cần Thơ được quy hoạch với tổng diện tích 900ha. Giai đoạn 1 có diện tích 293,7ha, trước mắt sẽ tạo việc làm cho 20.000 - 30.000 lao động, với số vốn đầu tư hơn 3.700 tỷ đồng, tương đương gần 160 triệu USD. Dự kiến khi hoàn chỉnh sẽ tạo việc làm cho 100 ngàn lao động, thu hút 3,5 tỷ USD.
Vì thế, cơ hội việc làm cho lao động khu vực ĐBSCL đang có rất nhiều hứa hẹn, trong khi ĐBSCL có sẵn tiềm năng mạnh mẽ về lực lượng lao động trẻ, dồi dào. Trong đó phải kể đến Cần Thơ với dân số hơn 3,2 triệu người sau sáp nhập, cùng 37 trường đại học và cao đẳng, Cần Thơ cũng là trung tâm giáo dục hàng đầu của vùng - nơi đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cho các ngành công nghiệp tương lai.
Những năm qua, ĐBSCL cũng đã đạt được một số kết quả quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực và góp phần tích cực vào sự phát triển chung của Vùng và cả nước.
Đối mặt thực trạng di cư của lao động trẻ
Tuy nhiên, trong thời gian dài, ĐBSCL được coi là “vùng trũng” về giáo dục và đào tạo, chất lượng nguồn nhân lực thấp. Lao động chưa qua đào tạo ở ĐBSCL chiếm tỷ lệ cao biểu hiện chất lượng nguồn nhân lực thấp, chưa đáp ứng kịp yêu cầu chuyển đổi mô hình kinh tế số, chưa thích ứng nhanh với sự phát triển của khoa học, công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay.
Báo cáo kinh tế thường niên ĐBSCL năm 2024 (báo cáo quy mô cấp vùng đầu tiên của cả nước được thực hiện hàng năm) của VCCI cho thấy khá toàn cảnh bức tranh kinh tế ĐBSCL.
Tỷ lệ lao động qua đào tạo chất lượng còn thấp như vừa nêu trên, nên ĐBSCL loay hoay tìm cách giải bài toán nâng cao nguồn nhân lực. Lao động tại ĐBSCL phần lớn chưa qua đào tạo, chỉ khoảng 7% trên tổng số dân ở bậc đại học, so với cả nước là 63%; cho thấy vấn đề đào tạo và trình độ nguồn nhân lực của khu vực rất thấp. Điều đáng nói là quá trình hiện đại hóa và cơ giới hóa nông nghiệp đang làm giảm nhu cầu lao động, khiến nhiều người lao động rời khỏi khu vực nông nghiệp nhưng lại thiếu cơ hội việc làm ở các ngành phi nông nghiệp, cộng với mức lương thấp đang khiến ĐBSCL phải đối mặt với làn sóng ly nông và ly hương, đặc biệt là lao động trẻ lên TPHCM và khu công nghiệp Bình Dương, dẫn đến tình trạng suy giảm lực lượng lao động.
Bài toán nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng ĐBSCL càng trở nên khó giải khi nhân lực qua đào tạo, đặc biệt là sinh viên ở miền Tây sau khi tốt nghiệp không muốn trở về làm việc tại địa phương mà chỉ muốn ở lại TPHCM hoặc các tỉnh thành vùng Đông Nam bộ nơi có nhiều cơ hội, thu nhập tốt hơn. Ngoài ra, ngày càng có nhiều sinh viên tốt nghiệp từ tác trường đại học trong vùng chuyển đến làm việc ở TPHCM. Các tỉnh đô thị hóa thấp có tỷ lệ di cư thuần cao: Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long.
Vấn đề này đang đặt ra yêu cầu cấp thiết là phải có chiến lược đào tạo cho toàn vùng ĐBSCL để vừa thu hút nhân lực trình độ cao trở về quê hương, vừa tăng cường đào tạo đối với những nhân lực trẻ đang ở tại địa phương trong quá trình khởi nghiệp, giúp họ thuận lợi trong phát triển kinh tế ngay tại quê hương.
Ông Nguyễn Phương Lam, Giám đốc VCCI Cần Thơ nhìn nhận, tình trạng di cư trong độ tuổi lao động khiến cho vùng ĐBSCL đang mất đi nguồn lực, về mặt xã hội chúng ta đang phải đối mặt với những câu chuyện và tác động rất lớn tới vùng. Người trong độ tuổi lao động bỏ đi tìm việc làm, người ở lại chủ yếu là người già, trẻ em. “Qua phân tích biến động dân cư, lao động, việc làm và mức sống của người dân ĐBSCL cho thấy xu hướng dòng người tiếp tục di cư là rất cao nếu không có những thay đổi tích cực trong cấu trúc, động lực kinh tế và cơ hội việc làm ở vùng ĐBSCL”, ông Lam nhận định.
Với làn sóng đầu tư, nhất là các doanh nghiệp nước ngoài được mời gọi cùng sự phát triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp nội tại, nguồn nhân lực ở ĐBSCL cần được xem là vấn đề cấp bách. Chính sách nguồn nhân lực phải là chiến lược cho cả Vùng mà không phải của riêng một tỉnh, thành phố nào.
Nguyễn Thanh
