Mỗi mùa bế giảng, chúng ta thường bắt gặp rất nhiều học sinh trịnh trọng trong những bộ lễ phục “cử nhân” với áo thụng xanh, đen và chiếc mũ vuông - không chỉ là những học sinh tốt nghiệp THPT sắp tới tuổi thành niên mà còn có nhiều học sinh tốt nghiệp THCS hay tiểu học, thậm chí cả học sinh mầm non. Hình ảnh học sinh mầm non còn nhỏ xíu đã lụng thụng trong bộ đồ cử nhân, trên tay là tấm “Bằng tốt nghiệp” khiến nhiều người thấy vừa dễ thương nhưng cũng vừa thấy… khiên cưỡng!
Thông thường, bộ lễ phục này chỉ được sử dụng cho sinh viên tốt nghiệp đại học - có nghĩa sau ngày trọng đại này, những công dân trẻ sẽ chính thức bước vào đời để đi làm, vừa là kiếm sống, vừa đóng góp cho đất nước. Lễ phục cử nhân mang nhiều ý nghĩa truyền thống. Chiếc áo có tên gọi là áo choàng cử nhân hay Academic Dress (trang phục học thuật) vì loại trang phục này chỉ được sử dụng ở bậc học đại học. Đây là biểu tượng cho nền dân chủ trong học tập vì chiếc áo có khả năng "che phủ" mọi địa vị, tầng lớp xã hội.
Loại trang phục này trước đây xuất hiện ở hầu hết các nước thuộc khối thịnh vượng chung, sau này dần lan ra cả thế giới và được coi là biểu tượng cho học vấn cũng như tri thức ở bậc đại học trở lên. Nguồn gốc của loại trang phục này bắt nguồn từ thời Trung cổ, Đại học Oxford và Cambridge danh tiếng ở Anh được cho là hai trường đầu tiên thiết kế trang phục cử nhân cho sinh viên.
Ở Việt Nam những năm gần đây, bộ lễ phục này không chỉ được sử dụng cho sinh viên tốt nghiệp đại học mà còn xuất hiện tại các sự kiện bế giảng, cho học sinh tốt nghiệp các cấp học từ mầm non đến phổ thông. Hình ảnh này trở nên khá quen thuộc, nhất là với các trường học ở vùng đô thị. Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình với sự lạm dụng này.
Như ý kiến của một phụ huynh có con học mầm non ở TPHCM: "Khi một đứa trẻ 5 tuổi xếp hàng nhận “Bằng tốt nghiệp”, vắt dải mũ từ trái sang phải như nghi thức của người trưởng thành, tôi thấy có gì đó khiên cưỡng". Nhiều người cho rằng, việc choàng cho trẻ em những chiếc áo tốt nghiệp "quá khổ" như vậy thể hiện rõ tính hình thức mà giáo viên, phụ huynh áp đặt cho trẻ em, gây áp lực cho trẻ và tạo ra giá trị ảo, không có thật.
Tất nhiên, “chiếc áo không làm nên thầy tu” - nếu chỉ coi việc khoác bộ lễ phục “cử nhân” cho những trẻ tốt nghiệp tiểu học, THCS, THPT hay thậm chí “tốt nghiệp” mầm non là một trò chơi để chụp ảnh kỷ niệm thì có lẽ không có vấn đề gì to tát. Nhưng nếu coi đó là nghi thức đánh dấu sự trưởng thành của những đứa trẻ còn nhỏ tuổi thì vô hình trung sẽ gây nên áp lực, ảnh hưởng không tốt tới tâm lý của trẻ.
Vì thế, ngay cả việc để trẻ mặc gì cho phù hợp trong những sự kiện đánh dấu một chặng đường đời, nhà trường và phụ huynh cũng nên cân nhắc.
BẢO KHÁNH
