Ý định thực hiện việc kiểm định khí thải xe máy nhằm kiểm soát ô nhiễm môi trường đã được đề cập từ lâu, kể cả quy định tại Luật Bảo vệ môi trường và Nghị định 47/2024 của Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) dự kiến kiểm định khí thải với xe moto, gắn máy từ ngày 1/1/2025 nhưng vì nhiều lý do nên đến giờ vẫn chưa triển khai trong thực tế.
Gần đây, chính quyền TPHCM một lần nữa dự kiến có quy định bắt buộc kiểm định khí thải định kỳ xe máy, từng bước loại bỏ xe cũ nát nhằm giảm ô nhiễm môi trường và đảm bảo an toàn giao thông. Trong bối cảnh Chính phủ vừa có chỉ đạo khẩn trương tìm các giải pháp để hạn chế ô nhiễm, bảo vệ môi trường, chủ trương của thành phố được người dân tiếp nhận với thái độ đồng tình, ủng hộ.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng cần có các bước đi thận trọng, hợp lý, tránh gây xáo trộn đến đời sống người lao động. Mới đây, trong khảo sát được thực hiện bởi một tờ báo lớn, 70% ý kiến cho rằng thành phố nên tổ chức kiểm định với các loại xe đời cũ trước, sau đó mới thực hiện đại trà với tất cả xe máy đang lưu hành. Những ý kiến này cũng tương đồng với lộ trình do Bộ Xây dựng đề xuất: Từ năm 2027, TPHCM và Hà Nội sẽ thí điểm kiểm định khí thải xe máy, trước mắt áp dụng với xe sản xuất trước năm 2008. Xe không đạt tiêu chuẩn sẽ buộc phải sửa chữa, bảo dưỡng hoặc bị loại khỏi lưu thông nếu quá cũ, phát thải lớn và không đảm bảo an toàn kỹ thuật.
Chính sách này không nhằm cấm xe cũ mà hướng đến giảm ô nhiễm không khí và đảm bảo an toàn giao thông, đồng thời khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng phương tiện thân thiện môi trường hơn.
Thực tế, khá nhiều xe máy cũ đang lưu thông trên đường phố, gây tiếng ồn và phát thải khói mù mịt. Cũng vì cũ, sử dụng nhiều cho việc mưu sinh nên những chiếc xe này không được bảo dưỡng định kỳ, hệ thống an toàn không đảm bảo, nguy cơ gây tai nạn cao. Vì thế, việc thực hiện kiểm định với những chiếc xe đã sử dụng trên 15 năm là hợp lý. Hình thức xử lý là buộc sửa chữa cũng là cách để tạo điều kiện cho chủ xe có thể tiếp tục sử dụng để phục vụ mưu sinh. Việc thải loại những xe quá cũ, không thể phục hồi chắc chắn sẽ được dư luận đồng tình ủng hộ.
Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện kiểm định khí thải xe máy có thể gặp nhiều khó khăn, bởi ở TPHCM, bên cạnh hàng chục triệu xe máy đăng ký tại thành phố còn có lượng xe đăng ký từ những nơi khác chiếm tỷ lệ rất lớn, cơ quan quản lý sẽ khó “lọc” được những xe “nhập cư” thuộc diện cần kiểm định, nếu không có giải pháp liên thông hồ sơ phương tiện với các địa phương cũng như nắm bắt được địa bàn lưu thông cụ thể của số xe này.
Không chỉ xe máy mà ngay cả xe ô tô cũng có khá nhiều xe đang lưu thông với mức độ phát thải rất lớn mà không hiểu bằng cách nào vẫn được phép lưu hành. Cơ quan chức năng cần sớm lên danh sách để xử lý bằng những biện pháp phù hợp. Nếu như kiểm soát, hạn chế được lượng phát thải của những loại phương tiện cũ kỹ này có thể chất lượng môi trường đô thị sẽ được cải thiện đáng kể.
KHÁNH NGUYỄN
