Chạm vào ký ức bằng âm thanh
“Sử đá lưu danh” không chỉ là sản phẩm âm nhạc thông thường mà còn là bản giao hưởng được dệt nên từ chất liệu văn hóa - lịch sử, kể lại những câu chuyện trường tồn của dân tộc bằng thứ ngôn ngữ vượt qua mọi giới hạn - âm nhạc. Theo nhạc sĩ Đinh Khánh Lý, album gồm 2 đĩa nhạc với 17 ca khúc được lấy cảm hứng từ di sản văn hóa dân tộc, từ khí phách hào hùng của Hai Bà Trưng, từ tinh thần hiếu học của các nho sinh xưa đến ánh sáng tri thức mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thắp lên cho cả dân tộc. Mỗi bài hát là một lát cắt thời gian, đưa người nghe đi dọc chiều dài lịch sử bằng âm thanh thổn thức, giai điệu ngân vang và hình tượng gợi mở.
Những tác phẩm như: “Quốc Tử Giám - Ánh sáng tri thức”, “Linh khí Thăng Long”, “Truyền thuyết Hai Bà Trưng”, “Việt Nam - Hồ Chí Minh”... trở thành điểm nhấn khắc họa rõ nét hành trình của văn hóa Việt từ thuở dựng nước đến nay. Ở đó, âm nhạc không còn là phương tiện giải trí mà đã hóa thân thành ký ức sống, kể lại câu chuyện của những bia đá, con chữ, những con người từng hy sinh, học hành, chiến đấu vì sự nghiệp độc lập và phát triển đất nước.
Không chỉ dừng lại ở âm thanh, “Sử đá lưu danh” còn được hiện thực hóa thành bộ phim 3D Mapping (trình chiếu ánh sáng ba chiều) được trình chiếu trong khuôn khổ hành trình tham quan đêm Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Bộ phim kể về hành trình của một chú rùa đi khám phá 82 bia Tiến sĩ - những pho sử bằng đá lặng thầm giữa lòng di tích nhưng chất chứa những triết lý, giá trị đạo học và tinh thần trọng hiền tài của dân tộc Việt Nam… Qua sự kết hợp giữa âm nhạc, ánh sáng và công nghệ, “Sử đá lưu danh” đã mang đến cho người xem trải nghiệm thị giác - thính giác trọn vẹn, vừa thiêng liêng, vừa gần gũi. Âm nhạc lúc này không chỉ là chất liệu phụ họa, mà giữ vai trò dẫn dắt cảm xúc, giúp người xem không chỉ “thấy” mà còn “nghe” được chiều sâu của văn hóa.
Những ca khúc trong “Sử đá lưu danh” đã góp phần làm sống dậy tinh thần hiếu học, sự dấn thân, tinh thần yêu nước, khát vọng vươn lên của bao thế hệ người Việt.
TS Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám chia sẻ: “Âm nhạc trong các sản phẩm như “Sử đá lưu danh” là cầu nối giúp công chúng tiếp cận kho tàng di sản của cha ông bằng con đường cảm xúc. Khi nghệ thuật kể chuyện bằng âm thanh, ký ức trở nên sống động, di sản không còn là thứ trưng bày mà là trải nghiệm thực tại”.
Âm nhạc - người kể chuyện thầm lặng của thời đại
Theo các chuyên gia, âm nhạc là ngôn ngữ toàn cầu, có khả năng truyền cảm hứng vượt qua rào cản ngôn ngữ. PGS, TS Lê Văn Toàn, nguyên Giám đốc Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam cho rằng: “Khi âm nhạc vang lên trong lòng di sản, không chỉ giá trị nghệ thuật được tôn vinh mà các yếu tố văn hóa như mỹ thuật, phục trang, nghi lễ cũng được khơi dậy, tạo nên bản sắc riêng cho mỗi vùng đất”.
Tuy nhiên, theo ThS Nguyễn Đắc Tới, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu di sản (Viện Nghiên cứu Văn hóa và Phát triển), việc tổ chức âm nhạc tại di sản cần tính toán kỹ lưỡng, tránh chạy theo thị hiếu hoặc thương mại hóa quá đà; cần lựa chọn thể loại âm nhạc phù hợp với không gian văn hóa, tránh những chương trình phản cảm, lệch chuẩn.
Trong bối cảnh gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa dân tộc, âm nhạc trở thành phương tiện truyền tải hiệu quả, đặc biệt với thế hệ trẻ. Khi mỗi giai điệu trở thành lời kể, mỗi tiết tấu trở thành nhịp đập của ký ức văn hóa, âm nhạc không chỉ truyền cảm hứng cho hiện tại mà còn gieo mầm yêu di sản trong lòng các thế hệ mai sau. Đó chính là hành trình mà nghệ thuật có thể đồng hành cùng lịch sử - để di sản không ngủ yên trong quá khứ, mà tiếp tục sống động trong cuộc sống.
Đăng Khoa
