Nghệ sĩ - sứ giả văn hóa của cộng đồng
Sự chuyển mình của truyền hình thực tế Việt Nam thể hiện rõ ở nội dung các chương trình gần đây. Nếu trước kia, gameshow (trò chơi truyền hình) và reality show (truyền hình thực tế) chủ yếu hướng đến yếu tố giải trí, thì nay khán giả được chứng kiến những câu chuyện gắn liền với trách nhiệm xã hội, môi trường và cộng đồng. “Gia đình Haha” là ví dụ tiêu biểu. Chương trình không chỉ mang đến tiếng cười mà còn khơi gợi suy nghĩ tích cực về trách nhiệm của mỗi người với thiên nhiên. Từ các hoạt động trồng cây ở Bản Liền (Lào Cai); dự án “Gia đình Haha - Vì một Việt Nam hạnh phúc” đã ra đời với mục tiêu trồng 20.000 cây xanh, phủ xanh đất trống, cải thiện môi trường và tạo sinh kế bền vững cho người dân.
Những mầm cây được gieo xuống không chỉ tượng trưng cho nỗ lực bảo vệ hệ sinh thái, mà còn mở ra hướng phát triển du lịch xanh, thu hút du khách trong và ngoài nước. Ngoài hoạt động trồng cây, chương trình còn lắp đèn năng lượng mặt trời ở nông thôn, tạo điểm check-in (xác nhận sự có mặt) du lịch ven biển hay tổ chức chiếu phim giáo dục môi trường cho trẻ em vùng cao.
Thành công của “Gia đình Haha” hay “Chiến sĩ quả cảm”, “Bố ơi, mình đi đâu thế?” phiên bản mới cho thấy truyền hình thực tế đang chạm tới những giá trị chân thật, gần gũi và đầy cảm xúc. Trong không gian giản dị, nghệ sĩ không còn là người của sân khấu mà là những người đồng hành với khán giả: Cùng lao động, cùng sẻ chia và trải nghiệm cuộc sống của người dân. Chính sự nhập cuộc chân thành đã xóa nhòa khoảng cách giữa nghệ sĩ và công chúng.
Giải trí gắn với phát triển bền vững
Bên cạnh “Gia đình Haha”, hàng loạt chương trình mới đang nối dài tinh thần đó. Các chương trình như “Đẹp +84” (VTV3) hay “Về quê làm giàu” (HTV7) đều kết hợp giữa trải nghiệm, khám phá và quảng bá văn hóa, du lịch địa phương.
“Đẹp +84” đưa khán giả lên chuyến tàu xuyên Việt, khám phá di tích, làng nghề, phong tục từ Hà Nội đến Tuyên Quang, với hình ảnh đặc sản, trò chơi dân gian và cuộc thi “Yêu
Việt Nam” lan tỏa tình yêu quê hương trên mạng xã hội. Trong khi đó, “Về quê làm giàu” theo chân nghệ sĩ đến các làng nghề truyền thống, như làm nước mắm ở Thanh Hóa, hương xạ ở Hưng Yên, giúp quảng bá sản phẩm địa phương và hỗ trợ tiêu thụ đặc sản qua nền tảng trực tuyến.
Truyền hình thực tế Việt Nam cũng đang thích ứng với thời đại số. Song song phát sóng trên truyền hình, nhiều chương trình được đầu tư sản xuất cho nền tảng OTT, YouTube và mạng xã hội, giúp mở rộng lượng khán giả trẻ và tăng tính tương tác.
Các nhà sản xuất truyền hình không chỉ chạy theo rating (chỉ số đo lượng người xem) mà bắt đầu đặt câu hỏi: “Chúng ta để lại gì sau mỗi tập phát sóng?”. Câu trả lời đến từ những chương trình gắn kết cộng đồng, khơi dậy lòng tự hào dân tộc, góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Từ “Anh trai vượt ngàn chông gai”, “Chị đẹp đạp gió” đến “Tân binh toàn năng”, “Em xinh say hi”, khán giả thấy rõ nỗ lực đổi mới hình thức và nội dung, nhưng sâu xa hơn là thông điệp về trách nhiệm xã hội của người làm nghệ thuật.
Dù đối mặt nhiều thách thức, từ chi phí sản xuất, bản quyền đến sự cạnh tranh gay gắt với nền tảng số nhưng truyền hình thực tế Việt Nam đang chứng minh sức sống mạnh mẽ nhờ đổi mới cách tiếp cận và chọn đúng giá trị cốt lõi, đó là con người và cộng đồng.
Khi nghệ sĩ bước ra khỏi sân khấu để trồng cây, lắp đèn, dạy trẻ em về bảo vệ môi trường; khi khán giả không chỉ xem mà còn muốn tham gia, quyên góp, hoặc hành động theo, đó chính là lúc truyền hình thực tế thực sự chạm tới trái tim xã hội.
Có thể nói, truyền hình thực tế Việt Nam đang viết tiếp hành trình mới, nơi nghệ sĩ không chỉ mang đến tiếng cười, mà còn truyền đi thông điệp sống có trách nhiệm. Và đó chính là “chìa khóa vàng” giúp truyền hình thực tế trở lại, bền vững và nhân văn hơn bao giờ hết.
Thanh Hòa
