Đẩy mạnh khu vực tư nhân tham gia phát triển khoa học công nghệ
Ông Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, Chủ tịch Hội tự động hóa Việt Nam cho rằng, Nghị quyết 57 mang tính đột phá chưa từng thấy trong tất cả văn kiện trước đây của Đảng. Mục tiêu Nghị quyết đặt ra rất cao so với những điều chúng ta vẫn đang làm. Cụ thể, tới năm 2030,
kinh tế số phải chiếm 30% GDP quốc gia, đến năm 2045 phải là 50% GDP quốc gia - đây là những con số phải phấn đấu rất quyết liệt mới có thể làm được. Bởi ở thời điểm hiện nay, chúng ta mới chỉ có trên 18% GDP quốc gia là kinh tế số, năm nay phải đạt trên 20% mới hy vọng năm 2030 đạt 30%.
Chung quan điểm, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ KH&CN) Hồ Đức Thắng khẳng định, sự gắn kết, song hành của các Nghị quyết 57 và 68, trong đó Nghị quyết 57 chỉ ra việc cần làm trong kỷ nguyên mới là tập trung phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia để kinh tế Việt Nam khởi sắc, tăng trưởng 2 con số; Nghị quyết 68 xác định doanh nghiệp tư nhân là lực lượng chủ chốt để hiện thực hóa các nhiệm vụ, mục tiêu tại Nghị quyết 57.
Với những mục tiêu trên, kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển dịch mạnh mẽ từ mô hình tăng trưởng dựa trên tài nguyên thiên nhiên, nguồn nhân lực giá rẻ sang mô hình mới với động lực tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.
Sự chuyển đổi này phù hợp với xu thế phát triển của thế giới cũng như thực tế tại Việt Nam những năm qua. Cộng đồng doanh nghiệp tư nhân, trong đó chủ lực là doanh nghiệp vừa và nhỏ đã góp phần quan trọng trong duy trì năng lực cạnh tranh của nền kinh tế; là lực lượng năng động, có khả năng thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo.
Một trong những điểm đột phá của Nghị quyết 57 là Đảng đặt vấn đề phải đầu tư rất lớn cho phát triển khoa học công nghệ từ ngân sách nhà nước, phải đạt tối thiểu 3% tổng ngân sách nhà nước hàng năm. Đầu tư của xã hội tới năm 2030 phải đạt trên 2% GDP quốc gia là con số thách thức. Vì thế, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Bộ Lĩnh cho rằng, nếu không có sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân thì không thể đạt được mục tiêu chiến lược về khoa học công nghệ. “Nghị quyết 68 đã xác định rõ kinh tế tư nhân là lực lượng tiên phong trong thực hiện thành công Nghị quyết 57 - động lực thể chế quan trọng để thúc đẩy các chính sách phát triển kinh tế nói chung và công nghệ nói riêng”, ông Lĩnh nhấn mạnh.
Mở ra "khung phát triển vàng"
Từ góc độ doanh nghiệp, các đơn vị công nghệ nhận định, Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68 mở ra "khung phát triển vàng" cho quá trình làm chủ công nghệ. Phó Chủ tịch Công ty cổ phần MISA Đinh Thị Thúy cho biết, đây là cơ hội lớn vì các chính sách không chỉ thúc đẩy chuyển đổi số mà còn tăng khả năng cạnh tranh dựa trên năng lực thực.
Tuy nhiên, để chuyển hóa định hướng thành kết quả, theo các chuyên gia, cần hành động cụ thể từ cả hai phía là Nhà nước và doanh nghiệp. Điều quan trọng hiện nay là gỡ bỏ các nút thắt chính sách, đặc biệt là về sở hữu trí tuệ, bản quyền công nghệ - nền tảng để doanh nghiệp yên tâm đầu tư vào công nghệ lõi, sản phẩm chiến lược.
Theo bà Đinh Thị Thúy, để định hướng, chủ trương của Nhà nước được cụ thể hóa vào thực tiễn, cần sự tham gia đồng bộ của cả cơ quan nhà nước cũng như chủ thể doanh nghiệp với tư cách là những đơn vị được thụ hưởng chính sách.
“Chúng tôi cho rằng cần có sự tích cực từ 2 phía, cả cơ quan nhà nước và doanh nghiệp. Có như vậy, từ định hướng mới thành hành động và được triển khai thực tiễn, mang lại hiệu quả. Doanh nghiệp là người thụ hưởng nhưng cũng là người kiến tạo, nếu chỉ chờ chính sách thì sẽ bị động. Ngược lại, cần phản ánh thực tế, đề xuất giải pháp để Nhà nước kịp thời hoàn thiện thể chế”, bà Thúy chia sẻ.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, Nghị quyết 57 và 68 sẽ chỉ tạo ra chuyển biến thực sự nếu được triển khai đồng bộ, liên tục đánh giá, cập nhật, điều chỉnh theo phản hồi từ thị trường. Điều này đòi hỏi không chỉ sự phối hợp giữa các bộ, ngành mà còn cả sự chủ động tham gia của khu vực tư nhân. Tầm nhìn chung của cả hai nghị quyết không chỉ chuyển đổi công nghệ mà phải chuyển đổi tư duy quản lý, tư duy phát triển. Phát triển chuyển đổi số không chỉ là số hóa quy trình mà còn là thay đổi cấu trúc thị trường, định hình lại vị trí của doanh nghiệp tư nhân trong nền kinh tế tri thức.
Việt Nam đang có cơ hội lớn để bứt phá nếu biết kết nối sức mạnh của thể chế hiện đại với năng lực linh hoạt của khu vực doanh nghiệp. Khi được triển khai thực chất, động lực kép này không chỉ giúp Việt Nam bắt kịp mà còn có thể dẫn đầu làn sóng công nghệ và kinh tế số trong khu vực.
Quan tâm đến vấn đề thể chế, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng Trần Khắc Tâm cho rằng, để Nghị quyết 68 phát huy tối đa hiệu quả trong thực tiễn, giúp kinh tế tư nhân vươn mình, các cơ quan thực thi cần gỡ những điểm nghẽn như: Cải cách thể chế và môi trường kinh doanh; đơn giản hóa thủ tục hành chính, minh bạch hóa các quy định pháp luật để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và việc này cần phải được tiến hành ngay.
Đảng, Nhà nước và các cơ quan ban ngành cần hỗ trợ khối kinh tế tư nhân tiếp cận vốn và tài nguyên; mở rộng các gói tín dụng ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời phát triển quỹ bảo lãnh tín dụng; tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực….
Các chuyên gia và doanh nghiệp cùng lạc quan, Nghị quyết 57 và 68 là “bộ đôi” tạo lực đẩy mạnh mẽ, không chỉ giúp bứt tốc khu vực kinh tế tư nhân và thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao mà còn giúp Việt Nam chuyển mình từ điểm đến sản xuất chi phí thấp sang trung tâm công nghiệp công nghệ cao, minh bạch và bền vững, sẵn sàng đón làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu…
Hoàng Long
