Đây là điều không dễ, nhất là khi thuế quan Mỹ áp với Việt Nam ở mức 20%. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để cán đích 47 - 48 tỷ USD xuất khẩu như mục tiêu Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) đề ra, ngành không chỉ cần tận dụng “gió thuận” từ thị trường mà quan trọng hơn là phải đầu tư cho đội ngũ nhân lực chất lượng cao và sáng tạo mẫu mã - 2 yếu tố được coi là chìa khóa nâng giá trị, giữ vững sức cạnh tranh lâu dài.
Bên cạnh đó, theo các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp phải tận dụng hiệu quả lợi thế từ 17 hiệp định thương mại tự do thế hệ mới; có giải pháp thích ứng những biến đổi về hoàn cảnh, điều kiện thể chế do một số nước lớn đang bất đồng về quan điểm kinh tế, thương mại.
Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VITAS nhận định, Việt Nam đang đứng thứ hai thế giới về XK dệt may nhưng phần lớn vẫn gia công theo đơn đặt hàng của nước ngoài. Nếu không có đội ngũ thiết kế, phát triển sản phẩm và quản lý chuỗi cung ứng đủ mạnh, chúng ta khó bước lên nấc thang cao hơn của chuỗi giá trị. Hiện lao động trong ngành chủ yếu ở khâu may, trong khi khâu thiết kế, sáng tạo và quản trị sản xuất vẫn thiếu hụt nhân sự giỏi. Điều này khiến doanh nghiệp phụ thuộc vào mẫu mã từ khách hàng nước ngoài, lợi nhuận bị giới hạn.
Một số doanh nghiệp tiên phong đã thay đổi chiến lược. Tại Công ty cổ phần May Xanh Việt, đội ngũ thiết kế 3D được thành lập, ứng dụng phần mềm mô phỏng sản phẩm, rút ngắn thời gian từ ý tưởng đến bản mẫu chỉ còn vài ngày. Giám đốc công ty cho biết, đầu tư cho con người là khoản đầu tư lâu dài nhất. Một nhà thiết kế giỏi có thể tạo ra sản phẩm giúp doanh nghiệp ký được đơn hàng hàng triệu USD.
Thêm vào đó, trong bối cảnh ngành dệt may cạnh tranh gay gắt với Bangladesh, Ấn Độ hay Thổ Nhĩ Kỳ, việc chỉ dựa vào giá rẻ là không đủ. Bà Nguyễn Thu Hà, chuyên gia tư vấn thời trang phân tích, muốn tăng giá trị XK phải tạo ra sản phẩm khác biệt. Những bộ sưu tập mang hơi thở văn hóa Việt Nam từ họa tiết thổ cẩm Tây Nguyên đến hoa văn trống đồng... nếu được thiết kế tinh tế hoàn toàn có thể chinh phục thị trường cao cấp châu Âu, Mỹ.
Để tăng trưởng XK, một số doanh nghiệp lớn như: Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), May 10, TNG… đang chủ động chuyển sản xuất theo hướng xanh và minh bạch hơn. Ông Cao Hữu Hiếu, Tổng Giám đốc Vinatex cho biết, doanh nghiệp đã bắt đầu đầu tư chuỗi sợi - dệt - nhuộm khép kín, đồng thời áp dụng các tiêu chuẩn môi trường quốc tế để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao từ các thị trường phát triển.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần tìm kiếm thêm đơn hàng từ EU, Nhật Bản, Hàn Quốc là những thị trường Việt Nam đã ký FTA và được hưởng ưu đãi thuế suất 0%.
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, đây là thời điểm để ngành dệt may tái cấu trúc. Khó khăn từ bên ngoài là phép thử để nội lực phát triển. Nếu vượt qua được cú sốc này bằng đổi mới công nghệ, minh bạch chuỗi cung ứng và mở rộng thị trường, dệt may sẽ có bước tiến vững chắc trong dài hạn.
Sức bật của ngành dệt may trong ngắn hạn rất rõ rệt nhưng phía trước còn nhiều ẩn số. Chính sách thuế mới của Mỹ có thể làm chậm đà tăng trưởng nếu Việt Nam không kịp thích ứng. Trong bối cảnh đó, sự chủ động từ phía doanh nghiệp, sự hỗ trợ chính sách từ nhà nước và khả năng đàm phán linh hoạt với các đối tác quốc tế sẽ là chìa khóa để ngành dệt may không chỉ “giữ nhịp” mà còn “chuyển mình” mạnh mẽ. Khi đó, mục tiêu XK dệt may đạt được 47 - 48 tỷ USD trong năm nay không phải là quá khó để đạt được.
Nguyễn Thanh
