Người trẻ thu nhập khá vẫn không dám mua nhà
35 tuổi, với gần 10 năm làm việc ổn định cùng vợ trong ngành văn phòng của một công ty công nghệ, tổng thu nhập hàng tháng khoảng 45 triệu đồng, anh Nguyễn Văn Bình (Nam Định) tưởng như đã chạm tay vào giấc mơ an cư tại Thủ đô khi tích góp được hơn 2,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, thực tế thị trường bất động sản khiến gia đình anh nhanh chóng vỡ mộng. “Chúng tôi dự định vay thêm 1 tỷ đồng để mua căn hộ khoảng 3,5 tỷ đồng. Nhưng đi xem nhiều nơi, tôi sốc khi biết giá căn hộ hai phòng ngủ tại các khu vực vốn “vừa túi tiền” như Hà Đông, Hoàng Mai giờ cũng lên tới 4,5 - 5,5 tỷ đồng”, anh Bình ngậm ngùi.
Trường hợp của anh Bình không phải cá biệt. Theo dữ liệu từ Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), mặt bằng giá bán căn hộ tại Hà Nội đã vượt ngưỡng 75 triệu đồng/m² - mức giá không chỉ vượt tầm với của người thu nhập thấp mà còn ngoài khả năng của cả nhóm trung lưu. Trong 2 quý đầu năm nay, khoảng 60% nguồn cung mới thuộc phân khúc trên 80 triệu đồng/m², đẩy giá mỗi căn hộ hai phòng ngủ tại vùng ven Hà Nội lên tới 6 - 7 tỷ đồng. Mức giá hiện nay không chỉ vượt xa khả năng chi trả của nhóm thu nhập thấp mà còn nằm ngoài tầm với của cả những người thuộc nhóm thu nhập trung bình cao.
Bà Phạm Thị Miền, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cho biết: Năm 2019, phân khúc căn hộ bình dân (dưới 25 triệu đồng/m²) chiếm tới 35% nguồn cung toàn thị trường. Nhưng đến năm 2023, phân khúc này chính thức biến mất. Sang năm 2024, ngay cả căn hộ trung cấp (25 - 50 triệu đồng/m²) cũng dần trở nên khan hiếm, khi hơn 95% nguồn cung mới đều có giá vượt mốc 50 triệu đồng/m². “Từ quý III/2024 đến nay, thị trường Hà Nội không còn dự án mới nào có giá dưới 60 triệu đồng/m². Tại các tỉnh giáp ranh, mức giá cũng lên tới 55 triệu đồng/m², mức giá vốn từng dành cho dự án cao cấp nội đô”, bà Miền cho hay.
VARS cho rằng, trong ngắn hạn, giá căn hộ tại Hà Nội sẽ tiếp tục tăng do chi phí đầu vào tăng cao và kỳ vọng sinh lời của nhà đầu tư vẫn ở mức cao. Một bộ phận lớn nhà đầu tư hiện không chịu áp lực tài chính đáng kể, bao gồm áp lực từ chi phí vốn vay, nên chưa có động lực điều chỉnh giảm giá bán. Theo phản ánh của nhiều môi giới bất động sản, hiện tượng người trẻ “chùn tay” mua nhà đang ngày càng phổ biến, dù có thu nhập khá. Áp lực trả nợ lớn, lãi suất thả nổi sau ưu đãi cao, cùng lo ngại biến động kinh tế khiến nhiều người chọn tiếp tục thuê nhà hoặc gửi tiền tiết kiệm chờ cơ hội.
“Dù thu nhập hai vợ chồng tôi là 45 triệu đồng/tháng, nhưng để vay ngân hàng mua nhà thì thực sự rất áp lực. Vay 25 năm, mỗi tháng trả gần 20 triệu đồng, mà còn bao nhiêu chi phí sinh hoạt, con cái, y tế... Tôi không dám liều”, anh Nguyễn Văn Bình chia sẻ.
“Nằm thẳng”, “ngại cưới” và nguy cơ dài hạn
Theo VARS, khi cơ hội sở hữu nhà ở ngày càng thu hẹp, đặc biệt với nhóm người trẻ, họ dễ rơi vào trạng thái mất phương hướng tài chính. Một bộ phận có thể chọn hướng tiêu dùng “hưởng thụ hiện tại” đổ tiền vào các mặt hàng xa xỉ hoặc trải nghiệm ngắn hạn vì cho rằng việc tiết kiệm để mua nhà là vô nghĩa - một thực tế từng được ghi nhận tại Hàn Quốc.
Một bộ phận khác thậm chí lựa chọn “nằm thẳng”, tức hạ thấp kỳ vọng, giảm động lực phấn đấu trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ, tương tự những gì đang diễn ra tại Trung Quốc. “Giá nhà tăng cao cũng thúc đẩy xu hướng “ngại cưới, lười sinh”, VARS cảnh báo.
Theo VARS, với một nền kinh tế đang trong quá trình phát triển và cần lực lượng lao động trẻ năng động như Việt Nam, việc người trẻ thiếu động lực vươn lên là tín hiệu đáng lo ngại. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức sống của thị trường bất động sản mà còn có thể tác động tiêu cực đến tốc độ tăng trưởng kinh tế dài hạn và sự phát triển xã hội bền vững.
ThS Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho rằng, nguyên nhân dẫn đến giá nhà cao vượt khả năng chi trả là do nhiều yếu tố: Thủ tục đầu tư kéo dài, khó khăn trong giải phóng mặt bằng và định giá đất, doanh nghiệp thiếu vốn tín dụng, chi phí đầu vào tăng cao... Trong khi đó, phát triển nhà ở xã hội vẫn chậm, thiếu sự vào cuộc quyết liệt từ địa phương và doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, tiếp cận tín dụng là rào cản lớn đối với người trẻ mua nhà. Phần lớn phải vay ngân hàng, nhưng lãi suất vẫn cao (8 - 10%/năm), từng lên đến 11 - 13%/năm, khiến khoản trả hàng tháng vượt quá khả năng. Người trẻ chỉ dám vay khi có gói ưu đãi lãi suất thấp (5 - 6%).
Thời hạn vay cũng quá ngắn so với nhu cầu. Dù cần khoản vay 20 - 30 năm để giảm áp lực, ngân hàng lại hạn chế cho vay dài hạn vì nguồn vốn chủ yếu ngắn hạn và tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay dài hạn đã gần chạm trần 30%. Kết quả là nhiều người trẻ chỉ được vay tối đa 15 - 20 năm, làm tăng gánh nặng trả nợ hàng tháng.
Các chuyên gia cho rằng, trong ngắn hạn, giá nhà khó giảm do kỳ vọng sinh lời vẫn cao và nguồn cung giá hợp lý còn rất hạn chế. Tuy nhiên, để đảm bảo phát triển bền vững, thị trường bất động sản cần các giải pháp dài hơi, mang tính hệ thống. Cụ thể, cần: rút ngắn quy trình phê duyệt dự án; minh bạch quy hoạch và chi phí sử dụng đất; thúc đẩy các dự án nhà ở xã hội và nhà ở giá hợp lý bằng ưu đãi tài chính - đất đai thực chất; khuyến khích phát triển mô hình thuê, thuê mua; kiểm soát hoạt động đầu cơ, “thổi giá” và giao dịch ảo.
Ngoài ra, các chính sách tín dụng như gói vay ưu đãi lãi suất thấp (dưới 6%), thời hạn vay dài (25 - 30 năm), hỗ trợ trả góp linh hoạt… cần được đẩy mạnh, giúp người mua ở thực tiếp cận nhà ở một cách bền vững hơn.
Phương Anh
Người trẻ, lực lượng chủ lực trong xã hội đang ngày càng xa rời giấc mơ an cư. Nếu không sớm có giải pháp khắc phục lệch pha cung - cầu và hỗ trợ tài chính hợp lý, giấc mơ có nhà sẽ ngày càng trở nên xa vời với số đông.
