Thực hiện Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội về việc sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, ngành giáo dục đang tiến hành rà soát, điều chỉnh một số nội dung trong chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa (SGK). Tuy nhiên, Bộ GD&ĐT cho biết, sẽ hạn chế tối đa những thay đổi trong SGK, đảm bảo sự ổn định trong dạy và học, đồng thời tăng cường tính linh hoạt, chủ động cho địa phương và giáo viên.
Không làm xáo trộn chương trình, tài liệu giảng dạy
Việc rà soát chương trình và SGK được triển khai trong năm 2025 trùng với thời điểm cả nước thực hiện sắp xếp lại địa giới hành chính ở cấp tỉnh. Những thay đổi này tác động đến một số môn học có nội dung gắn liền với đặc điểm từng vùng như: Lịch sử và địa lý (lớp 4, 5, 9), địa lý lớp 12 và lịch sử cùng giáo dục kinh tế và pháp luật lớp 10.
Theo Bộ GD&ĐT, việc điều chỉnh chương trình các môn học trên sẽ được thực hiện có chọn lọc, căn cứ vào các nội dung cần cập nhật như địa danh mới, số liệu thống kê, biểu đồ, bản đồ và thông tin kinh tế - xã hội. Bộ yêu cầu việc chỉnh sửa chương trình cần đảm bảo nguyên tắc giảm thiểu tối đa thay đổi trong SGK hiện hành, đồng thời khuyến khích các nhà trường và giáo viên sử dụng linh hoạt chương trình theo điều kiện thực tế của từng địa phương.
Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 được thiết kế với mục tiêu đảm bảo tính thống nhất toàn quốc nhưng vẫn mở rộng không gian sáng tạo cho các địa phương và cơ sở giáo dục. SGK đóng vai trò là tài liệu cụ thể hóa chương trình, được xem là học liệu quan trọng song không mang tính ràng buộc cứng nhắc khi tổ chức dạy học. Giáo viên và nhà trường có quyền điều chỉnh, sắp xếp nội dung giảng dạy theo đặc điểm học sinh và điều kiện thực tế, đặc biệt trong giai đoạn có sự thay đổi lớn về hành chính - xã hội.
Với định hướng đó, năm học 2025 - 2026, Bộ GD&ĐT cho biết, sẽ tiếp tục sử dụng chương trình và SGK hiện hành. Đồng thời, giáo viên và các cơ sở giáo dục có trách nhiệm lựa chọn, điều chỉnh nội dung bài học, chủ đề phù hợp với tình hình mới tại địa phương - nhất là sau sáp nhập theo mô hình chính quyền 2 cấp.
Đảm bảo thông suốt việc giảng dạy
Bộ GD&ĐT đang triển khai giai đoạn tổng rà soát chương trình giáo dục phổ thông 2018, qua đó cập nhật và điều chỉnh một số nội dung ở những môn học bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi địa giới hành chính. Mục tiêu là đảm bảo chương trình phù hợp với thực tiễn, đáp ứng tốt hơn yêu cầu đổi mới và xu thế phát triển của đất nước.
Bộ GD&ĐT cũng sẽ hướng dẫn các nhà xuất bản, tổ chức và cá nhân có SGK đã được phê duyệt tiến hành chỉnh lý nội dung cần thiết, bảo đảm tính ổn định của SGK, đồng thời phục vụ hiệu quả việc giảng dạy trong bối cảnh mới.
Riêng với nội dung giáo dục địa phương, các tỉnh, thành có trách nhiệm chủ động xây dựng và lựa chọn nội dung sao cho phù hợp với đơn vị hành chính mới cũng như mô hình chính quyền 2 cấp. Căn cứ chương trình khung và hướng dẫn của Bộ, các địa phương sẽ triển khai nội dung mới một cách linh hoạt, kịp thời, không để gián đoạn hoạt động dạy và học.
Tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, đơn vị có số lượng SGK lớn nhất cả nước, công tác rà soát đang được thực hiện khẩn trương. PGS, TS Nguyễn Văn Tùng, Phó Tổng biên tập Nhà xuất bản cho biết, các ban biên tập đang rà soát toàn bộ hệ thống nội dung liên quan đến địa danh, bản đồ, biểu đồ, số liệu kinh tế - xã hội… và báo cáo Bộ GD&ĐT để xin chỉ đạo cụ thể.
Việc sửa đổi SGK sẽ chỉ tập trung vào những yếu tố cần cập nhật, giữ nguyên cấu trúc, nội dung trọng tâm và phương pháp dạy học. Những điều chỉnh này nhằm đảm bảo SGK vẫn phát huy tốt vai trò định hướng, đồng thời tiệm cận hơn với tiêu chuẩn chất lượng sách học liệu của các quốc gia tiên tiến trên thế giới. Ông Tùng cũng cho biết, nhà xuất bản sẽ tích cực phối hợp với giáo viên, nhà trường để đảm bảo việc sử dụng SGK hiện hành không bị gián đoạn. Các phương án hỗ trợ về chuyên môn, tập huấn, tư liệu giảng dạy sẽ được triển khai ngay khi Bộ ban hành nội dung cập nhật chính thức.
Trong khi chờ đợi hướng dẫn thống nhất từ trung ương, nhiều trường học đã chủ động triển khai các biện pháp phù hợp để thích ứng với tình hình mới. Tại Trường THCS Tân Tiến (xã Xuân Mai, TP Hà Nội), cô giáo Nguyễn Thị Hồng Thúy, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: “Chúng tôi xác định việc cập nhật thông tin địa phương là yêu cầu cần thiết. Nhà trường đã tổ chức các buổi tập huấn chuyên đề, giúp giáo viên nắm bắt được các thay đổi về hành chính, xã hội, văn hóa và kinh tế ở địa phương”.
Không chỉ cập nhật ngữ liệu và dữ liệu, các thầy cô cũng được khuyến khích đổi mới phương pháp giảng dạy, sử dụng nhiều hình ảnh, tư liệu, bản đồ trực quan để học sinh dễ hiểu và hứng thú học tập hơn. Hoạt động kiểm tra, đánh giá được định hướng lại theo hướng phát huy năng lực tư duy, khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Đối với nội dung giáo dục địa phương, một phần quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông mới, Bộ GD&ĐT khẳng định vai trò chủ động của các địa phương. Trên cơ sở chương trình khung, các sở giáo dục có thể xây dựng bài học, chuyên đề giáo dục phù hợp với điều kiện vùng miền, đảm bảo thông tin cập nhật theo sự thay đổi hành chính nhưng vẫn bám sát mục tiêu giáo dục tổng thể. Đây cũng được coi là cơ hội để các địa phương thể hiện bản sắc văn hóa, lịch sử của vùng đất mình, đồng thời tăng cường mối liên kết giữa giáo dục nhà trường và đời sống xã hội thực tế.
Thanh Hòa
