Nhiều thách thức lớn về ATTP
Thông tin tại tọa đàm "Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước, chinh phục người tiêu dùng" vừa diễn ra, ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ NN&MT chia sẻ, công tác quản lý ATTP được phân công cho 3 Bộ: Y tế, Công Thương, NN&MT.
Đối với lĩnh vực trồng trọt, Việt Nam có khoảng 10 triệu hộ nông dân với diện tích rau 1,15 triệu ha và cây ăn quả khoảng 1,3 triệu ha. Nguồn cung này không chỉ phục vụ tiêu dùng trong nước mà còn dành cho xuất khẩu, muốn có thực phẩm an toàn thì gốc rễ phải bắt đầu từ sản xuất. Ông Dương cho rằng, từ năm 2012 đến nay, mặc dù đã có chính sách khuyến khích phát triển VietGAP và các tiêu chuẩn tương tự, nhưng sau hơn 10 năm, diện tích thực tế vẫn còn quá ít. Ngoài VietGAP, hiện cũng có một hình thức cam kết sản xuất an toàn do nông dân ký trực tiếp với bên tiêu thụ sản phẩm, song quy mô còn nhỏ lẻ, phân tán.
Tương tự, ông Phạm Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NN&MT) cho biết, công tác bảo đảm ATTP trong nông, lâm nghiệp và thủy sản luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Hiện cả nước có 98,65% cơ sở sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản được chứng nhận đủ điều kiện ATTP. Mỗi năm, ngành tổ chức 25.000 - 30.000 lượt thanh, kiểm tra, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ của doanh nghiệp.
Hạn chế bán hàng tràn lan trên vỉa hè, lề đường
Nêu số liệu của Bộ Công Thương, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước thông tin, tính đến 31/12/2024, cả nước có 8.274 chợ, 276 trung tâm thương mại và 1.293 siêu thị. Trong đó, chợ và trung tâm thương mại là nơi tập trung nhiều cơ sở kinh doanh, trong đó có thực phẩm. Siêu thị cũng được xem là một cơ sở kinh doanh thực phẩm có quy mô lớn.
Theo đó, nhiều siêu thị và cơ sở kinh doanh thực phẩm trong trung tâm thương mại thuộc diện bắt buộc phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP. Tuy nhiên, tại các chợ truyền thống, đa số cơ sở kinh doanh vẫn chỉ dừng lại ở hình thức hộ kinh doanh nhỏ lẻ, nhiều nơi chưa đáp ứng đủ điều kiện ATTP.
Nhìn nhận vấn đề này, ông Nguyễn Văn Mười, Phó tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho rằng, để nâng cao chất lượng ATTP, nên hạn chế hình thức bán hàng tràn lan trên vỉa hè, lề đường để dễ quản lý và giảm rủi ro cho người tiêu dùng. Hoạt động bán lẻ cần được chú trọng hơn trong sự quản lý chặt chẽ với quy định nghiêm ngặt. Ngoài ra, các cơ sở sản xuất cũng cần đáp ứng tiêu chuẩn trước khi đưa sản phẩm ra thị trường. "Một nông dân mỗi năm có thể cung cấp hàng chục, thậm chí hàng trăm tấn rau, nhưng hiện vẫn chưa có biện pháp quản lý an toàn tương xứng. Đây chính là lỗ hổng quản lý cần được chú trọng siết chặt", ông Mười nói.
Đại diện tiếng nói người tiêu dùng, bà Trần Thị Dung, Phó Chủ tịch kiêm Trưởng ban Kiểm tra Hội Bảo vệ người tiêu dùng nêu, người tiêu dùng gần như không có quyền lựa chọn. Không cần phải “chinh phục” người tiêu dùng gì hết, họ vẫn phải lựa chọn. Liên quan câu chuyện người tiêu dùng được bảo vệ như thế nào, bà Dung nói: “Tôi thấy người tiêu dùng đang hoang mang. Mình ở trên đất nước mình, tiêu dùng rau, củ, quả và sản phẩm trên đất nước mình nhưng việc quản lý ATTP còn nhiều tồn tại, chưa có sự đột phá, “lực bất tòng tâm”. Nguyên nhân bắt đầu từ câu chuyện quản lý mỗi loại thực phẩm cần tới 3 Bộ (Y tế, Công Thương, NN&MT). Về hệ thống luật pháp cần hoàn chỉnh, có tiêu chuẩn, quy chuẩn minh bạch và bao trùm. Về hệ thống kiểm tra giám sát, quản lý nhà nước đang theo hướng pháp trị và đức trị. Yêu cầu tối thiểu hàng hóa ra thị trường bắt buộc phải ghi nhãn mác...”.
Đồng tình quan điểm, PGS, TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia công nghệ sinh học và thực phẩm cho rằng, chỉ dựa vào cơ chế kiểm soát thì không khả thi, vì lực lượng quản lý không đủ. Để người dân thực sự được hưởng thụ thực phẩm an toàn và chất lượng cần có nhiều biện pháp triển khai song hành, từ quản lý đến nâng cao ý thức của người sản xuất. Theo ông, điều cốt lõi có thể gói gọn trong hai yếu tố: Phải “ngon và lành” - tức không tồn dư hóa chất, đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng. Khi sản phẩm đạt chuẩn, được người dân trong và ngoài nước tin tưởng, thì người sản xuất sẽ có cơ hội nâng cao thu nhập, các ngành nông nghiệp, chế biến thực phẩm… phát triển bền vững, qua đó góp phần quan trọng vào phát triển chung của đất nước.
Hoàng Long
