Hà Nội hiện có hơn 3.550 bếp ăn tập thể trường học, phục vụ hàng trăm nghìn học sinh bán trú mỗi ngày. Tuy nhiên, 6 tháng đầu năm nay có tới 68 bếp ăn bị phát hiện vi phạm, trong đó 20% nhân viên không đảm bảo vệ sinh cá nhân, 70% điểm bán hàng rong quanh trường không thể truy xuất nguồn gốc thực phẩm. Con số này khiến không ít phụ huynh lo lắng khi nghĩ về bữa ăn trưa của con em mình.
Ông Nguyễn Quang Trung, Phó Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm TP Hà Nội chia sẻ: “Thực tiễn kiểm tra cho thấy có nhiều khó khăn trong việc kiểm soát tốt bếp ăn tập thể. Đa phần các cơ sở nhỏ lẻ, thay đổi địa điểm thường xuyên, thiếu hóa đơn, chứng từ… gây khó khăn trong truy xuất nguồn gốc. Hậu kiểm vẫn còn yếu, chính quyền cơ sở một số nơi chưa thật sự quyết liệt”.
Thực tế, dù tỷ lệ người chế biến đã được tập huấn đạt trên 80%, nhưng hành vi thực hiện vẫn còn hình thức, thiếu nề nếp. Một số trường, dù có tổ chức giám sát nhưng chỉ mang tính chất “lịch trực”, không đủ sức kiểm soát chất lượng thực phẩm đầu vào hay quy trình chế biến.
Trong khi đó, theo TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD&ĐT) việc lựa chọn đơn vị cung cấp suất ăn hiện nay tại một số trường học vẫn chưa minh bạch, chỉ cần có hồ sơ hợp lệ là doanh nghiệp được chọn, trong khi tiêu chí về năng lực thực tế và chất lượng an toàn thực phẩm chưa được đánh giá kỹ lưỡng. Điều này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro.
Đáp ứng yêu cầu từ thực tế, hiện nhiều trường học tại Hà Nội đã thành lập Tổ giám sát an toàn thực phẩm, có sự tham gia của ban đại diện cha mẹ học sinh. Một số trường còn trực tiếp phân công phụ huynh đến kiểm tra chất lượng thực phẩm đầu vào mỗi sáng. Song, các mô hình này chưa phổ biến rộng khắp và mức độ thực thi vẫn phụ thuộc phần lớn vào quyết tâm của ban giám hiệu nhà trường.
TS Hoàng Ngọc Vinh nhấn mạnh: “Cần có cơ chế rõ ràng để phụ huynh được tham gia giám sát từ khâu lựa chọn đến giám sát định kỳ nhà cung cấp. Việc công khai danh sách nhà thầu, nguồn gốc thực phẩm, quy trình chế biến và kết quả kiểm tra định kỳ là bước đi bắt buộc nếu muốn tạo sự tin tưởng”.
Ông Nguyễn Đình Hưng, Phó Giám đốc phụ trách Sở Y tế TP Hà Nội khẳng định: “Sở Y tế đang tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp như: Siết chặt kiểm tra, xử phạt, công khai đơn vị vi phạm, đặc biệt là áp dụng công nghệ số như mã QR truy xuất nguồn gốc hay camera giám sát bếp ăn tập thể quy mô lớn. Chính quyền xã, phường sẽ phải chịu trách nhiệm trong việc xử lý hàng rong quanh cổng trường”.
theo ông Đỗ Mạnh Hùng, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm TP Hà Nội, cần thiết lập chiến lược truyền thông an toàn thực phẩm theo nhóm đối tượng. Cụ thể, doanh nghiệp phải tập huấn bắt buộc, cam kết truy xuất nguồn gốc rõ ràng; học sinh và phụ huynh cần được tiếp cận thông tin qua tờ rơi, clip minh họa, hoạt động ngoại khóa về nhận diện thực phẩm sạch - bẩn. Cộng đồng dân cư cũng cần được huy động thông qua tổ dân phố, hội phụ nữ, tổ giám sát an toàn thực phẩm cộng đồng, góp phần giám sát chéo và phản ánh vi phạm qua đường dây nóng.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, ngành Y tế, Giáo dục có thể đưa ra hàng loạt giải pháp, nhưng nếu thiếu sự giám sát độc lập, minh bạch từ phụ huynh và cộng đồng, thì những suất ăn “đạt chuẩn trên giấy” vẫn chưa đủ an toàn trên thực tế.
Thanh Hòa
