Thảm hoạ ẩm thực “dị”

Khi món ăn không còn để thưởng thức 

Thời gian gần đây, không khó để bắt gặp trên TikTok, Facebook hay YouTube những đoạn clip “món ăn kỳ dị” như sinh tố cá lóc với dưa leo, trà sữa mắm tôm, trà sữa hành lá, thậm chí là cảnh ăn tươi nuốt sống ếch, cá, chuột. Một số video thu hút hàng triệu lượt xem, kéo theo hàng trăm nghìn bình luận, chia sẻ. 

Hải Anh (19 tuổi, phường Cầu Giấy, Hà Nội) thừa nhận: “Em từng xem một số clip thử thách ăn ớt hay uống trà sữa mắm tôm. Lúc đầu thấy tò mò, cười vui, nhưng nghĩ lại thấy ghê và không thể áp dụng ngoài đời được. Có lẽ đa số những clip đó chỉ để câu view”. 

Thực tế không ít quán ăn cũng nhanh nhạy bắt “trend” - xu hướng, đưa vào thực đơn các món như trà chanh giò heo, trà sữa mì tôm hải sản, cà phê muối, trà sữa ớt tắc… Sự xuất hiện ồ ạt này khiến dư luận chia làm hai luồng: Một bên thích thú vì sự mới lạ, bên còn lại lo ngại về nguy cơ an toàn thực phẩm. 

Chuyên gia ẩm thực Nguyễn Thường Quân nhận định: “Nhiều món ăn độc, dị trên mạng xã hội thực sự nguy hiểm. Nó có thể tàn phá nét văn hóa, thậm chí cả văn minh trong ăn uống. Chẳng hạn như giết mổ những con vật quý hiếm hay ăn cá sống từ nguồn nước bẩn, chứa vi khuẩn và ký sinh trùng. Đây là những việc không lành mạnh”. 

Từ góc nhìn văn hóa, một món ăn vốn được tạo ra để gắn kết, để chia sẻ sự tinh tế trong ẩm thực, nay trở thành công cụ gây sốc, thậm chí phản cảm. Một số TikToker xay nhuyễn cá sống, ếch, chuột để uống trực tiếp hoặc bày biện cảnh ăn uống thái quá, phản ứng nôn ói ngay trên sóng phát trực tiếp. Những hình ảnh ấy không còn là sáng tạo, mà là sự lệch chuẩn. 

Cái giá sức khỏe phía sau “trend” 

Để thu hút sự chú ý, nhiều  TikToker ăn hàng chục quả ớt trong một lần quay. Trào lưu mukbang (ăn nhiều) cay vốn du nhập từ Hàn Quốc nhanh chóng bị biến tướng thành thử thách “50 quả ớt”, “ăn ớt siêu cay trong 5 phút”. 

Bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ (Khoa Y học Cổ truyền, Đại học Y Dược TPHCM) cảnh báo: “Đây là thử thách nguy hiểm, không nên cưỡng ép bản thân chạy theo chỉ để kiếm lợi nhuận”. Chất capsaicin trong ớt có thể khiến tim đập nhanh, tăng nguy cơ đối với người mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp, viêm phế quản mạn tính. Ăn cay quá mức cũng dễ gây đau dạ dày, viêm loét, rối loạn tiêu hóa, nổi mụn, thậm chí chàm da. 

Không chỉ với ớt, sự kết hợp nguyên liệu trái khoáy cũng tiềm ẩn rủi ro. ThS, bác sĩ Đặng Ngọc Hùng (Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Tư vấn dinh dưỡng - NRECI) phân tích: “Trà sữa vốn giàu đường và chất béo, mắm tôm mặn và lên men, cà phê chứa caffeine kích thích acid dạ dày, trong khi ớt lại có capsaicin gây nóng rát. Khi trộn các thành phần đối nghịch, nguy cơ rối loạn tiêu hóa tăng rõ rệt như: Đầy hơi, tiêu chảy, đau bụng. Nếu mắm tôm không đảm bảo vệ sinh, vi khuẩn có thể gặp môi trường lý tưởng từ đường sữa để phát triển, làm tăng nguy cơ ngộ độc”. 

Ngoài ra, theo bác sĩ Hùng, nhiều sản phẩm chạy theo trend sử dụng phụ gia, phẩm màu công nghiệp, đường hóa học không rõ nguồn gốc. Việc lạm dụng lâu dài gây gánh nặng cho gan, thận, nguy cơ rối loạn chuyển hóa, tăng men gan, bệnh tim mạch. 

Những thử thách mukbang ăn khổng lồ cũng để lại hậu quả. Ăn quá nhiều trong thời gian ngắn khiến dạ dày giãn nở quá mức, dễ nôn ói, trào ngược, thậm chí tắc ruột. Đã ghi nhận trường hợp tử vong do cố ăn lượng thức ăn vượt sức chịu đựng. Một số người còn dùng thủ thuật móc họng để ói, biểu hiện nguy hiểm của rối loạn ăn uống, có thể gây rối loạn điện giải và tổn thương tim mạch. 

Người xem cần tỉnh táo 

Sự phổ biến của các video “ẩm thực độc, dị” phần nhiều đến từ tâm lý tò mò và hiệu ứng lan truyền. Khi những cảnh tượng gây sốc được lặp lại, khán giả, đặc biệt là giới trẻ có thể vô thức coi đó là bình thường mới. Điều này dẫn đến lệch chuẩn nhận thức về ăn uống, thậm chí là rủ rê nhau thử nghiệm. 

Chuyên gia Nguyễn Thường Quân nhấn mạnh: “Ăn uống là để duy trì sự sống, để khỏe mạnh và để lưu giữ phong tục, tập quán. Nếu sáng tạo, hãy sáng tạo trên nền tảng dinh dưỡng và văn hóa, chứ không phải đánh đổi sức khỏe hay đạo đức chỉ để nổi tiếng”. 

ThS, bác sĩ Đặng Ngọc Hùng cũng khuyến cáo: “Không phải xu hướng nào trên mạng cũng đáng theo. Người trẻ nên chọn thực phẩm an toàn, đa dạng, chế biến đúng cách; tỉnh táo khi tiếp nhận thông tin và tuyệt đối không đánh đổi sức khỏe để đổi lấy lượt view hay like”. 

Về phía cơ quan chức năng, nhiều ý kiến cho rằng cần có chế tài quản lý chặt hơn với nội dung ẩm thực phản cảm, độc hại. Một khi những clip như vậy không còn đất sống, vòng lặp “câu view bằng chiêu trò” sẽ sớm chấm dứt. 

Người xem cũng đóng vai trò quan trọng. Sự chọn lọc, phản ứng trước những video tiêu cực chính là bộ lọc tự nhiên giúp không gian mạng trong lành hơn. Chỉ khi công chúng không còn tò mò, không còn cổ vũ, thì những chiêu trò rẻ tiền mới thực sự bị đào thải. 

Ẩm thực vốn là nghệ thuật và văn hóa. Sự sáng tạo luôn cần thiết, nhưng không thể vượt qua ranh giới của an toàn và sự tôn trọng. Một món ăn nên gợi cảm hứng, chứ không nên gợi nỗi sợ. Khi mỗi người dùng mạng xã hội đủ tỉnh táo, chúng ta sẽ góp phần giữ gìn giá trị ẩm thực đúng nghĩa, thay vì để nó biến thành công cụ câu view phản cảm. 

Hòa Cù