Tinh gọn bộ máy, tăng tính chủ động cho cấp cơ sở
Đánh giá về chính quyền địa phương 2 cấp sau 4 tháng vận hành, nhiều ĐBQH cho rằng, chính quyền địa phương 2 cấp bước đầu đã phát huy hiệu quả, giúp tinh gọn bộ máy, tăng tính chủ động cho cấp cơ sở. Hiệu quả chính trị, kinh tế, xã hội của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã được định hình rõ rệt. Tuy nhiên, nhiều ý kiến đại biểu cũng cho rằng, cần tiếp tục rà soát, điều chỉnh và hoàn thiện cơ chế vận hành, bởi vẫn còn một số khó khăn, bất cập cần tiếp tục tháo gỡ.
Khẳng định, đây là cuộc cách mạng toàn diện và sâu sắc nhất từ trước đến nay, đại biểu Mai Văn Hải, Phó Trưởng Đoàn chuyên trách (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) cho rằng, sau 4 tháng hoạt động đã có nhiều sự chuyển biến lớn từ chính quyền đến cấp ủy. Tuy nhiên, đại biểu nêu, vẫn còn những hạn chế cần được “lấp đầy” như một bộ phận không nhỏ cán bộ chưa đáp ứng ngay được nhu cầu. “Vấn đề bố trí công sở của cấp ủy, chính quyền đoàn thể còn chưa sử dụng hết công năng, phân bố rải rác. Về lâu dài cần có tính toán, định hướng lại. Cần khẩn trương xác định lại vị trí việc làm cụ thể, rõ ràng”, ông Hải nói.
Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã - lực lượng trực tiếp thực thi chính sách, tiếp xúc với người dân
Chung quan điểm, GS Hoàng Văn Cường, Đoàn ĐBQH TP Hà Nội đánh giá, trong giai đoạn đầu, dù việc triển khai đồng loạt chắc chắn gặp không ít khó khăn do bộ máy mới, cán bộ chưa quen việc, song những kết quả đạt được là rất đáng ghi nhận. “Thành công lớn nhất là những vấn đề của người dân đã được xử lý ngay tại cấp xã, cấp gần dân nhất thay vì phải lên cấp trên như trước đây”, đại biểu nhấn mạnh.
GS Hoàng Văn Cường cho rằng: “Mô hình mới không chỉ loại bỏ dần các rào cản hành chính, hạn chế đối với sự phát triển của đất nước mà còn tạo áp lực tích cực buộc đội ngũ cán bộ, công chức phải thay đổi tư duy phục vụ. Chính quyền không thể chờ người dân đến "xin - cho" như trước, mà chủ động nắm bắt nhu cầu của người dân và tìm giải pháp đáp ứng. Muốn vậy, phải xây dựng chính quyền số, từ đó tiến tới nhà nước phục vụ và kiến tạo”.
Các đại biểu cũng thẳng thắn nhìn nhận, cần quan tâm đến vấn đề chất lượng và cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, vì sau sắp xếp, khối lượng công việc tăng nhanh, yêu cầu chuyên môn cao hơn, nhưng năng lực của nhiều cán bộ cơ sở vẫn còn hạn chế. Đại biểu Hà Phước Thắng (Đoàn ĐBQH TPHCM) đề nghị bổ sung, sắp xếp hợp lý đội ngũ cán bộ tại xã, phường, đặc khu. Hiện nay có nơi thừa cán bộ, có nơi lại thiếu, đặc biệt tại các xã, phường, đặc khu. Số lượng cán bộ phục vụ người dân ở trung tâm hành chính công, phòng kinh tế, phòng văn hóa - xã hội vẫn chưa phù hợp. Các địa bàn có dân số và diện tích lớn lại có biên chế tương đương với những địa bàn nhỏ hơn.
Vì vậy, đại biểu đoàn TPHCM đề nghị, Chính phủ và Bộ Nội vụ sớm có hướng dẫn, quy định rõ quy mô diện tích, dân số từng đơn vị hành chính như thế nào sẽ được bố trí bao nhiêu cán bộ. "Cách bố trí phù hợp để đảm bảo phục vụ hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp và quản lý địa bàn hiệu quả. Khi đó, việc chuyển đổi số và giảm tải áp lực cho cán bộ sẽ được thực hiện tốt hơn, nâng cao chất lượng công việc và sự hài lòng của người dân", ông Thắng nói.
Đánh giá lại chất lượng cán bộ cấp xã để có sự đầu tư, đào tạo phù hợp
Đồng thuận, đại biểu Nguyễn Thị Yến (Đoàn ĐBQH TPHCM) nêu thực trạng sau sắp xếp, tổ chức bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, ở cấp tỉnh đang dư thừa cán bộ, công chức, trong khi cấp cơ sở lại rất thiếu cán bộ chuyên môn. Đơn cử tại TPHCM, số lượng cán bộ cấp sở tương đương một tỉnh lớn nhưng ở cấp xã lại thiếu nhân lực chuyên trách. Có phòng chỉ vài người nhưng phải quản lý nhiều lĩnh vực - kinh tế, văn hóa, xã hội… Nguyên nhân theo bà Yến, do việc sắp xếp cán bộ chưa dựa trên vị trí việc làm, khiến công tác điều hành còn lúng túng. Do đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành nghiên cứu cơ chế điều chuyển, tăng cường cán bộ từ cấp tỉnh xuống cơ sở, đi đôi với việc rà soát, sắp xếp lại chức vụ tương đương để đảm bảo hợp lý.
Vẫn liên quan đến nhân lực cấp xã và vị trí việc làm cho đội ngũ này để đáp ứng tốt cho mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, theo đại biểu Lê Văn Dũng (Đoàn ĐBQH TP Đà Nẵng), chế độ, chính sách, lương và phụ cấp cho cán bộ xã còn thấp, trong khi khối lượng công việc tăng rất nhiều. Chưa kể, cán bộ cấp xã hiện nay trong tình trạng vừa thừa vừa thiếu: Thừa cán bộ hành chính nhưng thiếu cán bộ chuyên môn, đặc biệt là cán bộ công nghệ thông tin.
Từ thực tiễn tại Điện Biên, đại biểu Quốc hội Lò Thị Luyến cho rằng, tinh gọn để mạnh hơn, sắp xếp để vận hành tốt hơn - đó là tinh thần xuyên suốt trong chủ trương cải cách lần này. Vì vậy, để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thực sự phát huy hiệu quả, đại biểu cũng đề xuất hoàn thiện thể chế và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, hạ tầng cơ sở.
Đại biểu Lê Thị Song An (Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh) bày tỏ, qua thực tiễn triển khai, thấy rõ những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, như ý kiến của nhiều ĐBQH khác, bà An cũng nêu thực tế sau khi sáp nhập, khối lượng công việc tăng lên rõ rệt nhưng biên chế không tăng tương ứng. Cán bộ làm việc trong điều kiện áp lực cao, năng lực không đồng đều, đặc biệt thiếu hụt cán bộ trẻ, cán bộ có chuyên môn phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số, công nghệ thông tin, cải cách hành chính, vì thế quan tâm đến nhân lực và vị trí việc làm cấp xã là rất cần thiết, để chính quyền địa phương 2 cấp thật sự hiệu quả.
Đồng quan điểm, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh) cho rằng, thời điểm hiện tại, cán bộ cấp xã rất nhiều việc trong khi nhiều thủ tục đăng ký trên App chưa thuận lợi. Thêm vào đó, các địa bàn rộng, chế độ lương thấp làm nhiều cán bộ rất băn khoăn. “Chính phủ cần nhanh chóng ban hành đề án việc làm cho cấp xã; đồng thời sơ kết tổng kết đánh giá lại chất lượng cán bộ cấp xã để có sự đầu tư, đào tạo phù hợp”, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thủy kiến nghị.
Theo các ĐBQH, về nhân lực, phải coi nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là nhiệm vụ cấp bách. Đây là lực lượng trực tiếp thực thi chính sách, tiếp xúc với người dân, cần thiết có chính sách đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng và đãi ngộ phù hợp để thu hút người có năng lực thực sự gắn bó với cơ sở.
GS Hoàng Văn Cường: “Mô hình mới không chỉ loại bỏ dần các rào cản hành chính, hạn chế đối với sự phát triển của đất nước mà còn tạo áp lực tích cực buộc đội ngũ cán bộ, công chức phải thay đổi tư duy phục vụ. Chính quyền không thể chờ người dân đến "xin - cho" như trước, mà chủ động nắm bắt nhu cầu của người dân và tìm giải pháp đáp ứng”.
Thanh Nhung
