Thủ tục hồ sơ được rút ngắn gần một nửa
Theo Nghị định 151/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu được phân cấp từ UBND cấp huyện về Chủ tịch UBND cấp xã, phường. Việc phân cấp này nằm trong tổng thể CCHC theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại Hà Nội, nhằm cụ thể hóa chủ trương tinh gọn bộ máy, rõ người, rõ việc và phục vụ nhân dân tốt hơn.
Với cơ chế mới, người dân chỉ cần nộp hồ sơ trực tiếp hoặc qua Cổng dịch vụ công tại xã, phường nơi có đất. Cán bộ địa chính xác minh hiện trạng, niêm yết công khai trong 15 ngày, sau đó chuyển thông tin cho cơ quan thuế. Sau khi hoàn tất nghĩa vụ tài chính, Chủ tịch UBND xã, phường sẽ cấp sổ đỏ trong 3 ngày làm việc. Toàn bộ quy trình chỉ còn tối đa 20 ngày - giảm gần một nửa so với trước đây.
Theo ghi nhận tại các phường, xã ở Hà Nội, cán bộ địa chính được bố trí trực tại bộ phận một cửa, hướng dẫn chi tiết cho người dân, tiếp nhận đầy đủ hồ sơ và thực hiện rà soát hiện trạng ngay trong ngày. Ông Nguyễn Tiến Hùng, Phó Chủ tịch UBND phường Tây Mỗ cho biết, việc phân cấp đã giúp phường chủ động xử lý nhiều hồ sơ đất đai tồn đọng. Những trường hợp có đủ điều kiện pháp lý sẽ được giải quyết nhanh gọn; hồ sơ có vướng mắc sẽ được cán bộ chuyên môn hỗ trợ hướng dẫn bổ sung.
Bà Nguyễn Thúy Hồng, tổ Phú Hà (phường Tây Mỗ) cho hay, bà đến Trung tâm Phục vụ hành chính công của phường Tây Mỗ để nộp hồ sơ cấp quyền sử dụng đất và được cán bộ hướng dẫn tận tình. “UBND cấp phường được cấp sổ đỏ giúp người dân đỡ mất thời gian. Theo quy định mới, hồ sơ cấp quyền sử dụng đất không cần xin giấy xác nhận không có tranh chấp hay phù hợp quy hoạch như trước nên thời gian cấp quyền sử dụng đất sẽ nhanh gọn hơn”, bà Hồng cho hay.
Ông Nguyễn Hữu Thi, Phó Chủ tịch UBND xã Gio Linh (Quảng Trị), kiêm Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Gio Linh cho hay: "Trước đây với các hồ sơ đất đai, cấp xã chỉ xét nguồn gốc sử dụng đất và hướng dẫn người dân đưa lên cấp huyện. Nay thẩm quyền xã đã được mở rộng, bao gồm cả cấp đất lần đầu. Do đó, người dân chỉ đến trung tâm xã thay vì phải chạy lên huyện xa xôi hơn. Về lâu dài, người dân hưởng lợi rất nhiều vì các dịch vụ hành chính công triển khai ngay tại trung tâm xã".
Theo các lãnh đạo UBND xã, phường, việc đưa thẩm quyền cấp sổ đỏ lần đầu về cấp xã, phường là bước tiến lớn, giúp rút ngắn thời gian, giảm bớt thủ tục rườm rà và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân trong các giao dịch liên quan đến đất đai. Đây là minh chứng rõ nét cho nỗ lực của chính quyền địa phương trong việc CCHC, hướng tới sự hài lòng của người dân.
Còn nhiều nút thắt cần tháo gỡ
Bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, việc phân cấp thẩm quyền cấp sổ đỏ lần đầu về xã, phường cũng cho thấy nhiều khó khăn trong quá trình triển khai. Trước hết là vấn đề năng lực cán bộ. Không phải địa phương nào cũng có đội ngũ địa chính am hiểu pháp luật đất đai và có đủ kinh nghiệm xử lý các tình huống phức tạp. Một số xã, phường mới được thành lập sau sáp nhập vừa thiếu nhân lực, vừa thiếu cơ sở dữ liệu, khiến việc xử lý hồ sơ gặp không ít trở ngại. Thực tế, nhiều hồ sơ cấp sổ đỏ liên quan đến đất chưa có giấy tờ rõ ràng, đất sử dụng ổn định nhưng chưa được đăng ký hoặc có tranh chấp. Những trường hợp như vậy đòi hỏi cán bộ địa chính không chỉ nắm chắc quy định pháp luật mà còn phải có kỹ năng vận động, hòa giải và phối hợp tốt với tổ dân phố, khu dân cư để xác minh nguồn gốc sử dụng đất. Một khó khăn khác là vấn đề dữ liệu đất đai chưa đồng bộ. Điều này khiến cán bộ cấp cơ sở gặp khó khăn trong tra cứu, đối chiếu và xử lý hồ sơ.
Công chức địa chính xã Thái Hòa (Tuyên Quang) hướng dẫn người dân thủ tục về đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Từ 1/7, tỉnh Tuyên Quang (mới) được thành lập trên cơ sở sáp nhập tỉnh Hà Giang và tỉnh Tuyên Quang. Ngay sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, UBND xã, phường trên địa bàn thực hiện nhiệm vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân. Tuy nhiên, công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh hiện còn nhiều khó khăn. Trong đó, thiếu nhân lực, thiếu dữ liệu đồng bộ… là những khó khăn đã tồn tại dai dẳng, không phải xuất hiện sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.
Được biết, các xã, phường của tỉnh Hà Giang (cũ) đã được đo đạc địa chính chính quy hệ tọa độ VN 2000, còn trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang (cũ), mới chỉ có các xã của huyện Sơn Dương (cũ) hoàn thành đo đạc địa chính. Điều này gây khó khăn cho công tác quản lý nhà nước về đất đai nói chung, công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nói riêng và vô hình trung, dẫn đến tình trạng quá tải trong đo đạc địa chính tại các địa phương.
Bà Nguyễn Thị Lan Anh, công chức địa chính - nông nghiệp xã Thái Hòa (Tuyên Quang) cho biết, theo số liệu hồ sơ người dân nộp về Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Thái Hòa từ đầu tháng 7, hơn 200 hồ sơ đề nghị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, số hồ sơ đã được trích đo địa chính mới chỉ có 2 - 3 hồ sơ. Nhiều trường hợp đăng ký đo từ đầu năm, đến thời điểm này vẫn chưa được đo đạc. Chưa kể nhiều trường hợp người dân nộp hồ sơ đăng ký nhưng chưa đầy đủ thủ tục, chưa gửi đúng luồng…
Trung tâm Kỹ thuật tài nguyên và môi trường (Sở NN&MT Tuyên Quang) với chức năng đo đạc địa chính hiện có 40 công chức, người lao động thực hiện nhiệm vụ này. Theo ông Nguyễn Văn Khải, Giám đốc Trung tâm, tình trạng quá tải không chỉ bắt đầu từ tháng 7 mà kéo dài từ nhiều năm nay. Từ năm 2022, Sở TN&MT Tuyên Quang (cũ) đã có văn bản gửi về tất cả xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh thông tin danh sách 12 đơn vị, doanh nghiệp có chức năng đo đạc địa chính nhưng chưa giảm được áp lực lên đơn vị. Ông Hoàng Đức Tuyến, Giám đốc Công ty TNHH Đo đạc bản đồ Tân Hà cho biết, doanh nghiệp được cấp phép chức năng đo đạc địa chính. Tuy nhiên, 5 năm nay, số lượng hồ sơ đo đạc do đơn vị thực hiện chỉ hơn 20. Nguyên nhân được lý giải là người dân vẫn quen làm việc với đơn vị trực thuộc Sở, do Nhà nước quản lý.
Theo các chuyên gia, để chính quyền cấp xã, phường triển khai hiệu quả việc cấp quyền sử dụng đất cho người dân, cần tiếp tục hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai, kết nối liên thông với dữ liệu dân cư, dữ liệu thuế và hệ thống dịch vụ công quốc gia. Việc này không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý mà còn góp phần xây dựng nền hành chính số thống nhất, đồng bộ và hiện đại.
“Việc giao cho UBND cấp xã, phường cấp quyền sử dụng đất cho người dân sẽ sát thực tế hơn, gần dân hơn là chủ trương đúng đắn. Tuy nhiên, việc giao thẩm quyền quá lớn cho cấp xã mà thiếu giám sát sẽ dẫn tới nguy cơ phát sinh tiêu cực, nhũng nhiễu, đặc biệt trong các giao dịch liên quan nhà đất vốn nhạy cảm. Vì thế, cần lựa chọn Chủ tịch UBND xã, phường có thể đảm đương được nhiệm vụ, không để xảy ra lỗ hổng, tiêu cực về đất đai, làm phiền người dân là công việc tiếp theo. Chủ tịch UBND các xã, phường, đặc khu phải tự học để nâng cao năng lực về quản lý đất đai và các lĩnh vực được phân quyền. Từ phía cơ quan xây dựng pháp luật cũng cần ban hành quy trình thực hiện cấp sổ đỏ cho người dân thật rõ ràng, ai đọc cũng có thể hiểu”, GS, TSKH Đặng Hùng Võ (nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT nay là Bộ NN&MT).
ĐỨC THỌ
