Chính sách chi trả linh hoạt, không làm gián đoạn quyền lợi
Theo báo cáo tổng kết chi phí quản lý bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT) giai đoạn 2022 - 2024 và dự thảo kế hoạch giai đoạn 2025 - 2027, khoảng 100.000 người sẽ nghỉ việc theo Nghị định 178 của Chính phủ. Trong đó, khoảng 85.000 người sẽ nghỉ hưu, tập trung chủ yếu trong năm 2025.
Cụ thể, năm 2025 có khoảng 65.000 người nghỉ hưởng lương hưu; năm 2026 là 16.000 người và 2027 là 4.000 người. Việc đảm bảo chế độ hưu trí cho lực lượng nghỉ hưu quy mô lớn này được đánh giá là không gây xáo trộn đối với hệ thống an sinh xã hội. Theo Bộ Tài chính, số người nghỉ hưu không ảnh hưởng tới BHYT do người hưởng lương hưu được Quỹ hưu trí đóng BHYT. Đồng thời, nhóm công chức nghỉ hưu cũng không tham gia BHTN nên không tác động đến chỉ tiêu BHTN.
Tuy vậy, số người nghỉ hưu làm giảm tương ứng số người tham gia BHXH bắt buộc (85.000 người). Trước thách thức này, cơ quan BHXH Việt Nam đã xây dựng phương án tuyên truyền, vận động, khuyến khích người dân tham gia BHXH tự nguyện, bù đắp phần thiếu hụt lực lượng đóng BHXH bắt buộc.
Bên cạnh 85.000 người nghỉ hưu, còn có khoảng 15.000 người sẽ nghỉ việc theo diện thôi việc, không hưởng lương hưu. Dự kiến, nhóm này bao gồm khoảng 6.000 người trong năm 2025; 5.000 người năm 2026 và 4.000 người vào năm 2027. Tuy số lượng ít hơn, song nhóm lao động này cũng có ảnh hưởng nhất định đến số người tham gia BHXH, BHYT và BHTN. Tuy mức độ ảnh hưởng không quá lớn do đa số họ được dự đoán sẽ quay lại thị trường lao động và tiếp tục tham gia BHXH ở khu vực doanh nghiệp. Sự chuyển dịch lao động từ khu vực hành chính sự nghiệp sang khu vực tư nhân cũng mở ra cơ hội cải thiện thu nhập và đa dạng hóa mô hình việc làm.
Một điểm đáng chú ý khác là BHXH Việt Nam đang thực hiện chuyển đổi mạnh mẽ phương thức chi trả các chế độ từ tiền mặt sang chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản cá nhân. Điều này nhằm tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu các rủi ro trong quản lý tài chính. Đối với đối tượng cao tuổi, sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ ngân hàng, phương thức chi trả tiền mặt truyền thống vẫn được duy trì thông qua mạng lưới hơn 15.000 điểm chi trả rộng khắp cả nước.
An sinh xã hội được đảm bảo trong bối cảnh bộ máy tinh gọn
Số lượng người nghỉ hưu quy mô lớn đặt ra yêu cầu cao về cân đối nguồn lực và đảm bảo chi trả đầy đủ, đúng hạn. Theo dự báo của Bộ Tài chính, tổng thu từ BHXH, BHYT, BHTN trong giai đoạn 2025 - 2027 sẽ đạt trên 1,8 triệu tỷ đồng, tăng gần 25% so với giai đoạn trước. Sự gia tăng này là kết quả của việc mở rộng đối tượng tham gia cũng như nâng cao hiệu quả thu, quản lý và sử dụng Quỹ BHXH. Trong khi đó, tổng chi trả cho các chế độ an sinh xã hội dự kiến vượt mức 1,7 triệu tỷ đồng, tăng hơn 33% so với giai đoạn 2022 - 2024, cho thấy sự cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong việc nâng cao đời sống và đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân.
Các chỉ tiêu quan trọng về tỷ lệ bao phủ BHXH dự kiến có bước tiến vượt bậc. Cụ thể, năm 2025, tỷ lệ người lao động tham gia BHXH dự kiến đạt 45,1%, phản ánh nỗ lực không ngừng của các cấp chính quyền trong việc nâng cao nhận thức và mở rộng phạm vi tiếp cận an sinh xã hội cho mọi người lao động. Tương tự, BHTN dự kiến đạt tỷ lệ bao phủ 35,08%, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người lao động trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng biến động và phức tạp.
Bên cạnh đó, mục tiêu BHYT tiệm cận 100% dân số được đặt ra với kỳ vọng đạt khoảng 97,4 triệu người tham gia vào năm 2025. Điều này thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền lợi về y tế cơ bản cho tất cả người dân, không để bất kỳ ai bị bỏ lại phía sau trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe thiết yếu.
Một điểm nhấn quan trọng khác là Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/7 với những quy định mang tính đột phá. Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất là việc giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm. Chính sách này được kỳ vọng tạo cơ hội lớn hơn cho người lao động, đặc biệt là nhóm lao động phi chính thức và những người có thời gian đóng bảo hiểm không liên tục, dễ dàng tiếp cận các quyền lợi hưu trí và an sinh xã hội, góp phần cải thiện đời sống và đảm bảo an sinh khi về già.
Các cơ quan chức năng cũng đang tích cực thúc đẩy phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đối với các chế độ BHXH. Dự kiến đến năm 2027, hơn 85% người hưởng chế độ BHXH sẽ sử dụng phương thức thanh toán điện tử thông qua các ngân hàng và các ứng dụng tài chính công nghệ cao. Việc đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt không chỉ giúp tăng tính minh bạch, chính xác trong quản lý tài chính mà còn giảm tải đáng kể áp lực hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý và mang lại sự thuận tiện tối đa cho người hưởng chế độ. Ngoài ra, công cuộc số hóa trong quản lý, giải quyết và chi trả các chế độ BHXH cũng đang được đẩy mạnh. Các ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số sẽ giúp các giao dịch nhanh chóng, minh bạch và chính xác hơn, góp phần cải thiện đáng kể sự hài lòng của người dân đối với các dịch vụ công liên quan.
Có thể nói, việc tập trung giải quyết chế độ hưu trí cho 85.000 người nghỉ việc trong thời gian tới không đơn thuần là vấn đề đảm bảo chế độ, chính sách mà còn là bước tiến chiến lược nhằm củng cố và phát triển hệ thống an sinh xã hội toàn diện và bền vững hơn. Đây là minh chứng rõ nét cho trách nhiệm của Nhà nước đối với người dân, đảm bảo quyền lợi người lao động trong bối cảnh sắp xếp bộ máy hành chính, hướng tới mục tiêu xây dựng một xã hội ngày càng công bằng, tiến bộ và phát triển toàn diện.
Vũ Hằng
