Theo đó, nổi bật là nội dung mỗi cặp vợ chồng, cá nhân được quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cá nhân, cặp vợ chồng trên cơ sở bình đẳng.
Như vậy là từ nay, vấn đề giới hạn số con của mỗi cặp vợ chồng đã chính thức được xóa bỏ. Đây sẽ là điều kiện cần để đất nước ta có thể cải thiện chất lượng dân số, thoát khỏi nguy cơ chưa giàu đã già tác động tiêu cực đến quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
Thực tế nhiều năm qua, sau khi chủ trương kế hoạch hóa gia đình phát huy tác dụng trong thời kỳ kinh tế đất nước còn khó khăn, việc hạn chế số con của mỗi cặp vợ chồng giúp các gia đình có điều kiện chăm lo nâng cao chất lượng cuộc sống, thì những tác động tiêu cực của tình trạng sụt giảm dân số trẻ đã dần bộc lộ và ngày càng rõ rệt. Đến những năm đầu thập niên 20, tình trạng thiếu hụt nhân lực thực sự trở thành vấn đề đáng lo ngại. Cùng với thực trạng, ngày càng nhiều cặp vợ chồng trẻ ngại sinh đẻ, khiến nhiều địa phương không đạt mức sinh thay thế - có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng trong tương lai.
Mặc dù vậy, “điều kiện đủ” để có thể tăng tỷ lệ sinh sản lại đặt ra nhiều vấn đề khá nan giải. Một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh giảm mạnh ở nhiều nơi - nhất là các đô thị lớn, là do các cặp vợ chồng trẻ lo phải đối mặt với nhiều khó khăn hơn khi có thêm con. Hiện, mức lương trung bình của mỗi lao động thường chỉ đủ nuôi sống chính bản thân họ, số dư ra là khá ít, thậm chí nhiều người còn không có dư. Trong khi đó, chi phí để nuôi nấng, dạy dỗ một đứa trẻ từ tấm bé đến lúc trưởng thành đòi hỏi chi phí rất lớn. Nếu không giải được bài toán về tài chính thì nhiều người vẫn sẽ tiếp tục… ngại sinh.
Gần đây, chủ trương miễn học phí và tiến tới miễn viện phí cho toàn dân được coi là một trong những động lực thúc đẩy, giúp nhiều gia đình trẻ tự tin hơn trong việc sinh nở, nuôi dạy con cái.
Nhưng một vấn đề khác - dù không mới vẫn tiếp tục được đặt ra, đó là chỗ ở. Hiện rất nhiều gia đình, nhất là gia đình người lao động, làm công ăn lương chưa có chỗ ở ổn định, vẫn phải sống trong những khu nhà trọ hoặc thuê nhà với chi phí không nhỏ. Các con số tính toán đều cho thấy, nếu chỉ sống bằng đồng lương thì những gia đình này có thể phải mất vài chục năm mới có thể tạo dựng nổi một chỗ ở đúng nghĩa. Sinh con ra mà không có chỗ ở đàng hoàng thì quả là điều rất đáng lo. Cùng với đó là chỗ học, mặc dù hệ thống trường học vẫn đang tiếp tục phát triển nhưng nếu như trong thời gian tới, số trẻ em tăng đột biến thì tình trạng thiếu trường, lớp học sẽ trở nên gay cấn hơn nhiều so với hiện nay.
Vì thế, đã có điều kiện cần thì các điều kiện đủ vẫn phải tiếp tục được giải quyết thấu đáo, căn cơ. Chỉ có như vậy, dân số Việt Nam thời gian tới mới có thể phát triển lành mạnh và thế hệ trẻ mới được lớn lên trong môi trường ưu việt, ý nghĩa của việc phát triển dân số mới được được phát huy trọn vẹn…
KHÁNH NGUYỄN
