Theo hướng dẫn, đối tượng được đề nghị đặc xá gồm người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn và đang chấp hành án tại trại giam, trại tạm giam; người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.
Để đủ điều kiện được xét đặc xá, phạm nhân phải có xếp loại chấp hành án phạt tù từ loại khá trở lên trong các quý đủ thời gian tính đến thời điểm trại giam, trại tạm giam họp xét. Thời gian từ ngày 1/6 đến khi họp xét cũng phải được nhận xét, đánh giá là khá hoặc tốt. Trường hợp phạm nhân đang được tạm đình chỉ hoặc đang áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh khi quay lại trại giam cũng phải có xác nhận từ UBND cấp xã, đơn vị quân đội hoặc cơ sở y tế về việc chấp hành tốt trong thời gian vắng mặt.
Thời gian chấp hành án được tính từ khi bị bắt tạm giữ, tạm giam đến khi chấp hành án trong trại giam, không bao gồm thời gian được tại ngoại, hoãn thi hành án hoặc tạm đình chỉ chấp hành án. Thời gian bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh trong các giai đoạn tố tụng cũng được tính là thời gian đã chấp hành án. Ngoài ra, thời gian được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù được trừ vào phần thời gian còn lại.
Việc thực hiện hình phạt bổ sung như phạt tiền, nộp án phí, thi hành nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại hoặc nghĩa vụ dân sự khác cũng là điều kiện cần thiết. Trong trường hợp được miễn theo quyết định của Tòa án thì được coi là đã thực hiện xong nghĩa vụ. Trường hợp chưa thực hiện đầy đủ nhưng có thỏa thuận, xác nhận của người có quyền lợi liên quan hoặc cơ quan thi hành án, hoặc do hoàn cảnh đặc biệt khó khăn thì cũng có thể được xem xét.
Đối với người dưới 18 tuổi tại thời điểm phạm tội, nếu nghĩa vụ dân sự do cha mẹ hoặc người giám hộ thực hiện thì cần có tài liệu chứng minh đã hoàn tất nghĩa vụ, như biên lai, quyết định đình chỉ thi hành án, thỏa thuận miễn nghĩa vụ từ người được thi hành án.
Người có hoàn cảnh đặc biệt như đang mắc bệnh hiểm nghèo, ốm đau thường xuyên, không thể tự phục vụ bản thân, có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn, là lao động duy nhất trong gia đình hoặc đã lập công lớn trong thời gian chấp hành án phạt tù cũng được xem xét đặc xá theo quy định.
Ngược lại, một số trường hợp không đủ điều kiện xét đặc xá bao gồm: người có hành vi gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự như kích động biểu tình, gây hoang mang trong dân chúng, bị lợi dụng chính trị; người từng sử dụng trái phép chất ma túy. Các căn cứ xác minh bao gồm tài liệu hồ sơ vụ án, kết quả xét nghiệm, tự khai, tài liệu của cơ sở giam giữ hoặc cơ quan chức năng có liên quan.
Sau khi trại giam, trại tạm giam lập danh sách đề nghị đặc xá, sẽ gửi về Cơ quan Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá để tổng hợp, đối chiếu và gửi về Công an địa phương xác minh yếu tố ảnh hưởng đến an ninh trật tự. Căn cứ kết quả xác minh, Hội đồng tư vấn đặc xá sẽ họp xét, tổng hợp, đề xuất Chủ tịch nước quyết định đặc xá.
Về lộ trình triển khai, từ ngày 20/7 đến ngày 2/8, các tổ thẩm định liên ngành sẽ đến các trại giam, trại tạm giam để kiểm tra, thẩm định hồ sơ, danh sách đề nghị đặc xá. Từ ngày 24/7 đến ngày 8/8, Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá sẽ tổng hợp, chuyển danh sách tới các thành viên để nghiên cứu, thẩm định. Từ ngày 8/8 đến ngày 18/8, Hội đồng sẽ chuẩn bị hồ sơ, danh sách người đủ và không đủ điều kiện để trình xem xét.
Hội đồng tư vấn đặc xá họp xét duyệt từ ngày 24/8 đến ngày 26/8. Sau đó, từ ngày 27/8 đến ngày 28/8, Thường trực Hội đồng sẽ tổng hợp, hoàn thiện danh sách để trình Chủ tịch nước ra quyết định.
Họp báo công bố Quyết định đặc xá sẽ được tổ chức vào ngày 30/8. Việc tổ chức tha người được đặc xá theo Quyết định của Chủ tịch nước sẽ diễn ra vào ngày 1/9.
Đức Anh
