Thời gian qua, nhiều cơ sở giáo dục đã triển khai mô hình “Trường học giảm nhựa” không chỉ mang đến giải pháp quản lý rác thải mà còn mở ra phương thức giáo dục hành động, đưa học sinh trở thành trung tâm của chuyển đổi xanh.
Học sinh Trường THCS Genesis giới thiệu mô hình tái chế vỏ bao bì hộp sữa trong Câu lạc bộ Teens khởi nghiệp.
Xây dựng trường học không rác thải nhựa từ những việc nhỏ nhất
Tại Hà Nội, Trường Tiểu học Vĩnh Tuy là một trong những cơ sở giáo dục tiên phong trong hành trình xây dựng ngôi trường xanh. Cô Nguyễn Phương Hoa, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Vĩnh Tuy cho biết, ý nghĩa lớn nhất trong hành trình xây dựng ngôi trường xanh, trường học không rác thải nhựa là khơi gợi ý thức bảo vệ môi trường từ những việc nhỏ nhất trong đời sống hàng ngày của học sinh. Khi mỗi em biết tiết kiệm năng lượng, giảm nhựa dùng một lần, giữ gìn không gian trong lành… thì thói quen tốt ấy sẽ lan tỏa đến gia đình và cộng đồng.
Để hiện thực hóa mục tiêu đó, trường bắt đầu từ những điều gần gũi nhất với học sinh. Ví dụ, mô hình “Nói không với nhựa dùng một lần” được lồng ghép trong các hoạt động học tập và sinh hoạt. Học sinh dùng bình nước cá nhân, hộp cơm nhiều lần thay vì dùng chai, túi nhựa. Trường còn phân loại rác tại nguồn: Rác hữu cơ được tận dụng làm phân bón cho bồn hoa, cây xanh. Thứ sáu hàng tuần là “Ngày xanh”, học sinh trực nhật tổng vệ sinh, nhặt rác tái chế. Cùng với đó, nhà trường tạo góc xanh trong mỗi lớp học, do chính học sinh chăm sóc. Trong dạy học, giáo viên tích hợp nội dung bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng vào các môn như: Tự nhiên và xã hội, mỹ thuật, đạo đức. Một hoạt động thú vị và rất được mong chờ là “Ngày hội không ba lô”. Các em dùng vật dụng tái chế, thân thiện môi trường để thay thế cặp sách. Đây vừa là sân chơi sáng tạo, vừa gửi gắm thông điệp “tái sử dụng - giảm nhựa - sáng tạo từ những điều giản dị”. Những mô hình này bước đầu hình thành thói quen tốt, nhận được sự ủng hộ của phụ huynh và cộng đồng.
Trong quá trình triển khai, điều khó nhất không phải là cơ sở vật chất hay tài chính mà là thay đổi nhận thức, thói quen. Bảo vệ môi trường đòi hỏi sự đồng lòng, từ hành động đơn giản như mang bình nước cá nhân thay cho chai nhựa. Nhà trường tập trung vào phương châm “tuyên truyền - giáo dục - nêu gương”. Giáo viên đi đầu trong thay đổi hành vi; học sinh được trải nghiệm trực tiếp như phân loại rác, trồng cây; phụ huynh được mời tham gia các hoạt động xanh cùng con. Khi mọi người cùng làm, thói quen xanh dần trở thành nếp sống chung.
Trải nghiệm xanh cho học sinh mỗi ngày
Trường THCS Genesis (Hà Nội) là một trong những cơ sở giáo dục được nhận giải Nhất “Trường học sinh thái ASEAN” năm 2024. Tại Trường THCS Genesis, ấn tượng đầu tiên là kiến trúc xanh nổi bật của ngôi trường. Những mảng tường phủ đầy cây leo, hệ thống thông gió và chiếu sáng tự nhiên, cùng thiết kế tiết kiệm năng lượng đã tạo nên không gian học tập gần gũi với thiên nhiên. Đây được coi như một phần của “giáo trình sống động” - nơi học sinh có thể hàng ngày quan sát, cảm nhận và học hỏi trực tiếp từ chính môi trường học đường của mình.
Cô Vũ Thị Thu Trang, Hiệu phó Trường THCS Genesis chia sẻ, toàn bộ công trình trường đã tận dụng ánh sáng, thông gió tự nhiên, lớp vỏ giảm nhiệt... Bên cạnh đó, trường dành nhiều diện tích cho cây xanh và không gian mở, kết hợp vườn sinh thái, khu thủy canh, giúp học sinh trực tiếp trải nghiệm các bài học về môi trường.
Ngoài ra, Trường THCS Genesis Hà Nội còn áp dụng các giải pháp kiến trúc thông minh nhằm giảm thiểu lượng CO2 thải ra ngoài (chỉ 1,374 tấn CO2/năm) và tiết kiệm điện nước (giảm 60% điện/năm và 40% nước/năm). Ngôi trường xanh “carbon thấp” với khí hậu trong lành, đảm bảo sức khỏe cho học sinh. "Chúng tôi muốn mỗi ngày đến trường đều là trải nghiệm xanh, để từ đó học sinh hình thành thói quen sống bền vững”, cô Trang nhấn mạnh.
Nhà trường còn duy trì “Ngày thứ sáu tiết kiệm năng lượng” với 9 hành động cụ thể, tổ chức vườn trường sinh thái, hội chợ đồ cũ, thu gom pin thải, khởi nghiệp xanh và các lớp trải nghiệm về vi nhựa. Mỗi hoạt động đều nhằm nuôi dưỡng niềm tin rằng hành động nhỏ có thể tạo nên thay đổi lớn.
Đặc biệt, nhà trường xây dựng khu vườn sinh thái nằm trong khuôn viên trường. Trên diện tích không lớn, học sinh đã tự tay trồng rau, chăm sóc cây ăn quả và duy trì hệ thống phân loại, xử lý rác hữu cơ tại chỗ. Đây là minh chứng rõ rệt cho cách nhà trường đưa giáo dục sinh thái vào thực tiễn, tạo ra những giờ học gắn với kỹ năng sống, thay vì chỉ dừng lại ở lý thuyết trên lớp.
Giải Nhất “Trường học sinh thái ASEAN” mà trường giành được năm 2024 không chỉ là niềm tự hào mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm kiên trì gieo trồng thói quen bền vững. Thay đổi thói quen bảo vệ môi trường giống như tập viết bằng tay trái, lúc đầu khó nhưng nếu kiên nhẫn thì sẽ trở thành tự nhiên. Bảo vệ môi trường không phải là ước mơ xa vời. Đừng chờ đợi sự hoàn hảo để bắt đầu, mà hãy bắt đầu từ những việc nhỏ hôm nay để tiến tới sự hoàn hảo ngày mai - ông Phan Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Genesis Hà Nội chia sẻ.
VÂN KHÁNH
