Hiện phí thu gom rác áp dụng theo Quyết định số 54 ngày 31/12/2016, với cá nhân cư trú ở phường là 6.000 đồng/tháng, tương đương 24.000 đồng/hộ/tháng và với cá nhân cư trú ở xã là 3.000 đồng/tháng, tương đương 12.000 đồng/hộ/tháng.
Thống kê của Sở Tài chính cho thấy, tổng số thu phí của năm 2024 đạt gần 568 tỷ đồng, trong khi tổng kinh phí chi trả cho công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn thành phố gần 2.300 tỷ đồng (gấp 4 lần). Những năm qua, ngân sách phải bỏ ra cho công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn rất lớn.
Dự thảo Quyết định của UBND Thành phố ban hành giá cụ thể dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đối với cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2025 - 2026, dự kiến sẽ điều chỉnh tăng giá dịch vụ thu này thời gian tới.
Theo phương án được đề xuất, thành phố dự kiến tăng giá thu gom rác như sau: Các phường tăng lên 21.000 đồng/người/tháng trong năm 2025 và lên 43.000 đồng/người/tháng vào năm 2026. Các xã tăng lên 10.000 đồng/người/tháng năm 2025 và lên 23.000 đồng/người/tháng năm 2026.
Như vậy, nếu đề xuất này được áp dụng, phí thu gom rác tại Hà Nội sẽ cao hơn 7 lần so với mức hiện hành.
Cùng với đó, nhóm cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, khu dịch vụ tập trung và cụm công nghiệp sẽ áp dụng đơn giá 1.175 đồng/kg theo đúng khối lượng rác phát sinh thực tế. Thành phố khẳng định nguyên tắc tính đúng, tính đủ chi phí để bảo đảm nguồn lực cho toàn bộ chuỗi thu gom - vận chuyển - xử lý.
Theo UBND TP Hà Nội, so sánh với các địa phương khác, mức thu hiện hành của Hà Nội thấp hơn nhiều địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội tương đồng. Ví dụ, TPHCM áp dụng mức 84.000 đồng/hộ/tháng; Hải Phòng 40.000 đồng; Hưng Yên 60.000 đồng đối với khu vực phường và 40.000 đồng với khu vực xã; Đà Nẵng và Quảng Nam cùng ở mức 30.000 đồng/hộ/tháng.
Do đó, việc điều chỉnh theo lộ trình vì thế được nhìn nhận là phù hợp mặt bằng chung, đồng thời tạo dư địa đầu tư bổ sung phương tiện, cải tiến quy trình và nâng cao chất lượng dịch vụ vệ sinh môi trường đô thị. Bên cạnh đó, lộ trình tăng phí gắn với mục tiêu chuyển dần từ cách thu cố định bình quân sang cơ chế "trả tiền theo lượng thải", qua đó khuyến khích người dân hạn chế phát sinh rác, phân loại tại nguồn và sử dụng hiệu quả tài nguyên.
Tại Hội nghị phản biện chính sách vừa được TP Hà Nội tổ chức, nhiều chuyên gia cho rằng để xây dựng Thủ đô sáng, xanh, sạch, đẹp, văn minh, thanh lịch thì việc điều chỉnh giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt là cần thiết, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn. nhằm giảm gánh nặng ngân sách Nhà nước, đồng thời giúp người dân giảm thiểu phát sinh chất thải rắn sinh hoạt khi tiến tới thu giá đúng, đủ theo khối lượng phát thải. Tuy nhiên, theo ông Vũ Thành Vĩnh, thành viên Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật (Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hà Nội): “Vấn đề đặt ra là mức tăng bao nhiêu, lộ trình thế nào, gắn với chất lượng dịch vụ ra sao để người dân chấp nhận và đồng thuận, để Quyết định của UBND Thành phố khả thi mới là yếu tố quyết định. Việc tăng giá cần cam kết về chất lượng dịch vụ, phải có điều khoản ràng buộc đơn vị cung cấp dịch vụ về tần suất, thời gian thu gom, chất lượng xử lý; có chế tài nếu vi phạm nếu để rác tồn đọng”.
Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hà Nội Nguyễn Lan Hương nhấn mạnh, việc tăng giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt nhằm giảm dần tỷ lệ hỗ trợ từ ngân sách, đồng thời nâng cao trách nhiệm của người dân trong việc bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, theo bà Hương, UBND Thành phố cần chiến lược cụ thể về truyền thông, đồng thời việc tăng phí đi kèm với chất lượng dịch vụ thế nào để nhân dân hiểu, đồng thuận với chính sách mới.
Về lộ trình thực hiện, bà Hương đề nghị cần nghiên cứu thêm các ý kiến của đại biểu về thực hiện từ 1/1/2026, để có sự chuẩn bị đồng bộ, hợp lý hơn. Ngoài ra, cần đảm bảo sự công khai, minh bạch khi triển khai thực hiện; có quy định rõ các chế tài xử phạt để đảm bảo sự răn đe đối với các trường hợp vi phạm.
Hiện nay, trung bình mỗi ngày trên địa bàn TP Hà Nội phát sinh khoảng 7.500 tấn rác sinh hoạt.
Hà Châu
