Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đề xuất xây dựng chương trình trung học nghề tích hợp toàn diện, do chính các trường nghề tổ chức. Đây được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong công tác đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng. Dự thảo bổ sung nhiều nội dung mang tính cải cách, trong đó nổi bật là việc công nhận chương trình trung học nghề - mô hình tích hợp giữa kiến thức văn hóa phổ thông và kỹ năng nghề nghiệp dành cho học sinh sau THCS; đồng thời mở rộng quyền tự chủ cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp; quy định cụ thể về giảng viên đồng cơ hữu, nâng chuẩn chương trình đào tạo và hệ thống bảo đảm chất lượng. Đặc biệt, nhiều quy định đã được điều chỉnh, rút gọn hoặc chuyển sang các luật liên quan nhằm giảm trùng lặp và thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp.
Tại Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội, mô hình 9+ được triển khai nhiều năm nay, tạo điều kiện cho học sinh sau THCS được học nghề và văn hóa trong cùng một môi trường. Tuy nhiên, do chương trình vẫn do hai đơn vị phối hợp tổ chức, nên việc xây dựng nội dung giảng dạy thống nhất và quản lý chất lượng đào tạo còn gặp một số vướng mắc trong triển khai. TS Đồng Văn Ngọc, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội chia sẻ: “Các em vẫn là đối tượng do nhà trường đào tạo ra, nhưng về quản lý nhà nước, sổ sách, chỉ tiêu, quy định quản lý lại là của Sở GD&ĐT các tỉnh, thành và tại Hà Nội bắt buộc chúng tôi vẫn phải liên kết. Tôi nghĩ rằng cái này chúng ta cần điều chỉnh”. Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đề xuất các trường nghề thiết kế chương trình trung học nghề tích hợp - nơi học sinh vừa học văn hóa phổ thông, vừa học nghề ngay tại trường nghề. Điều này sẽ giúp nhà trường chủ động trong đào tạo, tích hợp nội dung học văn hóa gắn với ngành nghề cụ thể, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy.
Bà Phạm Thị Hường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề công nghiệp Hà Nội cho hay, mô hình này sẽ rất tốt cho người học, bởi các em được quản lý đồng bộ trên một nhà trường: Từ kỷ luật, giờ học cũng như đào tạo văn hóa và nghề. Một trong những điểm tích cực nhất của chương trình trung học nghề là học sinh sẽ có bằng tốt nghiệp tương đương THPT, vừa có kỹ năng nghề, vừa có thể tiếp tục học lên cao. Điều này giúp thay đổi nhận thức xã hội, giảm áp lực thi cử. Nhiều phụ huynh ủng hộ mô hình này vì mang lại hướng đi rõ ràng và phù hợp với năng lực của con em mình. Để mô hình này phát huy hiệu quả, nhiều chuyên gia cho rằng, cần xây dựng chương trình tích hợp chặt chẽ, nội dung văn hóa phải gắn với định hướng nghề nghiệp; đồng thời, cần trao quyền chủ động cho các trường nghề đủ năng lực trong thiết kế và tổ chức đào tạo.
TS Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT nhận định, dự thảo có nhiều điểm đột phá, trong đó chương trình trung học nghề là bước tiến lớn, vừa góp phần phân luồng hiệu quả, vừa mở rộng cơ hội học tập cho học sinh sau THCS. Tuy nhiên, ông Tùng cũng bày tỏ băn khoăn khi chương trình trung học nghề được quy định tương đương THPT về văn bằng, nhưng không tổ chức kỳ thi tốt nghiệp. Điều này, theo ông cần được cân nhắc để bảo đảm sự công bằng và tính thống nhất giữa các hệ đào tạo.
Nếu được triển khai đồng bộ và linh hoạt, chương trình trung học nghề tích hợp sẽ trở thành bước ngoặt quan trọng trong giáo dục nghề nghiệp, mở ra con đường học tập thiết thực và bền vững cho học sinh sau THCS. Đây là bước đệm vững chắc giúp các em trang bị kiến thức và kỹ năng, tự tin bước vào thị trường lao động.
Văn Lý
