Theo thống kê của Bộ Ngoại giao, hiện có khoảng 6 triệu người Việt sinh sống và làm việc tại 130 quốc gia, vùng lãnh thổ trên toàn cầu; trong đó, hơn 2,8 triệu kiều bào có mối liên hệ với TPHCM. Trong số này, nhiều người là nhà khoa học được thế giới vinh danh, nhận giải thưởng uy tín, giữ vai trò nòng cốt tại các trung tâm nghiên cứu, bệnh viện, tập đoàn lớn trên toàn cầu. Bên cạnh đó có hàng nghìn doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa của người Việt Nam ở nước ngoài tham gia đầu tư, hoạt động tại Việt Nam trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn, lượng kiều hối chuyển về Việt Nam, đặc biệt là TPHCM có xu hướng tăng. Riêng năm 2024, kiều hối về TPHCM đạt khoảng 9,6 tỷ USD, chiếm 60% tổng lượng kiều hối của cả nước, tăng thêm 140 triệu USD so với năm 2023. Những năm trở lại đây, TPHCM luôn là địa phương ghi nhận lượng kiều hối nhiều nhất, chiếm hơn một nửa cả nước.
Để có kết quả trên, những năm qua, Đảng, Nhà nước và TPHCM đã có nhiều chính sách thu hút kiều hối đầu tư vào các dự án phát triển kinh tế. Ông Danny Võ Thành Đăng, kiều bào Singapore, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài cho rằng: “Các chính sách thu hút nguồn lực kiều bào, trong đó có nguồn kiều hối của Đảng, Nhà nước có nhiều cải thiện, nhất là cải thiện các kênh tiếp nhận kiều hối, giảm các thủ tục chứng từ”.
Ông Võ Văn Hoan, Phó Chủ tịch UBND TPHCM cho biết, theo Báo cáo xếp hạng trung tâm tài chính toàn cầu, TPHCM là địa phương duy nhất ở Việt Nam được ghi nhận như một trung tâm tài chính thứ cấp từ tháng 3/2020 cho đến nay. Theo ông Hoan, sự phát triển nhanh của trung tâm tài chính này một phần nhờ vào nguồn lực tài chính bên ngoài: Các khoản viện trợ, hợp tác, kiều hối, dự án đầu tư nước ngoài. 2 năm liên tiếp, TPHCM dẫn đầu cả nước trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Riêng năm 2023, vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp thành phố đạt 5,85 tỷ USD, một phần trong số đó là nguồn vốn của Việt kiều.
Thống kê chính thức của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TPHCM cho thấy, lượng kiều hối chuyển về TPHCM năm 2023 đạt 9,46 tỷ USD, tăng 43,3% so với năm 2022, là mức tăng trưởng cao nhất trong 10 năm trở lại đây. Lượng kiều hối gửi về hàng năm của thành phố chiếm khoảng 50% tổng lượng kiều hối trên cả nước.
Dù đã nhận thức được tầm quan trọng và sự đóng góp to lớn của cộng đồng kiều bào và thực tiễn những năm qua, TPHCM đã tích cực cụ thể hóa các chủ trương, chính sách, hoàn thiện môi trường hoạt động thuận lợi cho kiều bào về đóng góp cho quê hương. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rào cản để thu hút nguồn lực kiều bào.
Là một kiều bào, ông Nguyễn Ngọc Luận, Giám đốc Công ty TNHH liên kết thương mại Toàn cầu với thương hiệu cà phê Meet More nông sản chia sẻ, ông đã đầu tư tại TPHCM hơn 10 năm nhưng thủ tục hành chính vẫn khiến ông nản lòng. Nếu như ở Australia chỉ mất 3 giờ đồng hồ là làm xong thì ở TPHCM lại mất khá nhiều thời gian.
Đó là chưa kể, có tới 67% hồ sơ đầu tư từ kiều bào phải điều chỉnh nhiều lần trước khi được phê duyệt, gây tốn kém thời gian và chi phí. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp nhỏ và vừa của kiều bào khi về nước đầu tư cũng khó tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi. Đối với những gói vay ưu đãi, 3 - 5 tháng sau đó sẽ áp dụng lãi suất thả nổi, chính sách này gây khó khăn cho nhà đầu tư, không có tính thực tế bởi với khoảng thời gian ngắn đó, doanh nghiệp chưa thể sản xuất.
Đoàn kiều bào xếp hình sao vàng năm cánh trên boong tàu KN390 trong chuyến công tác đến Trường Sa. Ảnh: Hồng Châu
Có hơn 30 năm trở về Việt Nam đầu tư, ông Nguyễn Hồng Huệ, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (BAOOV) cũng gặp khó khăn khi áp dụng chính sách thuế và tài chính trong nước… Những dẫn chứng nêu trên là minh chứng rõ nét cho việc cơ chế chính sách, thủ tục hành chính vẫn là rào cản lớn nhất đối với thu hút kiều bào đầu tư về nước.
Để tận dụng tối đa tiềm năng đầu tư từ 6 triệu kiều bào, ông Nguyễn Hồng Huệ cho rằng, Đảng, Nhà nước và các địa phương cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp từ cải cách chính sách đến nâng cao chất lượng môi trường đầu tư, mà trước mắt cần phải đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giảm các thủ tục giấy tờ rườm rà. Cùng với đó là hoàn thiện chính sách thuế. Cần xem xét giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 năm đầu đối với các dự án công nghệ cao do kiều bào đầu tư. Đặc biệt, nên áp dụng chính sách miễn thuế chuyển lợi nhuận trong 3 năm đầu để khuyến khích kiều bào tái đầu tư tại Việt Nam.
Ngoài ra, để thu hút kiều bào đầu tư vào những ngành có tiềm năng phát triển bền vững, cần xây dựng danh mục ngành nghề khuyến khích đầu tư và đi kèm với các chính sách ưu đãi đặc biệt. Kiều bào khi nhập cảnh nên được miễn thị thực, được sử dụng các dịch vụ công như người dân trong nước...
Tính đến năm 2024, đã có 421 dự án FDI từ kiều bào tại 35 quốc gia, với tổng vốn đăng ký đạt 1,72 tỷ USD. Trong đó, giai đoạn 2021 - 2024 chứng kiến mức tăng trưởng vượt trội với 59 dự án mới, tăng 21% về số lượng và 75% về vốn so với giai đoạn liền trước. Lượng kiều hối ổn định, đạt gần 250 tỷ USD từ năm 1993, trong đó năm 2024 đạt khoảng 16 tỷ USD, đưa Việt Nam vào nhóm 10 quốc gia nhận kiều hối nhiều nhất thế giới.
Thành Công
