Mạng xã hội đang trở thành mảnh đất màu mỡ để nhiều cá nhân, thậm chí cả gia đình gia nhập làn sóng sáng tạo nội dung. Cơ hội tăng thu nhập, khẳng định bản thân và mở rộng tầm ảnh hưởng khiến nhiều người háo hức thử sức. Tuy nhiên, bên cạnh một số ít nhà sáng tạo kiên trì theo đuổi giá trị bền vững, không ít trường hợp chọn cách bất chấp chuẩn mực để gây chú ý. Hệ quả là những vụ lùm xùm, khủng hoảng truyền thông và sự vỡ mộng của công chúng.
Khi người hâm mộ hóa thành người tẩy chay
Tối 22/5, mạng xã hội dậy sóng khi lan truyền clip về Gia đình PTTC (gia đình gồm có bố Nguyễn Anh Tâm, mẹ Vũ Thị Thanh Phương, con gái lớn Nguyễn Phương Thảo và con gái út Nguyễn Mai Chi. Tên gọi "PTTC" được ghép từ chữ cái đầu trong tên của 4 thành viên: Phương, Tâm, Thảo, Chi), vốn được xem là một trong những gia đình TikToker kiểu mẫu với hơn 400.000 lượt theo dõi. Trong clip, người bố đã chặn thang máy, chất vấn một phụ nữ cùng chung cư rằng bà đã nhặt chiếc
AirPods của con gái ông làm rơi. Không dừng lại ở nghi vấn, ông còn to tiếng, yêu cầu trả lại và đe dọa “báo công an” nếu không thừa nhận.
Dù ngay sau đó, hai bên đã gặp gỡ, hòa giải và gia đình TikToker gửi lời xin lỗi song làn sóng phản ứng không hề giảm. Trái lại, cộng đồng mạng bày tỏ sự thất vọng trước thái độ thiếu văn hóa, hống hách của người bố. Video giải thích, lời xin lỗi đăng tải sau đó bị cho là thiếu chân thành, thậm chí vẫn lộ dấu hiệu đổ lỗi ngược.
Hệ quả thấy rõ, chỉ trong vài ngày, tài khoản của gia đình này mất hơn 50.000 lượt theo dõi. Từ một “Key Opinion Family” (KOF - Gia đình có ảnh hưởng trên mạng xã hội) được xem là hình mẫu, Gia đình PTTC bỗng rơi vào “khủng hoảng hình tượng”.
Khác với Gia đình PTTC, gia đình TikToker “Nàng Mơ” lại tự tạo ra cơn bão tranh cãi bằng loạt nội dung gây sốc. Cuối tháng 7, anh trai của Nàng Mơ - TikToker “Tớ là Lộc” bất ngờ đăng video “công khai giới tính”, cho biết bản thân thực chất là nữ và sống suốt nhiều năm dưới vỏ bọc nam giới do áp lực từ cha.
Câu chuyện lập tức thu hút sự chú ý. Nhưng thay vì đồng cảm, phần lớn người theo dõi lại nghi ngờ đây là chiêu trò câu view. Bằng chứng là giấy khai sinh đưa ra để chứng minh nhanh chóng bị cộng đồng mạng chỉ ra dấu hiệu chỉnh sửa. Đáng chú ý, cha của hai TikToker này - ông Lê Hồng Kiên (biệt danh “Ông Bố Điên”) còn phát động thử thách “Lan tỏa câu chuyện Lộc là gái”, kèm lời hứa tặng voucher nghỉ dưỡng tại khu du lịch của gia đình cho những video đạt hơn 50.000 lượt xem.
Hành động này bị đánh giá là khiêu khích, bất chấp dư luận để tăng tương tác. Cùng lúc, những lùm xùm cũ của gia đình cũng bị “đào” lại, trong đó có các clip bị cho là có hành vi thân mật quá mức giữa cha và con gái, hay giữa anh trai và em gái - bị dư luận chỉ trích bởi sự phản cảm, không phù hợp với chuẩn mực gia đình. Từ kỳ vọng trở thành tấm gương truyền cảm hứng, gia đình Nàng Mơ giờ đây lại bị gắn mác “đói content” (nội dung).
Nội dung gây tranh cãi: Con dao hai lưỡi
Hai vụ việc tuy khác nhau về nguyên nhân nhưng đều phơi bày ranh giới mong manh giữa giải trí và phản cảm trong môi trường mạng xã hội. Khi sự chú ý được coi là “tiền tệ”, không ít người sẵn sàng đánh đổi uy tín và hình ảnh để giữ tương tác.
Theo ông Hạ Hồng Việt, Giám đốc Công ty cổ phần Truyền thông và Chiến lược Sellator, sự thiếu chân thành và mâu thuẫn giữa con người thật với hình tượng trên mạng chính là gốc rễ gây phản cảm. “Ảnh hưởng càng lớn, trách nhiệm càng nhiều. Nếu người có hàng trăm nghìn hay hàng triệu người theo dõi chỉ tạo nội dung gây sốc, hậu quả không chỉ là mất đi khán giả mà còn tổn hại tới thương hiệu hợp tác và cộng đồng mà họ dẫn dắt”, ông nhấn mạnh.
Thực tế, làn sóng tẩy chay đối với các gia đình TikToker cho thấy công chúng ngày càng khắt khe. Họ sẵn sàng ủng hộ những giá trị tích cực, sáng tạo nhưng cũng có thể quay lưng ngay khi phát hiện sự giả tạo hay chiêu trò.
Theo chuyên gia tâm lý Trần Thu Phương (Trung tâm Nghiên cứu các vấn đề về tâm lý Mindcare), trong kỷ nguyên số, quyền thể hiện bản thân luôn đi kèm trách nhiệm xã hội. Với các TikToker có tầm ảnh hưởng, đặc biệt là những gia đình cùng tham gia làm nội dung, điều này càng quan trọng. “Mỗi video đăng tải có thể chạm tới hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu người. Nếu chỉ khai thác chiêu trò gây sốc, tranh cãi hoặc đời tư quá mức, họ có thể thu hút lượng tương tác nhất thời nhưng sẽ đánh mất niềm tin lâu dài”, bà nhấn mạnh.
Theo bà Phương, khán giả Việt ngày càng trưởng thành, có xu hướng ủng hộ những giá trị sáng tạo, tích cực. “Lượt xem có thể mua được nhưng sự tôn trọng thì không. Khi niềm tin công chúng bị đánh mất, việc lấy lại gần như bất khả thi. Hệ quả không chỉ là mất người theo dõi mà còn mất cơ hội hợp tác, quảng cáo, thậm chí có thể đối diện với rủi ro pháp lý”, bà cảnh báo.
Một điểm đáng lo ngại khác, theo bà, là giới trẻ, đặc biệt ở lứa tuổi vị thành niên rất dễ bắt chước hành vi từ mạng xã hội, kể cả những hành vi phản cảm. Nếu các TikToker nổi tiếng liên tục tạo nội dung lệch chuẩn, người trẻ có thể hình thành cách nhìn sai lệch về giá trị xã hội, coi sự nổi tiếng quan trọng hơn giá trị thực chất. “Nếu không có định hướng đúng, chúng ta sẽ thấy một thế hệ lớn lên với suy nghĩ rằng nổi tiếng nhanh chóng là mục tiêu tối thượng. Cha mẹ cần đồng hành, trao đổi với con cái về nội dung trên mạng, giúp trẻ biết cách chọn lọc thông tin, phân biệt giữa giải trí lành mạnh và hành vi tiêu cực”, chuyên gia Trần Thu Phương khuyến nghị.
Mạng xã hội mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức khắc nghiệt. Mỗi cá nhân hay gia đình chọn con đường sáng tạo nội dung cần hiểu rằng họ không chỉ “làm content” cho vui mà còn tạo ảnh hưởng tới cộng đồng. Ảnh hưởng càng lớn, trách nhiệm càng cao, đó chính là “luật bất thành văn” của kỷ nguyên số.
Châu Anh
