Tính chung 9 tháng qua, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 8,33 tỷ USD, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm trước. Trong cơ cấu sản phẩm xuất khẩu, tôm tiếp tục là “quán quân” đạt hơn 3,38 tỷ USD, tăng 20,3%. Sau tôm, cá tra cũng ghi dấu ấn khi đạt kim ngạch 9 tháng đạt hơn 1,6 tỷ USD, tăng gần 10% so với cùng kỳ. Ngoài ra, nhóm sản phẩm cá biển và mực, bạch tuộc cũng ghi nhận tăng trưởng ấn tượng. Riêng cá ngừ giảm nhẹ còn 705 triệu USD (giảm 3,2%), phản ánh sự cạnh tranh khốc liệt ở phân khúc cá đại dương.
Theo Thứ trưởng Bộ NN&MT Phùng Đức Tiến, “xuất khẩu thủy sản năm nay được kỳ vọng tiếp tục tăng trưởng tốt hơn có thể trở lại mốc 11 tỷ USD của năm 2022. Trên bản đồ xuất khẩu thủy sản thế giới, Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu lớn thứ 3, chỉ đứng sau Trung Quốc và Na Uy, cho thấy ngành thủy sản đang đi đúng hướng trong việc phát triển bền vững và nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm”.
Về thị trường, Trung Quốc tiếp tục là điểm sáng trong 9 tháng năm 2025 vẫn tăng tới 32,1%, đạt 1,76 tỷ USD và chiếm thị phần lớn nhất. Thị trường này hấp dẫn nhờ nhu cầu tiêu thụ cao và lợi thế chi phí logistics. Ngược lại, Mỹ có dấu hiệu chững lại: tháng 9 giảm hơn 6%, nhưng tính chung 9 tháng vẫn đạt 1,41 tỷ USD, tăng 6,8%. Doanh nghiệp xuất khẩu gặp không ít trở ngại do thuế chống bán phá giá (CBPG) và quy định khắt khe của Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển (MMPA).
Tiếp đến là thị trường Nhật Bản 9 tháng đạt 1,27 tỷ USD (tăng 15,6%), EU đạt 885 triệu USD (tăng 13,3%), Hàn Quốc đạt 645 triệu USD (tăng hơn 13%). Ngoài ra, ASEAN và Trung Đông đang nổi lên như “cửa ngách” tiềm năng. ASEAN đạt 536 triệu USD (+23,3%), Trung Đông gần 295 triệu USD (+7,6%), riêng tháng 9 tăng hơn 50%, cho thấy sự dịch chuyển chiến lược của doanh nghiệp sang các thị trường khu vực.
Đánh giá về kết quả đạt được, Phó Tổng Thư Ký VASEP Lê Hằng phân tích, những con số ấn tượng trên cho thấy khả năng thích ứng và xoay chuyển linh hoạt của doanh nghiệp. Nhiều đơn vị đã đẩy mạnh xuất hàng trong giai đoạn trước khi một số chính sách thuế và rào cản kỹ thuật mới có hiệu lực; đồng thời chủ động cơ cấu lại thị trường, tăng tỷ trọng xuất khẩu sang châu Á và củng cố thị phần tại các thị trường truyền thống. Đặc biệt, doanh nghiệp chú trọng đầu tư vào sản phẩm chế biến giá trị gia tăng, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và truy xuất nguồn gốc chặt chẽ cũng giúp ngành giữ vững sức cạnh tranh, nhất là ở phân khúc trung và cao cấp.
Giới chuyên gia nhận định, chặng đường phía trước của thủy sản xuất khẩu Việt Nam phải đối mặt nhiều thử thách. Đó là thuế chống bán phá giá và thuế đối ứng tại Mỹ cùng một số thị trường khiến biên lợi nhuận ngày càng thu hẹp. Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển với các quy định nghiêm ngặt về khai thác gây áp lực lớn cho nhóm sản phẩm hải sản. Trong khi đó “thẻ vàng” IUU của EU vẫn chưa được gỡ bỏ, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và chi phí xuất khẩu của thuỷ sản Việt Nam, cùng với áp lực cạnh tranh từ các quốc gia trong khu vực như Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Ecuador cũng ngày càng tăng, đặc biệt ở mặt hàng tôm và cá tra.
Theo Bộ Công Thương, trong bối cảnh thương mại quốc tế có nhiều rào cản, các FTA đã trở thành “cứu cánh” cho doanh nghiệp, vì thế cần biết tận dụng hữu hiệu. Các ưu đãi từ các hiệp định như EVFTA, CPTPP tiếp tục đóng vai trò “bệ đỡ” quan trọng, giúp thủy sản Việt Nam mở rộng sang Canada, Chile và khu vực ASEAN, góp phần bù đắp rủi ro ở các thị trường truyền thống.
Thanh Nhung
