Khó tuyển dụng lao động ngành thủy sản

Theo Bộ Công Thương, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam quý III đạt 671,02 nghìn tấn, trị giá 3,05 tỷ USD. Tính tổng kim ngạch xuất khẩu 9 tháng vượt mốc 8 tỷ USD, tăng trưởng 6,7% so với cùng kỳ năm 2024, ngành thủy sản

Việt Nam đang có nền tảng khá vững. Với đà tăng này, dự báo xuất khẩu thủy sản năm 2025 có thể cán mốc 9 - 10 tỷ USD. Quý IV thường là giai đoạn cao điểm nhập khẩu thủy sản ở các thị trường lớn để phục vụ mùa lễ hội cuối năm. Đây là cơ hội lớn để doanh nghiệp Việt Nam bứt phá, gia tăng đơn hàng xuất khẩu và khẳng định vị thế, vì thế cuối năm luôn là thời điểm doanh nghiệp hối hả tuyển dụng lao động.

Theo đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), mặc dù kim ngạch xuất khẩu tiếp tục tăng mạnh trong 3 quý đầu năm 2025 nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn khó tuyển lao động. Đồng bằng sông Cửu Long là nơi sản xuất, chế biến thủy sản lớn nhất cả nước. Khu vực này đang có hơn 300 cơ sở kinh doanh, chế biến thủy sản với hơn 800.000 lao động làm việc. Tuy nhiên, nhiều năm qua, việc tuyển dụng lao động trong ngành thủy sản rất khó khăn, dù mức thu nhập bình quân của người lao động trong ngành này đạt hơn 10 triệu đồng/tháng nhưng người lao động cũng không mấy mặn mà.

Có nhiều nguyên nhân, trong đó phải kể đến là do lịch làm việc khắc nghiệt và điều kiện lao động kém hấp dẫn. Nhiều nhà máy yêu cầu công nhân làm xuyên cuối tuần, mất khả năng cạnh tranh với các ngành khác như điện tử, may mặc, da giày vốn có chế độ nghỉ tốt hơn và môi trường làm việc dễ chịu hơn. Kết quả là người lao động tìm đến những công xưởng cho phép nghỉ cuối tuần hoặc có điều kiện việc nhẹ, đãi ngộ ổn định hơn.

Bên cạnh đó, nguồn thâm niên lao động rời ngành do điều kiện làm việc vất vả, thiết bị lạnh, môi trường ẩm thấp, mùi tanh và áp lực ca làm việc cao đã để để lại khoảng trống khó lấp đầy.

Đáp ứng nhu cầu kịp đơn hàng xuất khẩu dịp cuối năm, một số doanh nghiệp đã triển khai nhiều phương án nhằm thu hút lao động trong dịp cao điểm. Bà Lê Thị Minh Phú, Tổng giám đốc Công ty Thủy sản Minh Phú Hậu Giang cho hay, doanh nghiệp đang có những chính sách hỗ trợ cho người lao động như: Xe đưa đón, nhà ở cho công nhân, hỗ trợ thêm các khoản thu nhập... Những chính sách này đang góp phần giữ chân người lao động ở lại với công ty.

Tương tự, ông Trần Hải, đại diện một công ty chế biến thủy sản ở TPHCM cho biết, doanh nghiệp  gạt bỏ các chi phí không cần thiết để tập trung nâng cao thu nhập cho người lao động. Đây là phương án “sống còn” để ổn định nguồn nhân lực. “Trong vòng 2 năm qua, thu nhập của người lao động trong công ty đã tăng khoảng 15%. Công nhân chế biến thủy sản có mức lương trung bình dao động từ 9 - 11 triệu đồng/tháng”, ông Hải nói.

Để giữ chân lao động, theo VASEP, các doanh nghiệp cần tăng chế độ đãi ngộ, cải thiện điều kiện lao động. Về lâu dài, để giải bài toán nhân lực lao động trong lĩnh vực ngư nghiệp, trước hết cần sự quan tâm tạo điều kiện của Nhà nước và sự liên kết, hợp tác giữa các trường đại học, cao đẳng và dạy nghề với người tuyển dụng như doanh nghiệp, hợp tác xã. Cụ thể, cần tạo các mối liên kết chặt chẽ giữa trường đại học và doanh nghiệp trong việc đặt hàng đào tạo, giới thiệu việc làm cho sinh viên ngành thủy sản.

Song song đó, doanh nghiệp cũng cần có các chương trình tuyển dụng lao động tập trung, hợp tác với các địa phương để huy động nhân lực từ nơi khác đến làm việc. Bên cạnh đó, cần đào tạo, nâng cao kỹ năng lao động, nhằm kéo giảm tỷ lệ bỏ việc hoặc thiếu hụt lao động ngành thủy sản.

Để khắc phục tình trạng thiếu lao động, nhiều doanh nghiệp đã áp dụng máy móc hiện đại vào các khâu sản xuất. Điển hình như khâu cắt thủy sản, một số loại máy có tốc độ cắt nhanh gấp 30 - 50 lần so với con người. Máy móc có thể thay thế 30% công nhân tay nghề cao và độ chính xác lên tới 100%.

Nguyễn Thanh