Việt Nam hiện có 39 ngành nghề xanh, chiếm 3,6% tổng số việc làm. Trong tương lai gần, 88 ngành nghề được dự đoán có tiềm năng trở thành việc làm xanh, chiếm tới 41% tổng số việc làm trên thị trường (theo Ngân hàng Thế giới). Tuy nhiên, nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, Việt Nam đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt lao động đã qua đào tạo về kỹ năng xanh.
75% nhà tuyển dụng gặp khó trong việc tuyển nhân sự xanh
ManpowerGroup - đơn vị chuyên về tuyển dụng và tư vấn nhân sự vừa công bố báo cáo “Xu hướng việc làm xanh và giải pháp nhân lực cho tương lai bền vững”. Theo báo cáo của ManpowerGroup, ngày càng nhiều doanh nghiệp toàn cầu đầu tư vào các công nghệ lõi như xe điện, năng lượng xanh.
Tại Việt Nam, dù mới ở giai đoạn đầu trong chuyển đổi xanh, kinh tế xanh nhưng các chuyên gia nhận định, xu hướng việc làm xanh đang được nhiều doanh nghiệp chú ý trong tuyển dụng. Báo cáo “Tìm kiếm ý nghĩa trong công việc” của Manpower Group cho biết, 85% số lao động Việt Nam quan tâm đến danh tiếng về trách nhiệm xã hội của một công ty khi quyết định nhận việc.
Manpower Việt Nam tin rằng, việc tuyển dụng và phát triển nhân sự xanh sẽ tiếp tục tăng mạnh tại Việt Nam trong thời gian tới. Bởi đây không chỉ là xu thế toàn cầu, phản ánh yêu cầu ngày càng cao về tiêu chuẩn xanh trong hoạt động của doanh nghiệp và sản phẩm mà còn đang được thúc đẩy bởi các chính sách định hướng của Chính phủ Việt Nam.
Tuy nhiên, thiếu hụt nhân lực có kỹ năng xanh là vấn đề nổi cộm không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn cầu. Theo báo cáo của ManpowerGroup, một thực tế đáng chú ý là "hạn chế các cơ hội việc làm xanh và việc làm vì cộng đồng" đang trở thành thách thức hàng đầu cản trở người lao động tại Việt Nam chuyển đổi sang một công việc có ý nghĩa hơn. Cụ thể, 34% người lao động đã cho biết đây là rào cản chính với họ.
Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc thương hiệu Manpower, Manpower Việt Nam, các vị trí việc làm xanh đang hiện diện ở hầu hết ngành, từ kỹ sư vật liệu bền vững, kỹ thuật viên trạm sạc xe điện, nhân sự vận hành hệ thống giao thông thông minh cho đến chuyên gia nông nghiệp đô thị, kỹ sư môi trường... Tuy nhiên, đi kèm với nhu cầu tăng là thách thức lớn về chất lượng lao động. “75% nhà tuyển dụng gặp khó khăn trong việc tuyển nhân sự có tay nghề cao. Nhất là 94% doanh nghiệp không tìm được ứng viên đáp ứng các tiêu chí ESG - môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp”, bà Trang cho biết.
Bà Trang nhấn mạnh: "Việc phát triển nguồn nhân lực xanh trong nước là quá trình dài hơi, không thể diễn ra trong ngày một ngày hai. Chuyển đổi xanh đang diễn ra từng ngày, đòi hỏi các doanh nghiệp phải thích ứng nhanh. Nếu chậm chân, không hành động kịp thời, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ cơ hội phát triển hoặc bị tụt lại phía sau trong cuộc đua này".
Việc làm xanh - Cơ hội cho những ngành nghề mới
Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050, do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đặt mục tiêu thúc đẩy tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt thịnh vượng về kinh tế, phát triển bền vững về môi trường và công bằng xã hội; đồng thời tiến tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon, đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.
Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030 cũng đề ra 18 chủ đề, 57 nhóm nhiệm vụ, hoạt động và 134 nhiệm vụ, hoạt động cụ thể, trong đó nhấn mạnh phát triển nguồn nhân lực và việc làm xanh với 2 nhóm nhiệm vụ, hoạt động và 6 nhiệm vụ, hoạt động cụ thể. Điều này cho thấy, việc làm xanh là yếu tố không thể tách rời trong hệ sinh thái các hoạt động đồng bộ góp phần chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế theo hướng bền vững.
Trong bối cảnh đó, thị trường lao động sẽ có sự thay đổi về cơ cấu, có những ngành nghề, việc làm mới được hình thành, trong khi các ngành nghề truyền thống cũng từng bước dịch chuyển theo định hướng xanh và bền vững.
Phó Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Nội vụ) Nguyễn Khánh Long phân tích, việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua khai thác sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên và năng lượng là cơ hội tạo ra những ngành, nghề mới.
Tổng Giám đốc Tổ chức Lao động quốc tế Gilbert F. Houngbo cũng nhấn mạnh, chuyển đổi xanh không đồng nghĩa với mất việc làm. Đây là cơ hội lớn để tạo ra những ngành nghề mới, việc làm xanh, bền vững và mang tính bao trùm.
Theo ông Vũ Tuấn Anh, chuyên gia tư vấn ESG, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH Tái cấu trúc - Chuyển đổi số Dr.SME, khi nền kinh tế phát triển, tiêu tốn nhiều tài nguyên thiên nhiên hơn thì việc làm xanh đã trở thành "chìa khóa vàng" để giải quyết vấn đề.
"Việc làm xanh có thể là các nghề nghiệp nhằm giảm thiểu tác động của môi trường từ ngành truyền thống, như nâng cấp công nghệ sản xuất xi măng để giảm khí thải. Nó cũng có thể là các nghề nghiệp tạo ra sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường hoặc xuất hiện mới đi kèm sự phát triển của công nghệ như sử dụng công nghệ blockchain (chuỗi khối) để truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp", ông Tuấn Anh giải thích và cho biết thêm. Các lĩnh vực có tiềm năng phát triển việc làm xanh là: Năng lượng tái tạo, nông nghiệp bền vững, quản lý rác và tái chế rác thải, công nghệ môi trường, thành phố thông minh, nông thôn bền vững. Trước xu thế toàn cầu chuyển đổi xanh, nếu doanh nghiệp không bắt kịp "chuyến tàu xanh" thì trong tương lai rất khó có cơ hội tăng trưởng.
Bà Vi Thị Hồng Minh, Phó Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng Lao động (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) nhấn mạnh, trong bối cảnh toàn cầu bước vào giai đoạn chuyển đổi kép, tức là vừa chuyển đổi xanh, vừa chuyển đổi số, nguồn nhân lực là yếu tố then chốt quyết định năng lực của quốc gia và doanh nghiệp.
