Siết chặt quản lý thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, gây nghiện, hướng thần
Thông tư 26/2025/TT-BYT vừa được Bộ Y tế ban hành không chỉ bổ sung các trường thông tin bắt buộc trong đơn thuốc mà còn đưa ra quy định cụ thể về liều dùng, số lần dùng thuốc trong ngày, đồng thời đặt ra nguyên tắc kê đơn chặt chẽ, tăng cường kiểm soát thuốc kháng sinh, gây nghiện - tiến tới thực hiện kê đơn điện tử toàn quốc.
Chia sẻ về quy định mới, ông Vương Ánh Dương cho biết, từ trước đến nay, khi khám chữa bệnh, người bệnh được kê đơn thuốc, trong đó có các thông tin như: Tên thuốc, hàm lượng, số lượng, thể tích cần dùng… Những yếu tố đó vẫn được duy trì. Tuy nhiên, điểm mới trong quy định lần này là bổ sung thêm nội dung về cách dùng thuốc rõ ràng hơn. Chẳng hạn, thay vì chỉ ghi là "mỗi ngày uống 4 viên chia 2 lần" thì nay quy định yêu cầu phải ghi cụ thể là "mỗi lần uống mấy viên", để tránh tình trạng người bệnh tự chia theo ý hiểu, có thể uống 3 viên buổi sáng, 1 viên buổi tối hoặc ngược lại.
Đặc biệt, Thông tư 26 đưa ra nguyên tắc kê đơn “chỉ kê thuốc khi thật sự cần thiết” - điều này sẽ giúp kiểm soát tình trạng bán thuốc không theo đơn.
Một điểm rất quan trọng là từ ngày 1/10, tất cả bệnh viện sẽ phải thực hiện kê đơn thuốc điện tử và đến ngày 1/1/2026, tất cả cơ sở khám, chữa bệnh bắt buộc thực hiện kê đơn điện tử. Người bệnh đi mua thuốc sẽ được kiểm soát theo đơn đã kê trong hệ thống. Những đơn nào được bán đến đâu, loại thuốc nào bị bán sai so với kê đơn, tất cả có thể theo dõi được. Đây là bước tiến rất lớn trong kiểm soát tình trạng bán thuốc không theo đơn, đặc biệt là thuốc kháng sinh.
Một trong những điểm mới đáng chú ý tại Thông tư 26 là quy định cụ thể hơn về trách nhiệm kê đơn, cấp phát, hoàn trả và xử lý thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất trong điều trị ngoại trú.
Cụ thể, theo Điểm b Khoản 2 Điều 12 của Thông tư, khi người bệnh không còn nhu cầu sử dụng, không sử dụng hết thuốc hoặc trong trường hợp người bệnh tử vong thì người bệnh hoặc người đại diện hợp pháp có trách nhiệm trả lại phần thuốc chưa sử dụng cho cơ sở khám, chữa bệnh đã cấp thuốc.
Đồng thời, Khoản 3 Điều 12 quy định: Cơ sở khám, chữa bệnh có trách nhiệm tiếp nhận phần thuốc này và xử lý theo quy định về quản lý thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất hiện hành. Điều này nhằm tránh tình trạng thuốc nhạy cảm bị thất thoát, sử dụng sai mục đích hoặc tuồn ra ngoài thị trường.
Thông tư nhấn mạnh vai trò của Sở Y tế và các cơ quan chuyên môn tại địa phương trong việc đảm bảo đủ nguồn cung hợp pháp các loại thuốc này để phục vụ nhu cầu điều trị trên địa bàn. Đây là bước cụ thể hóa các nội dung đã được quy định tại Luật Dược sửa đổi năm 2024 và thể hiện nỗ lực siết chặt quản lý thuốc đặc biệt, vừa đảm bảo quyền lợi điều trị cho người bệnh, vừa phòng ngừa nguy cơ lạm dụng, buôn bán, sử dụng sai mục đích.
Quản lý chặt tình trạng bán thuốc không theo đơn.
Đồng bộ hóa dữ liệu y tế với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư
Phó Cục trưởng Cục quản lý Khám chữa bệnh cũng cho biết, Thông tư vừa ban hành cũng yêu cầu tích hợp số định danh cá nhân vào đơn thuốc. Việc tích hợp số định danh cá nhân vào đơn thuốc là bước tiến quan trọng nhằm đồng bộ hóa dữ liệu y tế với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thực hiện theo đúng tinh thần Đề án 06 của Chính phủ. Khi người dân sử dụng số định danh cá nhân, nhiều thông tin hành chính như họ tên, ngày sinh, giới tính, địa chỉ… sẽ được tự động điền từ hệ thống. Điều này giúp giảm thời gian kê đơn, hạn chế sai sót và đơn giản hóa thủ tục cho cả người bệnh lẫn nhân viên y tế.
Về lâu dài, đây cũng là nền tảng quan trọng để xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử thống nhất, phục vụ tốt hơn cho việc chăm sóc sức khỏe liên tục và quản lý thông tin y tế của người dân.
Ngoài ra, việc kết nối liên thông giữa Hệ thống kê đơn thuốc điện tử và Hệ thống Quản lý Dược quốc gia là một trong những giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả giám sát sử dụng thuốc. Khi tất cả đơn thuốc được cập nhật đồng bộ, cơ quan quản lý có thể phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi lạm dụng thuốc, kê đơn sai quy định hoặc bán thuốc khi không có đơn.
Đối với người dân, việc sử dụng mã QR trên đơn thuốc điện tử giúp dễ dàng tra cứu thông tin về loại thuốc, liều dùng, hướng dẫn sử dụng và lịch sử điều trị. Đây là công cụ hữu ích, giúp người bệnh chủ động theo dõi quá trình dùng thuốc, góp phần tăng tính minh bạch và an toàn trong sử dụng thuốc.
Duy Anh
