Năm 2024, Việt Nam đạt tỷ lệ tiêm chủng mũi đầu vaccine bạch hầu, uốn ván và ho gà 99%, tăng từ 80% vào năm 2023. Tỷ lệ bao phủ vaccine tại Việt Nam không chỉ phục hồi lên mức cao như trước thời điểm đại dịch Covid-19 mà còn cao hơn tỷ lệ tiêm chủng năm 2019. Theo đó, số trẻ em chưa được tiêm bất kỳ liều vaccine nào, hay còn gọi là nhóm trẻ “0 liều vaccine” đã giảm từ 274.000 vào năm 2023 xuống còn 13.000 vào năm 2024, tương đương với giảm hơn 95%. Mức giảm này cho thấy đã có thêm nhiều trẻ em Việt Nam được bảo vệ khỏi các bệnh có thể phòng ngừa được bằng vaccine.
TS Jennifer Horton, Phó trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cho rằng, những ước tính này là bằng chứng cho thấy nỗ lực của ngành Y tế Việt Nam trong đẩy mạnh tỷ lệ tiêm chủng sau đại dịch và trong đợt bùng phát dịch sởi năm 2024 - 2025. Có gần 1,3 triệu trẻ em đã được tiêm chủng trong chiến dịch tiêm phòng sởi năm 2024 - 2025. “Những con số đáng khích lệ này của Việt Nam là sự ghi nhận đối với hàng ngàn nhân viên y tế đã chăm chỉ ngày đêm để khôi phục dịch vụ tiêm chủng sau thời gian gián đoạn kéo dài vì đại dịch và thiếu hụt vaccine”, bà Jennifer Horton nhấn mạnh.
Bác sĩ Nguyễn Huy Du, Quyền Trưởng Chương trình Vì sự sống còn, phát triển trẻ em UNICEF Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh 1,8 triệu trẻ em trong khu vực Đông Á - Thái Bình Dương vẫn chưa được tiêm chủng, thành công của Việt Nam mang đến một thông điệp rõ ràng: Với quyết tâm chính trị mạnh mẽ, khả năng cung cấp kịp thời và đầy đủ vật tư tiêm chủng, tiêm chủng ngoại trạm và sự tham gia của cộng đồng, việc tiêm chủng cho mọi trẻ em là hoàn toàn khả thi. “Chúng tôi đánh giá cao sự lãnh đạo của Chính phủ Việt Nam trong việc thu hẹp khoảng cách tiếp cận vaccine và đảm bảo không để ai bị bỏ lại phía sau,” bác sĩ Nguyễn Huy Du cho biết.
Việt Nam cũng ghi nhận tỷ lệ trẻ em được tiêm 3 liều vaccine bạch hầu, uốn ván và ho gà tăng 32%, đạt 97% vào năm 2024, tăng so với mức 65% của năm trước. Thêm vào đó, tỷ lệ tiêm mũi vaccine sởi đầu tiên cũng tăng đáng kể, từ 82% vào năm 2023 lên 98% vào năm 2024, giúp bảo vệ nhiều trẻ em khỏi một trong các căn bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan nhanh nhất.
Mặc dù vậy, Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Vẫn còn 40.000 trẻ em chưa được tiêm mũi thứ 3 vaccine bạch hầu, uốn ván, ho gà và 27.000 trẻ em chưa được tiêm chủng mũi 1 vaccine sởi. Những con số này cho thấy sự cần thiết của việc tiếp tục đầu tư vào công tác tiếp cận cộng đồng, đào tạo nhân viên y tế và truyền thông phòng chống thông tin sai lệch về vaccine.
Nguyên nhân của việc trẻ em chưa được tiêm chủng hoặc chưa được tiêm đủ liều bao gồm rào cản về khoảng cách địa lý, khả năng tiếp cận dịch vụ còn hạn chế ở vùng sâu, vùng xa hoặc các khu vực vẫn còn thiếu các dịch vụ thiết yếu.
Việc đảm bảo chuỗi cung ứng vaccine an toàn và không bị gián đoạn, đặc biệt là trong quá trình tái cấu trúc hệ thống y tế hiện nay sẽ rất quan trọng để duy trì độ bao phủ tiêm chủng cao.
Để giải quyết các thách thức, WHO và UNICEF cho rằng, Chính phủ nên khuyến khích các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tư nhân có thể tham gia vào thực hiện tiêm chủng thường xuyên. Chính quyền địa phương cần được hỗ trợ để triển khai các chiến lược tiêm chủng phù hợp để tiếp cận được với những nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất.
Hai tổ chức này cũng khuyến nghị Chính phủ Việt Nam tiếp tục nỗ lực tăng tốc tiêm các mũi vaccine bù cho trẻ em, đặc biệt là ở các cộng đồng khó tiếp cận; nhấn mạnh, chỉ một khoảng trống nhỏ trong bao phủ vaccine cũng có thể dẫn tới các đợt bùng phát dịch bệnh nguy hiểm và gây thêm áp lực cho hệ thống y tế.
Duy Anh
