Trước chiến tranh, Gaza là một trong những nơi bị cô lập và đông dân nhất trên thế giới, với khoảng 2 triệu người chen chúc trên một dải đất nhỏ hẹp có diện tích 365km2.
Israel đã duy trì sự kiểm soát chặt chẽ đối với vùng lãnh thổ này thông qua lệnh phong tỏa trên bộ, trên không và trên biển kéo dài nhiều năm, với những hạn chế nghiêm ngặt về việc vận chuyển hàng hóa và di chuyển của con người. Báo cáo của Liên hợp quốc cho thấy, hơn một nửa cư dân trên Dải Gaza luôn trong tình trạng thiếu lương thực và sống dưới mức nghèo khổ.
Trước xung đột, mỗi ngày có khoảng 500 - 600 xe tải chở hàng cứu trợ vào Gaza. Tuy nhiên, sau cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7/10/2023, Israel đã ra lệnh “bao vây toàn diện” Gaza, cắt đứt nguồn cung cấp điện, lương thực, nước và nhiên liệu; số xe tải chở hàng cứu trợ vào Gaza giảm xuống còn trung bình 28 xe/ngày. Một cuộc khủng hoảng nhân đạo nhanh chóng bùng phát, khi những người dân bị mắc kẹt phải đối mặt với nạn đói và một chiến dịch quân sự quyết liệt của Israel.
Sau gần 2 năm chiến tranh, những gì đang diễn ra ở Dải Gaza ngày nay thậm chí còn nghiêm trọng hơn cả một cuộc khủng hoảng nhân đạo.
Thực trạng hiện nay ở Dải Gaza rất nghiêm trọng, người dân luôn sống trong tình cảnh buộc phải di dời, trật tự dân sự sụp đổ. Khoảng 90% trong số hơn 2 triệu dân đã phải di tản trong lãnh thổ, thậm chí nhiều người buộc phải di dời nhiều lần.
Sau gần 2 năm chiến tranh, hơn 2 triệu người dân trên Dải Gaza đang phải đối mặt với nạn đói nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp tới sức khỏe và tính mạng; hầu hết nhu yếu phẩm cơ bản luôn trong tình trạng thiếu. Người dân Gaza cho biết, các mặt hàng thiết yếu như bột mì có giá cao ngất ngưởng, thậm chí luôn trong tình trạng không có để mua.
Số người chết và bị thương ngày càng tăng. Báo cáo của OCHA trích dẫn dữ liệu từ Bộ Y tế Gaza cho biết, tính đến ngày 15/7, có tới 58.380 người Palestine thiệt mạng trong cuộc xung đột, trong đó có nhiều phụ nữ và trẻ em.
Cơ sở hạ tầng nói chung, nhất là cơ sở hạ tầng y tế bị phá hủy nghiêm trọng, không thể đáp ứng được nhu cầu của người dân. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ít nhất 94% tổng số bệnh viện ở Gaza bị hư hại hoặc bị phá hủy.
Trong ngày 22 và 23/7, hơn 100 tổ chức cứu trợ và nhân quyền cùng 28 quốc gia đã đồng loạt lên tiếng bày tỏ lo ngại sâu sắc về tình hình nhân đạo ngày càng nghiêm trọng tại Dải Gaza, đồng thời kêu gọi chấm dứt chiến sự và dỡ bỏ các rào cản viện trợ.
Ngày 25/6, Chính phủ Anh, Pháp và Đức ra tuyên bố chung nhấn mạnh, “thảm họa nhân đạo mà chúng ta đang chứng kiến ở Gaza phải chấm dứt ngay lập tức".
Trước sức ép từ cộng đồng quốc tế, ngày 25/7, các quan chức Israel cho biết, Israel sẽ cho phép các quốc gia nước ngoài thả viện trợ nhân đạo xuống Gaza, đồng thời dự kiến có thêm hàng viện trợ được đưa vào Gaza trong tương lai.
COGAT - Cơ quan quân sự Israel phụ trách các vấn đề nhân đạo tại Gaza cho biết, Jordan và Các tiểu vương quốc Ả rập - Thống nhất dự kiến bắt đầu thả hàng viện trợ bằng đường không trong những ngày tới.
Thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết, Anh đang “làm việc khẩn trương” với chính quyền Jordan để “đưa hàng viện trợ lên máy bay và vào Gaza”; đồng thời London cũng “đẩy nhanh nỗ lực sơ tán trẻ em khỏi Gaza, những người cần hỗ trợ y tế khẩn cấp, đưa các em đến Anh để được điều trị y tế chuyên khoa”.
Tuy nhiên, các chuyên gia chỉ trích rằng, việc thả hàng viện trợ bằng đường hàng không phần lớn chỉ mang tính biểu tượng, khó có thể cung cấp đủ viện trợ cho hơn 2 triệu người Palestine ở Gaza, vốn đang ở trong tình trạng khốn cùng sau gần 2 năm chiến tranh.
Do đó, điều quan trọng nhất lúc này là cộng đồng quốc tế phải cùng nhau có trách nhiệm rõ ràng trong việc tạo điều kiện cho dòng chảy viện trợ nhân đạo ngay lập tức và thông suốt, đảm bảo bảo vệ dân thường và hỗ trợ các nỗ lực ngoại giao có thể hạ nhiệt tình hình mà không cần trì hoãn thêm để có thể khôi phục được một tiến trình chính trị, hướng tới giải pháp bền vững cho “vùng đất nóng” Gaza.
NGUYỄN THÚY (tổng hợp)
