Anh Sean Wittmeyer có hơn một thập niên kinh nghiệm trong lĩnh vực kiến trúc và thiết kế sản phẩm, khả năng lập trình tốt và 2 bằng thạc sĩ. Các kỹ năng đó giúp ích cho Wittmeyer trong hai ngành công nghiệp - công nghệ và xây dựng, những ngành vốn góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong 15 năm qua.
Nhưng hoạt động xây dựng đã chững lại kể từ năm 2023, sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ bắt đầu tăng lãi suất và nhiều công ty công nghệ bắt đầu sa thải. Điều đó góp phần giải thích tại sao Wittmeyer (37 tuổi) đã thất nghiệp suốt một năm rưỡi kể từ khi mất công việc phát triển kinh doanh tại công ty sản xuất phần mềm chuyên hỗ trợ các dự án bất động sản. Anh muốn kiếm tiền đến mức đã nộp đơn xin việc vào những vị trí phù hợp với thực tập sinh nhưng bị từ chối vì trình độ quá cao.
Chính phủ Mỹ hôm 5/9 công bố số liệu việc làm tháng 8, tỷ lệ thất nghiệp tổng thể vẫn tương đối thấp, chỉ hơn 4%. Nhưng một số liệu đáng lo ngại: Tỷ lệ người thất nghiệp, không có việc làm trong hơn 6 tháng, được xem là “dài hạn”, ở mức cao nhất trong 3 năm qua, lên gần 26%.
Khuynh hướng trên gây lo ngại đối với một số người quan sát thị trường việc làm. Nhưng bất ngờ không kém, sự gia tăng về tỷ lệ thất nghiệp dài hạn ở những người có trình độ đại học.
Tỷ lệ người thất nghiệp lâu dài có bằng đại học đã tăng từ 1/5 một thập niên trước lên 1/3 hiện nay, theo số liệu Chính phủ do các chuyên gia tại Đại học Chicago thống kê. Vấn đề này ngày càng trở nên nghiêm trọng trong 2 năm qua, sau khi giảm tạm thời.
Số liệu tháng 8 cho thấy, tỷ lệ người thất nghiệp trong hơn 6 tháng tại Mỹ đã tăng lên gần 26%. Ảnh: New York Times
Các nhà kinh tế nêu ra một loạt lý do. Đơn giản là hiện nay có nhiều người tốt nghiệp hơn so với 10 năm trước và thị trường việc làm cho người không có bằng cấp đã tăng lên, giúp giảm tỷ lệ người thất nghiệp dài hạn.
Các nhà tuyển dụng dường như cũng có nhu cầu ít hơn với nhân lực có bằng đại học do những thay đổi về công nghệ, tự động hóa. Và gần đây nhất, việc chính quyền Tổng thống Donald Trump cắt giảm nhân viên liên bang và ngân sách đã ảnh hưởng không nhỏ tới những người có trình độ đại học.
Bất kỳ đợt thất nghiệp nào cũng gây tổn thương tâm lý nhưng tác động về tâm lý và tài chính do tình trạng thất nghiệp dài hạn đặc biệt nghiêm trọng. Hơn 200 người đã phản hồi một bảng thăm dò của New York Times về việc thất nghiệp trong hơn 6 tháng và nhiều người nhắc tới tình trạng trầm cảm, lo lắng. Một số thậm chí nghĩ tới ý định tự tử .
Nhu cầu của các nhà tuyển dụng đối với lao động trình độ đại học dường như giảm dần trong một hoặc 2 thập niên qua, theo vài cuộc nghiên cứu của các nhà kinh tế. Dữ liệu từ Indeed, nền tảng tìm kiếm việc làm, cho thấy tỷ lệ quảng cáo việc làm yêu cầu tốt nghiệp đại học đã giảm khoảng 6% kể từ năm 2019.
Anh Wittmeyer cho hay, các dự án lập trình mà anh từng làm giờ đây có thể được thực hiện bởi người ít kỹ năng hơn nhiều. Bất kỳ ai đăng ký miễn phí Claude hoặc ChatGPT có thể làm khối lượng kha khá công việc mà anh có thể làm trước kia.
Các lao động có bằng đại học có thể gặp khó khăn nhiều hơn khi tìm việc trong các lĩnh vực đang bị thu hẹp hơn là lao động không có bằng cấp vì họ có thể có nhiều kỹ năng hoặc kết nối đặc thù trong lĩnh vực đó. Họ cũng có thể dễ lạc quan thái quá và chậm nhận ra rằng, một số công việc truyền thống đang biến mất.
Số lượng người ứng tuyển cho mỗi vị trí tăng mạnh do mọi người dễ dàng nộp trực tuyến, khiến những người như Wittmeyer lo ngại rằng các ứng viên rất khó làm nổi bật mình lên trong hồ sơ.
NINH TRẦN (theo New York Times)
