Ở hạng mục Tác phẩm có 4 đề cử đáng chú ý. Họa sĩ trẻ Chu Nhật Quang mang đến loạt tranh sơn mài khổ lớn “Dấu thiêng” và “Mùa xuân độc lập”, lấy cảm hứng từ di sản Thăng Long - Hà Nội và những mốc son lịch sử dân tộc. Cuốn sách “Kiến trúc Hà Nội - Giao thoa văn hóa
Việt - Pháp” của TS, kiến trúc sư Trần Quốc Bảo cùng cộng sự không chỉ hệ thống tư liệu học thuật mà còn góp phần đánh thức di sản kiến trúc đô thị.
Dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và Công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An.
Triển lãm “Xuống phố 4” của họa sĩ Phạm Bình Chương đánh dấu 20 năm miệt mài vẽ Hà Nội, lưu giữ ký ức phố phường qua từng góc nhìn hiện thực. Bên cạnh đó, vở nhạc kịch “Lửa từ Đất” do Nhà hát Tuổi trẻ Việt Nam dàn dựng tái hiện giai đoạn Hà Nội những năm 1930, khắc họa hình tượng Bí thư Thành ủy đầu tiên Nguyễn Ngọc Vũ và lan tỏa khát vọng độc lập của dân tộc.
4 tác phẩm này đại diện cho 4 hướng tiếp cận khác nhau nhưng đều chung điểm: Lấy Hà Nội làm nguồn cảm hứng sáng tạo để từ đó gửi gắm tình yêu và trách nhiệm với Thủ đô.
3 đề cử ở hạng mục Việc làm cho thấy sự gắn bó của tình yêu Hà Nội với hành động cụ thể. Dự án “Bước đầu hồi sinh sông Tô Lịch” được xem là dấu mốc quan trọng, khi thành phố triển khai đồng bộ giải pháp chặn nước thải, bổ cập nước sạch từ hồ Tây và Nhà máy Yên Xá, mở ra cơ hội biến con sông ô nhiễm thành không gian sinh thái - văn hóa.
Bên cạnh đó, việc tu bổ hai bức phù điêu ngoài trời gần 100 năm tuổi tại phố Hàng Lọng được đánh giá là hành động tri ân di sản mỹ thuật Đông Dương, trả lại diện mạo nguyên gốc cho tác phẩm nghệ thuật công cộng hiếm hoi còn sót lại, đồng thời góp phần làm phong phú cảnh quan đô thị.
Công trình Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia - tổ hợp triển lãm quy mô lớn nhất Đông Nam Á, hoàn thành thần tốc chỉ trong chưa đầy 10 tháng cũng được đưa vào đề cử. Công trình này được kỳ vọng trở thành biểu tượng mới của Hà Nội, thúc đẩy kinh tế “Expo” và quảng bá hình ảnh Thủ đô ra quốc tế.
Ở hạng mục Ý tưởng, 3 đề cử phản ánh tầm nhìn dài hạn trong quản lý và phát triển văn hóa đô thị. Dự án chỉnh trang, mở rộng không gian cộng đồng quanh hồ Gươm với điểm nhấn là phá dỡ công trình “Hàm cá mập” để mở rộng Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục đã nhận được sự quan tâm lớn. Ý tưởng này khẳng định ưu tiên kiến tạo không gian công cộng cho cộng đồng thay vì gia tăng công trình thương mại.
Triển lãm “Xuống phố 4” của họa sĩ Phạm Bình Chương đánh dấu 20 năm miệt mài vẽ Hà Nội.
Chuỗi hoạt động tôn vinh đạo học hướng tới kỷ niệm 950 năm Quốc Tử Giám (1076 - 2026) cũng được đề cử, với nhiều dự án sáng tạo như vở thực cảnh “Tinh Khuê Vạn Đại”, không gian văn hóa đọc Hồ Văn, triển lãm sách cổ và các chương trình trải nghiệm giáo dục - tương tác số.
Đặc biệt, dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và Công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An gây chú ý với thiết kế của kiến trúc sư Renzo Piano - “cây đại thụ” trong ngành kiến trúc thế giới. Nhà hát Opera hứa hẹn trở thành biểu tượng văn hóa mới, góp phần đưa Hà Nội lên bản đồ opera quốc tế.
Theo truyền thống, hạng mục Giải thưởng Lớn chỉ công bố duy nhất một đề cử và giải thưởng sẽ trao trực tiếp trong lễ vinh danh.
Trải qua 17 mùa giải, Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội đã trao hơn 70 giải thưởng, trong đó 16 Giải thưởng Lớn dành cho những cá nhân, tập thể có nhiều cống hiến. Từ nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, nhà văn Tô Hoài, nhạc sĩ Phú Quang, đạo diễn Đặng Nhật Minh cho đến GS, TS, kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính, tất cả đều để lại dấu ấn sâu đậm về tình yêu Thủ đô.
Năm nay, 11 đề cử cho thấy Hà Nội hiện diện đa sắc màu: Trong tranh, nhạc kịch, dòng sông đang hồi sinh, những ý tưởng kiến tạo không gian mới. Lễ trao giải sẽ diễn ra tối 3/10, hứa hẹn là ngày hội vinh danh tình yêu Hà Nội và những cống hiến bền bỉ cho thành phố ngàn năm văn hiến.
Nguyễn Thanh
