Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa có Chỉ thị yêu cầu TP Hà Nội thực hiện các biện pháp để tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xe chạy bằng xăng, dầu) lưu thông trong Vành đai 1. Trước lộ trình này, các chuyên gia cho rằng thành phố cần sớm có chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện, đồng thời xây dựng hạ tầng phục vụ xe điện thuận tiện.
Chỉ thị của Thủ tướng cũng đặt ra lộ trình tiếp theo là từ 1/1/2028 sẽ hạn chế ô tô cá nhân dùng nhiên liệu hóa thạch trong Vành đai 1 và Vành đai 2; đến năm 2030, áp dụng quy định trên với toàn bộ phương tiện cá nhân dùng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi Vành đai 3.
Cần có lộ trình và chính sách hỗ trợ phù hợp
TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam đánh giá, đây là một quyết tâm cần thiết của Chính phủ nhằm giảm ô nhiễm. Với chỉ thị này, toàn bộ khu vực bên trong Vành đai 1 có thể được coi là vùng phát thải thấp. Tuy nhiên, ông Tùng cho rằng thời gian từ nay đến 1/7/2026 không còn nhiều. Do đó, Hà Nội phải khẩn trương hành động, đẩy mạnh tuyên truyền và đặc biệt là tính toán phương án hỗ trợ người dân.
“Có đến hàng triệu xe máy phải chuyển đổi. Với số lượng lớn như vậy, chính quyền thành phố phải tính đến việc hỗ trợ người dân như thế nào. Đồng thời, Hà Nội cũng cần khẩn trương quy hoạch, lắp đặt các trạm sạc công cộng để đáp ứng nhu cầu và bảo đảm an toàn. Song song đó, việc phát triển mạnh mẽ hệ thống giao thông công cộng như metro, xe buýt điện là giải pháp căn cơ để giảm ô nhiễm và khuyến khích người dân từ bỏ phương tiện cá nhân”, ông Tùng nêu quan điểm.
Đồng quan điểm, chuyên gia giao thông Hoàng Sơn nói: "Việc cấm xe máy xăng là cần thiết, nhưng phải có giai đoạn quá độ đủ dài, kèm theo chính sách trợ giá, đổi xe cũ, hỗ trợ vay mua xe điện và phát triển hệ thống sạc công cộng rộng khắp”.
Theo ông Sơn, một số chính sách có thể là việc trợ giá/ưu đãi thuế cho xe máy điện (giống chương trình hỗ trợ ô tô điện). Thu mua, đổi xe xăng cũ theo mô hình “xe cũ đổi xe xanh”. Ngoài ra còn cần hỗ trợ doanh nghiệp phát triển trạm sạc, đổi pin, hay tăng đầu tư giao thông công cộng, đặc biệt tại các đô thị loại 1. “Cấm xe xăng không còn là chuyện có nên hay không, mà là khi nào và làm sao để người dân sẵn sàng chuyển đổi mà họ không bị cảm thấy bỏ lại phía sau”, ông Sơn nói.
Là một trong những người tiên phong chuyển đổi phương tiện cá nhân chạy bằng nguyên liệu hóa thạch sang phương tiện xanh nhưng anh Mai Huy Đức (phường Giảng Võ, Hà Nội) gặp không ít khó khăn. Anh Đức cho biết, sau các bữa cơm tối, anh vội vàng đi tìm trạm sạc xe ô tô điện tại khu vực phố Nguyễn Công Hoan. Trên bản đồ ứng dụng, điểm gần nhất là một trạm sạc nhanh đặt trong tầng hầm trung tâm thương mại. Nhưng đến nơi, không còn chỗ, đành phải chạy xuống tận khu Tây Mỗ chờ sạc 2 tiếng. “Khu vực Tây Mỗ nhiều trụ sạc điện nhưng cũng nhiều xe điện nên đôi khi phải chờ hàng tiếng đồng hồ mới đến lượt. Có lần đi công tác, xe gần hết pin mà không thể tìm được điểm sạc trên đường về nên phải gọi cứu hộ. Hy vọng thời gian tới, không chỉ Hà Nội mà các địa phương cũng sẽ sớm có hạ tầng để chuyển đổi phương tiện sử dụng nguyên liệu xanh”, anh Đức chia sẻ.
“Chúng tôi mong không bị bỏ lại phía sau”
Hầu hết người dân ủng hộ chủ trương cấm xe máy chạy bằng nhiên liệu hóa thạch để chuyển sang phương tiện sử dụng nhiên liệu xanh, phương tiện công cộng. Tuy nhiên, nhiều người bày tỏ lo ngại về sự thiếu đồng bộ trong triển khai thực hiện, trong đó có chính sách hỗ trợ người dân khi chuyển đổi phương tiện xăng sang phương tiện sử dụng nhiên liệu xanh.
Ủng hộ chủ trương cấm xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch bởi lâu nay ô nhiễm không khí, khói bụi trong thành phố là vấn nạn được nhiều lần đề cập nhưng chưa được giải quyết hữu hiệu, anh Trần Văn Dũng (phường Việt Hưng) cho rằng, phương án cấm xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1 là một trong những giải pháp phát triển lối sống xanh đẩy lùi khí thải và ô nhiễm. Đây là chính sách văn minh, phù hợp và đúng xu hướng hiện nay của nhiều nước trên thế giới. Việc siết chặt lệ phí với xe xăng, xe dầu là tín hiệu mạnh mẽ thúc đẩy người dân chuyển dần sang xe điện, thay đổi thói quen sử dụng phương tiện đi lại để thành phố ngày càng xanh - sạch… Tuy nhiên, khi áp dụng phương án này, TP Hà Nội cần tính toán nguồn lực để chuyển đổi từ xe xăng, dầu sang xe điện. Phát triển xe điện nhưng hiện không có chỗ sạc, mua xe giá còn cao. Đặc biệt, hệ thống xe buýt hiện nay vẫn chưa thật sự thuận tiện cho người dân. “Chúng tôi mong muốn có lộ trình phù hợp để chuyển đổi. Đồng thời, Nhà nước có chính sách phát triển phương tiện công cộng thân thiện, thuận tiện hơn với người dân”, anh Dũng nói.
Chị Đoàn Minh Trà (phường Tây Hồ) cũng cho rằng: “Nhà nước cấm xe sử dụng nguyên liệu hóa thạch nhưng cần có phương án thay thế. Nếu chuyển từ xe máy chạy bằng nhiên liệu hóa thạch sang xe điện thì đường vẫn tắc như hiện nay. Theo tôi, hệ thống xe buýt cần được ưu tiên phát triển đi trước một bước để người dân thay đổi thói quen từ sử dụng phương tiện cá nhân sang sử dụng phương tiện công cộng. Chỉ khi nào phương tiện công cộng phát triển, thân thiện thì mới giải quyết được tận gốc vấn đề ô nhiễm môi trường và giao thông hiện nay của Thủ đô. Tôi chỉ mong có xe buýt đúng giờ để không phải sử dụng phương tiện cá nhân”.
Chị Nguyễn Thị Thu Hiền (phường Hà Đông) đang làm việc tại một cơ quan nằm trên đường Vành đai 1 cho biết, tôi phải tiết kiệm và vay mượn để mua chiếc xe máy với giá hơn 40 triệu đồng cách đây 2 tháng. Nay Nhà nước quy định sẽ cấm xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch vào trung tâm Thủ đô thì tôi không biết xoay thế nào vì tiền vay mua xe chưa trả hết. Mong rằng, Nhà nước tính toán mức hỗ trợ người dân hợp lý, nhất là người thu nhập thấp và trung bình. Bởi với nhiều gia đình, chiếc xe máy là tài sản lớn. Chúng tôi mong người dân sẽ không bị bỏ lại phía sau...”, chị Hiền chia sẻ.
