Hệ quả của thiếu kỹ năng sống
Bà Trần Thị Diệu Hiền, Giám đốc Công ty TNHH Skill Media cho rằng, người trẻ hiện nay giỏi kiếm tiền, tư duy công việc nhạy bén. “Tuy nhiên, sức chịu áp lực công việc của người trẻ chưa cao. Khi gặp vấn đề khó, lẽ ra cố gắng tìm kiếm phương pháp khắc phục thì họ chọn cách… xin nghỉ việc. Nhiều trường hợp vì thiếu kỹ năng sống nên thường nhìn nhận các vấn đề dưới lăng kính tiêu cực”, bà Hiền cho biết.
Còn ThS Phạm Thái Sơn, giảng viên Trường Đại học Công thương TPHCM cho rằng, một bộ phận sinh viên chỉ lo học và “quên” tiếp nhận, trau dồi kỹ năng sống. Thiếu kỹ năng sống khiến giới trẻ không thể tự lập, không có khả năng làm việc nhóm cũng như hòa nhập trong môi trường tập thể.
Hậu quả của việc thiếu kỹ năng sống là người trẻ gặp khó khăn trong học tập, không biết cách học, quản lý thời gian hoặc làm việc nhóm. Trong công việc, khi thiếu kỹ năng sống sẽ thiếu kỹ năng giao tiếp, giải quyết vấn đề và có thể làm giảm khả năng tìm kiếm việc làm, thăng tiến trong sự nghiệp; đồng thời khó khăn trong các mối quan hệ như: Thiếu kỹ năng giao tiếp, thấu hiểu người khác có thể dẫn đến xung đột, hiểu lầm và khó khăn trong việc duy trì mối quan hệ bạn bè, gia đình. Về tâm lý, việc thiếu kỹ năng sống cũng sẽ khó kiểm soát cảm xúc, có thể dẫn đến căng thẳng, lo âu và các vấn đề tâm lý khác.
Nguy hại hơn, thiếu kỹ năng sống còn khiến không ít bạn trẻ vướng vòng lao lý. Chắc hẳn mọi người còn nhớ vụ án lừa đảo do Phó Đức Nam (TikToker Mr Pips) cầm đầu đã lôi kéo hơn 1.000 học sinh, sinh viên dính vòng lao lý. Các em bị dụ dỗ mở tài khoản ngân hàng, cho thuê danh tính, tham gia giới thiệu người mới hoặc hỗ trợ chuyển tiền bất hợp pháp. Tương lai của hàng nghìn học sinh, sinh viên có thể sẽ bị hủy hoại chỉ vì sự thiếu hiểu biết và nhẹ dạ nhất thời. Không chỉ cá nhân các em phải trả giá mà gia đình, nhà trường, xã hội cũng chịu tổn thất không nhỏ về niềm tin và nguồn nhân lực trẻ.
TS tội phạm học, Thượng tá Đào Trung Hiếu (Bộ Công an) cho biết, có mối quan hệ giữa việc thiếu kỹ năng sống và nguy cơ trở thành tội phạm. Những kỹ năng sống cần thiết với mọi người nói chung, người trẻ nói riêng là: Xác định mục tiêu cuộc sống; giao tiếp, kết nối; kiểm soát và quản lý cảm xúc. “Trong các nghiên cứu về tình trạng tội phạm bạo lực của thanh thiếu niên, nguyên nhân xuất phát đa phần là do không thể kiềm chế bản thân, không biết xử lý bức xúc tâm lý. Nói cách khác, họ không được trang bị các kỹ năng này”, TS Hiếu nhận định.
Kỹ năng sống cần được rèn luyện từ sớm
ThS tâm lý Quang Thị Mộng Chi, giảng viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cho biết, trong quá trình làm tham vấn tâm lý đã gặp và hỗ trợ rất nhiều người trẻ vì thiếu kỹ năng sống mà ảnh hưởng tiêu cực đến thành tích học tập, kết nối xã hội và sức khỏe tâm lý. Một số người trẻ khi gặp tình cảnh khó khăn thay vì nghĩ mình thiếu kỹ năng sống thì lại cho rằng mình không có năng lực, tự hạ thấp giá trị bản thân, có trường hợp lại đổ lỗi cho người khác hoặc hoàn cảnh. Cả hai cách nhìn đều không tích cực cho việc gỡ rối.
TS Ngô Xuân Điệp, Trưởng khoa Tâm lý học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cho rằng, người trẻ thiếu kỹ năng phần lớn do cha mẹ bao bọc quá mức từ nhỏ, khiến họ không được rèn luyện để tự đối mặt với các vấn đề trong cuộc sống.
Vì thế, ngay từ nhỏ, càng sớm càng tốt, cha mẹ cần chú trọng rèn luyện kỹ năng sống cho con. Trẻ rất cần được trải nghiệm thất bại để học cách vượt qua; được tham gia các hoạt động thực tiễn như đi chợ, nấu ăn hoặc làm việc nhóm; tránh bị áp đặt và được tự do lựa chọn sở thích cá nhân, qua đó phát triển khả năng ra quyết định. Để cải thiện thực trạng này, gia đình và nhà trường cần có sự phối hợp chặt chẽ, trong đó mỗi bên đóng vai trò riêng biệt nhưng không thể thiếu trong việc trang bị kỹ năng sống cho trẻ.
Cha mẹ nên khuyến khích sự tự lập bằng cách giao cho trẻ những công việc phù hợp với độ tuổi, giúp trẻ tự chịu trách nhiệm với bản thân; giới hạn thời gian trẻ sử dụng thiết bị điện tử; con trẻ cần được chơi thể thao hoặc tham gia câu lạc bộ kỹ năng, đọc sách; khích lệ trẻ tham gia hoạt động xã hội, khuyến khích con tham gia các chương trình cộng đồng, qua đó rèn luyện giao tiếp và làm việc nhóm.
Trường học cần tích hợp kỹ năng sống vào giảng dạy như lồng ghép bài học về tư duy phản biện, giao tiếp và sử dụng mạng xã hội an toàn; tạo môi trường trải nghiệm thực tế như tổ chức hoạt động ngoại khóa và các buổi thực hành để trẻ áp dụng kỹ năng học được vào cuộc sống; tăng cường ứng dụng công nghệ, hướng dẫn trẻ sử dụng mạng an toàn, cách bảo vệ thông tin cá nhân và phân biệt thông tin thật - giả trên mạng. Để giúp học sinh phát triển tư duy và tăng tính thực hành, các trường học giới thiệu các ứng dụng học tập và khóa học trực tuyến.
