Theo Bộ Tài chính, đến hết tháng 6, 17/34 địa phương sau sáp nhập đạt tăng trưởng trên 8%, trong đó nhiều tỉnh vượt mốc 10%. Cụ thể, sau sáp nhập với Kon Tum, Quảng Ngãi trở thành địa phương có tốc độ tăng trưởng GRDP cao nhất cả nước trong nửa đầu năm 2025, đạt 11,51%. Nếu tính theo giá so sánh năm 2010, GRDP địa phương này đạt hơn 32.900 tỷ đồng, tăng 12,4%, cao nhất trong vòng 5 năm qua.
TP Hải Phòng sau khi hợp nhất với tỉnh Hải Dương ghi nhận tăng trưởng GRDP 11,2%, đứng thứ 2 cả nước; tỉnh Quảng Ninh đạt 11,03%. Là kết quả của hợp nhất Hà Nam, Ninh Bình và Nam Định, tỉnh Ninh Bình (mới) đạt tăng trưởng GRDP 10,82%. Sau sáp nhập với Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh (mới) ghi nhận tăng trưởng GRDP 10,47%. Tăng trưởng GRDP của tỉnh Phú Thọ (mới) đạt 10,09%. Những kết quả này không chỉ góp phần kéo GDP cả nước tiệm cận mục tiêu 8% mà còn cho thấy tiềm năng phát triển đã được khơi thông đúng hướng ở các “siêu địa phương” mới.
Tuy nhiên, khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, rất nhiều ý kiến cho rằng, trong quá trình vận hành bộ máy mới chắc chắn sẽ có những khó khăn. Các địa phương vận hành theo mô hình mới - địa giới rộng hơn, dân số đông hơn, quy mô kinh tế lớn hơn song cũng đồng nghĩa với chỉ tiêu cao hơn, kỳ vọng lớn hơn và áp lực tăng trưởng nặng nề hơn. Tất cả đòi hỏi chiến lược phát triển tương xứng với hình hài đã thay đổi.
"Quy mô càng lớn, việc tăng 1% càng gặp nhiều khó khăn", ông Nguyễn Khắc Hoàng, Chi Cục trưởng Thống kê TPHCM nói và phân tích thêm, để đạt con số Thủ tướng giao, GRDP 6 tháng cuối năm phải tăng 10,25%. “Theo tính toán, sau sáp nhập, mỗi 1% GRDP tăng thêm của TPHCM mới tương đương hơn 17.200 tỷ đồng. Con số này là thách thức rất lớn”.
Chính quyền địa phương 2 cấp được kỳ vọng là nền tảng vững chắc đưa kinh tế tăng trưởng cao hơn.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhận định, việc hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP 8% cả năm là thách thức, bởi 6 tháng cuối năm cần tăng trưởng trên 8,4%. Tuy nhiên, những kết quả GRDP tích cực ở các địa phương trọng điểm đang là cơ sở quan trọng để đạt đích. Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Tài chính xây dựng đề xuất điều chỉnh Nghị quyết 25/NQ-CP, nhằm hoàn thiện cơ chế theo dõi, đánh giá và giao mục tiêu tăng trưởng GRDP phù hợp hơn cho 34 địa phương mới.
Theo bà Nguyễn Thị Mai Hạnh, Trưởng ban Hệ thống Tài khoản quốc gia, Cục Thống kê, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp mở ra nhiều cơ hội cải cách thể chế, rút gọn tầng nấc trung gian và thúc đẩy tốc độ điều hành chính sách kinh tế. Nếu biết tận dụng thời điểm này để cơ cấu lại hướng đến tăng trưởng bền vững, bao trùm thì những tỉnh, thành “mới” hoàn toàn có thể trở thành động lực tăng trưởng mới của cả nước.
Theo phân tích của Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS), sau sáp nhập, các địa phương sẽ sở hữu diện tích, dân số và nguồn lực lớn hơn, từ đó có điều kiện thuận lợi để quy hoạch các vùng phát triển kinh tế và hệ thống giao thông một cách đồng bộ hơn. Bên cạnh đó, khi các địa phương nhỏ được hợp nhất và quản lý thống nhất sẽ có điều kiện tập trung phát triển các ngành nghề thế mạnh, thay vì phân tán nguồn lực vào nhiều lĩnh vực không đồng đều. Điều này góp phần nâng cao hiệu quả phát triển và giảm cạnh tranh không cần thiết giữa các địa phương tương đồng.
Đặc biệt, quá trình sáp nhập còn mở rộng không gian phát triển cho các đô thị lớn như TPHCM, Đà Nẵng, Hải Phòng. Các vùng ven và địa phương lân cận được sáp nhập vào các đô thị này có thể thừa hưởng nguồn lực kinh tế, dân cư và chính sách phát triển đặc thù, từ đó hưởng lợi mạnh mẽ từ làn sóng đô thị hóa.
Về tài khóa, VCBS đánh giá việc sáp nhập sẽ tăng hiệu quả phân bổ vốn và quản lý ngân sách. Các địa phương mới, quy mô lớn hơn sẽ có khả năng tự chủ trong điều hành nguồn vốn, giảm sự phụ thuộc vào điều phối từ Trung ương, đồng thời đơn giản hóa quy trình, tiết kiệm chi phí và tăng tính linh hoạt trong phân bổ ngân sách. Sau khi sáp nhập, các địa phương có điều kiện thuận lợi để chủ động quy hoạch, định hướng phát triển ngành kinh tế mũi nhọn và đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, tạo động lực thu hút vốn đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng.
Nguyễn Thanh - Phương Anh
