Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động là 68,4%, giảm 0,2%; tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ là 29,1%, tăng 1% so với cùng kỳ năm trước. Số lao động có việc làm tính chung 9 tháng là 52 triệu người, tăng 552.300 người so với cùng kỳ năm 2024.
Những con số vừa nêu thể hiện rằng chất lượng nguồn lao động đang dần được nâng cao, số lao động có việc làm trong chiều hướng tăng - đều là những dấu hiệu tích cực.
Tuy nhiên, nếu phân tích sâu vào thực tế thì không phải tất cả đều “màu hồng”. Bên cạnh xu hướng tăng của số việc làm, các biểu hiện còn cho thấy thị trường lao động phát triển chưa bền vững khi số lao động có việc làm phi chính thức chiếm tỷ trọng lớn. Số lao động có việc làm phi chính thức chung (cả lao động làm việc trong hộ nông, lâm nghiệp và thủy sản) quý III là 32,6 triệu người, chiếm 62,4% tổng số lao động có việc làm - mặc dù có xu hướng giảm so với thời gian trước nhưng con số tuyệt đối vẫn cao, thị trường lao động vẫn chưa thể cân bằng.
Đặc biệt, có tới 1,6 triệu thanh niên (độ tuổi từ 15 - 24) hiện không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo - chiếm 11,5%. Phân chia theo vùng từ nông thôn đến thành thị lần lượt là 13% và 9,5%, trong đó nữ thanh niên chiếm 13,3%, nam là 9,8%. Đây là vấn đề rất đáng lưu tâm bởi độ tuổi này chính là thời điểm những người trẻ khởi nghiệp lập thân sau khi đã được trang bị nền tảng kiến thức, kỹ năng trong nhà trường. Không có việc làm, họ trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội, đáng quan ngại hơn là nếu thời gian thất nghiệp kéo dài thì họ sẽ bị mai một kiến thức, kỹ năng, cơ hội tiếp cận việc làm ngày càng khó khăn.
Chất lượng và cơ cấu nhân lực trẻ thể hiện qua những số liệu trên cho thấy thách thức đang đặt ra là không nhỏ. Tổng giám đốc Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) Gilbert F. Houngbo nhận định: “Không ai có thể nói về một tương lai ổn định khi hàng triệu thanh niên không có việc làm tử tế và cảm thấy bất an. Việc làm chất lượng cho giới trẻ là nền tảng của ổn định, hòa nhập và công bằng xã hội”. Vì vậy, bên cạnh những mục tiêu tăng trưởng kinh tế, phát triển xã hội mang tính vĩ mô, chúng ta cần có nhiều hơn nữa những chính sách, chương trình, kế hoạch tạo việc làm cho lao động trẻ.
Từ kinh nghiệm quốc tế, ILO đề xuất hướng tiếp cận “Youth Guarantee” (Bảo đảm việc làm cho thanh niên) - mô hình mà các nước châu Âu áp dụng từ năm 2014: Bảo đảm mỗi người trẻ được tiếp cận việc làm, học nghề hoặc khóa đào tạo trong vòng vài tháng sau khi rời trường hoặc mất việc. ILO cũng khuyến nghị các quốc gia đầu tư nhiều hơn cho việc làm chất lượng, tăng cường hỗ trợ chuyển tiếp từ học tập sang lao động, phát triển các kỹ năng cần thiết, kết hợp chính sách việc làm với an sinh xã hội để người trẻ không bị đẩy ra bên lề thị trường lao động.
KHÁNH NGUYỄN
