Một nội dung lớn trong Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội nhận được nhiều quan tâm, góp ý vào sửa đổi và bổ sung quy định về chính quyền địa phương, tập trung xác định mô hình 2 cấp chính quyền địa phương (tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương và đơn vị hành chính dưới tỉnh/thành phố).
Tại hội nghị góp ý kiến Dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 do Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam tổ chức cuối tuần qua, nhiều ý kiến cho rằng, dự thảo chuyển từ chính quyền địa phương 3 cấp sang chính quyền địa phương 2 cấp (bỏ cấp huyện), tiếp tục sáp nhập để giảm 60 - 70% đơn vị hành chính cấp xã là bước đi đột phá trong cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, nhằm thực hiện phân định lại thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương, chuyển những việc của địa phương do địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm; xây dựng chính quyền địa phương gần dân, sát dân; tận dụng các thành tựu của khoa học công nghệ, chuyển đổi số, số hóa mọi hoạt động của các cơ quan hành chính... qua đó, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương các cấp.
Bày tỏ sự đồng tình việc sửa đổi bổ sung Hiến pháp để thực hiện tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị, TS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, khi xây dựng tổ chức bộ máy hệ thống chính trị theo mục tiêu “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”, nhiệm vụ hàng đầu là tiếp tục xây dựng và hoàn thiện thể chế, trong đó có việc sửa đổi, bổ sung một số điều liên quan đến Hiến pháp năm 2013 nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, mở đường cho cải cách và phát triển. “Phải tiếp tục xây dựng và hoàn thiện thể chế, cơ chế quản lý để giao quyền, ủy quyền, tự chủ, tự quyết cho cá nhân và chính quyền các cấp. Đồng thời với quá trình đó, phải coi trọng việc hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực Nhà nước một cách chặt chẽ, đảm bảo cho việc phân cấp, phân quyền được thực hiện nghiêm túc, phòng chống có hiệu quả tham nhũng, tiêu cực…”, TS Trần Ngọc Đường nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, GS, TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội bày tỏ, việc sửa đổi Điều 110 như trong Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 để thực hiện yêu cầu tinh gọn tổ chức, khắc phục chồng chéo, trùng lặp trong tổ chức, hoạt động của đơn vị hành chính và chính quyền địa phương, bỏ cấp trung gian (cấp huyện), tổ chức chính quyền địa phương phù hợp đặc điểm nông thôn, đô thị và miền núi hải đảo.
Hoàn thiện thể chế để thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, chuyển chính quyền địa phương từ 3 cấp thành 2 cấp.
Theo ông Trần Anh Tuấn, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, trong các quan điểm, chỉ đạo của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tư tưởng tự chủ, tự quản của chính quyền địa phương luôn được nhấn mạnh: Những việc của địa phương do địa phương thực hiện, tự quyết, tự thực hiện và tự chịu trách nhiệm. Khoản 2 Điều 112 nên nghiên cứu để thể hiện được những nội dung này, từ đó mới từ bỏ tư duy “không biết mà vẫn quản, cái gì không quản được thì cấm”; xóa bỏ tình trạng một việc đã được giao thẩm quyền rồi nhưng vẫn phải hỏi các cơ quan trung ương hoặc các cơ quan liên quan. Điều này cũng góp phần nâng cao sự tự tin trong đội ngũ lãnh đạo địa phương, dám quyết, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích phát triển địa phương.
“Vì vậy, nội dung Điều 112 cần được nghiên cứu sửa đổi mạnh mẽ hơn vấn đề phân quyền giữa Trung ương và địa phương…”, ông Trần Anh Tuấn kiến nghị.
Ông Nguyễn Văn Phúc, Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề xuất, Khoản 1 Điều 112 cần bổ sung nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".
Với khoản 2, Điều 112, ông Nguyễn Văn Phúc đề nghị sửa đổi, bổ sung như sau: Chính quyền địa phương tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương; quyết định, thực hiện và chịu trách nhiệm về các vấn đề của địa phương do pháp luật quy định; chịu sự thanh tra, kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước cấp trên.
