Bước tiến trong phân cấp, phân quyền
Vừa qua,12 đoàn công tác của Bộ KH&CN đã làm việc tại 34 tỉnh, thành phố. Đoàn công tác số 7 của Bộ KH&CN đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Quảng Trị nhằm khảo sát, đánh giá việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực KH&CN tại các địa phương, qua đó kịp thời tháo gỡ vướng mắc và thúc đẩy hiệu quả quản lý nhà nước về KH&CN.
Sau khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động từ ngày 1/7, tỉnh Quảng Trị đã chủ động và khẩn trương triển khai các Nghị định số 132 và 133/2025/NĐ-CP của Chính phủ, nhằm bảo đảm sự quản lý thống nhất, đồng bộ, không để xảy ra tình trạng gián đoạn, chồng chéo hay bỏ sót nhiệm vụ. Các hệ thống thông tin dùng chung của tỉnh vận hành thông suốt, ổn định, hỗ trợ tích cực cho hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp. Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính đã tích hợp 100% dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, đáp ứng mô hình “một cửa sổ” tập trung. Đặc biệt, hệ thống văn bản điện tử cũng được gửi, nhận thông suốt với Trung ương, thể hiện sự thích ứng nhanh chóng của bộ máy. Ngoài ra, danh mục thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực KH&CN đã được ban hành kịp thời. Công tác xây dựng quy trình giải quyết thủ tục hành chính điện tử cũng được triển khai khẩn trương, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.
Thay mặt đoàn công tác, TS Trần Hậu Ngọc, Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn đo lường chất lượng quốc gia (Bộ KH&CN) cho biết, những kết quả mà tỉnh Quảng Trị đạt được trong việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cho thấy năng lực thích ứng nhanh của bộ máy chính quyền tỉnh, là tiền đề để địa phương nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về KH&CN, phục vụ tốt hơn người dân và doanh nghiệp.
Trên cơ sở đó, TS Trần Hậu Ngọc đề nghị tỉnh Quảng Trị cần có sự chỉ đạo quyết liệt, thống nhất từ người đứng đầu cấp ủy, chính quyền để việc phân cấp, phân quyền đạt hiệu quả; hoàn thiện hạ tầng và nhân lực, việc phân cấp cần gắn liền với hoàn thiện hành lang pháp lý, tổ chức bộ máy hợp lý và đặc biệt là nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ.
“Tỉnh Quảng Trị cần huy động các doanh nghiệp công nghệ số, tổ chức chuyển đổi số cộng đồng, thậm chí là học sinh, sinh viên có kỹ năng công nghệ để hỗ trợ giải quyết bài toán ngắn hạn về nguồn nhân lực. Đây được xem là giải pháp sáng tạo, linh hoạt, giúp địa phương giải quyết nhanh các thủ tục hành chính liên quan công nghệ thông tin; đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu dùng chung và các nền tảng số, đặc biệt tại các địa bàn khó khăn; thiết lập cơ chế phối hợp giữa các cơ quan Trung ương và địa phương, thường xuyên chia sẻ thông tin, dữ liệu và hỗ trợ chuyên môn”, TS Trần Hậu Ngọc nhấn mạnh.
Tại Hà Nội, ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 132 và 133, thành phố đã bố trí 100% xã, phường có cán bộ chuyên trách công nghệ thông tin, tổ chức hàng nghìn lượt tập huấn kỹ năng số, kỹ năng vận hành hệ thống cho công chức, viên chức. Đặc biệt, phong trào “Bình dân học vụ số” và chiến dịch “45 ngày đêm hỗ trợ chuyển đổi số” với sự tham gia của sinh viên, đoàn viên thanh niên đã giúp người dân tiếp cận dịch vụ công trực tuyến. Giám đốc Sở KH&CN Hà Nội Trần Anh Tuấn cho biết, chỉ trong 2 tháng, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến của thành phố tăng từ dưới 1% lên trên 25%; toàn bộ 126 xã, phường đều hoàn thành 16 tiêu chí giám sát theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo 57. Đây là minh chứng rõ nét cho quyết tâm và sự chủ động của Hà Nội trong việc hiện thực hóa mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn.
Kịp thời tháo gỡ những khó khăn về KH&CN
Ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ KH&CN) cho biết, 12 đoàn công tác của Bộ đã đến làm việc trực tiếp tại nhiều trung tâm phục vụ hành chính công và các xã, phường, đặc khu thuộc 34 tỉnh, thành phố. Các đoàn tập trung khảo sát tình hình triển khai chính sách, đánh giá thực tiễn hoạt động, đồng thời kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn phát sinh. Kết quả ghi nhận cho thấy nhiều địa phương đã chủ động, quyết liệt và có bước tiến đáng khích lệ. Hoạt động phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực KH&CN bước đầu được triển khai hiệu quả.
Về hạ tầng kỹ thuật, hầu hết tỉnh, thành phố đã hoàn tất kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng tới cấp xã. Nhiều tỉnh, thành phố trang bị đủ 100% máy tính cho cán bộ tại một cửa. Các tỉnh đã đồng bộ phần mềm một cửa điện tử, tích hợp Cổng Dịch vụ công quốc gia. Một số tỉnh triển khai lưu trữ dữ liệu thông qua trung tâm điều hành hoặc sử dụng điện toán đám mây. Các tỉnh đều đã trang bị máy scan, thiết bị số hóa; nhiều tỉnh có tỷ lệ số hóa hồ sơ trên 90%.
Không chỉ dừng ở hạ tầng, công tác nhân lực cũng có chuyển biến tích cực. Nhiều nơi bố trí cán bộ trực tiếp tại Trung tâm Phục vụ hành chính công hoặc bộ phận một cửa các cấp để đảm nhận nghiệp vụ số hóa; tiến hành tuyển dụng hoặc điều động cán bộ từ đơn vị khác để tăng cường nhân lực thực hiện nhiệm vụ phân cấp; tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu cho cán bộ về quản lý KH&CN và kỹ năng triển khai chuyển đổi số... 381 hồ sơ hành chính trong các lĩnh vực: Tiêu chuẩn đo lường chất lượng, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ hạt nhân, tần số vô tuyến điện, viễn thông, bưu chính và KH&CN đã được giải quyết tại chỗ. 100% tỉnh, thành phố hoàn tất kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng đến cấp xã, nhiều địa phương đạt tỷ lệ số hóa hồ sơ trên 90%.
Tuy vậy, ông Hải cũng chỉ ra, hiện hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ là vấn đề nổi cộm nhất tại các địa phương. Ở nhiều xã, phường mới sáp nhập, hệ thống công nghệ thông tin còn manh mún, thiết bị cũ, kết nối dữ liệu với Cổng Dịch vụ công quốc gia thường xuyên gặp lỗi. Tình trạng lõm sóng vẫn xảy ra tại vùng sâu, vùng xa, khiến việc triển khai chính quyền điện tử chưa đồng đều. Hệ thống cơ sở dữ liệu còn trục trặc khi liên thông, như VNeID, hộ tịch hay phần mềm quản lý tần số vô tuyến điện.
Một thách thức lớn khác là thiếu hụt nhân lực chuyên môn. Nhiều địa phương, đặc biệt cấp xã chưa có cán bộ phụ trách công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Cán bộ được phân công xử lý các lĩnh vực đặc thù như sở hữu trí tuệ, đo lường, viễn thông còn thiếu kinh nghiệm, chưa được đào tạo chuyên sâu. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính.
Trước thực trạng này, ông Hải cho biết, Bộ KH&CN sẽ xây dựng Khung kiến trúc tổng thể quốc gia số (phiên bản 2.0); xây dựng khung theo dõi, đánh giá tiến độ và hiệu quả chuyển đổi số; rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật chuyên ngành; xóa các điểm lõm sóng... Đồng thời, tăng cường hướng dẫn, tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng về công nghệ thông tin, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo và chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ ở cơ sở.
Bộ KH&CN cũng cam kết tiếp tục duy trì Tổ thường trực và các nhóm tương tác trực tuyến 24/7 để tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp các nội dung đề xuất, kiến nghị thuộc lĩnh vực KH&CN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số của các cơ quan, đơn vị, địa phương. Bộ cũng kiến nghị Chính phủ có cơ chế hỗ trợ ngân sách, chính sách ưu tiên đào tạo, phân bổ biên chế và đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, chia sẻ, kết nối, tích hợp đồng bộ dữ liệu giữa các hệ thống của các bộ; xem xét để có hướng dẫn hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét quy định về việc tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị cho việc thực hiện giải quyết thủ tục hành chính.
Cùng với đó, rà soát, hoàn thiện cơ chế để triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình; hoàn thành và đưa vào khai thác hiệu quả các cơ sở dữ liệu quốc gia, các cơ sở dữ liệu dùng chung của cơ quan nhà nước và triển khai các nhiệm vụ giải pháp trọng tâm tại Quyết định số 1566/QĐ-TTg ngày 18/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình; cung cấp dịch vụ số mới được cá nhân hóa, dựa trên dữ liệu cho người dân và doanh nghiệp.
ĐỨC THỌ
