Lao động nhân tạo định hình lại nền kinh tế
Báo cáo cho thấy sự gián đoạn sẽ diễn ra trên diện rộng, ảnh hưởng đến cả lao động văn phòng lẫn lao động sản xuất.
Theo ông Sanders, thành viên cao cấp của Ủy ban Thượng viện về Y tế, Giáo dục, Lao động và Phúc lợi Mỹ, AI và tự động hóa có thể thay thế 40% y tá đã đăng ký, 47% tài xế xe tải, 64% kế toán, 65% trợ giảng và 89% nhân viên phục vụ thức ăn nhanh.
“Cuộc cách mạng nông nghiệp diễn ra trong hàng nghìn năm. Cuộc cách mạng công nghiệp kéo dài hơn một thế kỷ. Lao động nhân tạo có thể định hình lại nền kinh tế chỉ trong chưa đầy một thập niên”, báo cáo nêu.
Cảnh báo này trái ngược với lập trường của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, vốn thúc đẩy vai trò dẫn đầu của Mỹ trong phát triển AI, cho rằng việc để thua trong cuộc đua công nghệ sẽ là mối đe dọa an ninh quốc gia.
Trong bài viết trên Fox News đi kèm báo cáo, ông Sanders đặt nghi vấn về động cơ đằng sau những khoản đầu tư khổng lồ, viện dẫn việc một số người giàu nhất thế giới, bao gồm Elon Musk, Larry Ellison, Mark Zuckerberg và Jeff Bezos, đang rót hàng trăm tỷ USD vào công nghệ này. “Công nghệ AI và robot mà các tỷ phú này đang phát triển sẽ cho phép giới doanh nghiệp Mỹ xóa sổ hàng chục triệu việc làm được trả lương tốt, cắt giảm chi phí nhân công và gia tăng lợi nhuận”, ông cảnh báo.
Theo ông Sanders, công nghệ này đang được tận dụng chủ yếu để tăng lợi nhuận và tập trung tài sản vào tay các tập đoàn lớn. Ông lấy dẫn chứng các giám đốc điều hành đã công bố đầu tư lớn vào tự động hóa cùng lúc với các đợt sa thải hàng loạt và biện pháp cắt giảm chi phí khác.
Thượng nghị sĩ cảnh báo người lao động trong các ngành sản xuất, vận tải hàng hóa và taxi sẽ chịu tác động đặc biệt nặng từ sự phát triển nhanh chóng của các dự án xe tự lái do các hãng ô tô và công ty công nghệ dẫn đầu.
Ông cũng hoài nghi mục tiêu của họ là nâng cao đời sống cho “60% người dân Mỹ đang sống dựa vào từng kỳ lương”, cho rằng động cơ thực sự là “đầu tư vào AI và robot sẽ giúp họ gia tăng tài sản và quyền lực theo cấp số nhân”.
Xu hướng này đã bắt đầu diễn ra, các tập đoàn khổng lồ như Amazon và Walmart cắt giảm hàng chục nghìn vị trí trong khi đẩy mạnh tự động hóa.
AI sẽ khiến tuần làm việc 40 giờ trở nên lỗi thời
Một điểm hiếm hoi mà Thượng nghị sĩ Bernie Sanders và nhiều lãnh đạo doanh nghiệp lớn Mỹ đồng quan điểm: Tương lai của thị trường lao động có thể đồng nghĩa với việc con người sẽ làm việc ít giờ hơn.
Từ Jensen Huang của Nvidia cho đến Jamie Dimon của JPMorgan Chase, nhiều giám đốc điều hành hàng đầu đều dự đoán những tiến bộ về AI sẽ rút ngắn tuần làm việc truyền thống. Đồng sáng lập
Microsoft Bill Gates thậm chí còn đi xa hơn khi cho rằng, con người có thể “không còn cần thiết cho hầu hết mọi việc” và trong vòng một thập niên tới, nhân viên có thể chỉ cần làm việc 2 ngày mỗi tuần.
Tuy nhiên, thượng nghị sĩ Sanders cảnh báo, ngay cả khi những dự đoán đó chỉ đúng một phần, hàng triệu người Mỹ vẫn có thể mất kế sinh nhai. “Điều gì sẽ xảy ra với hàng chục triệu người Mỹ không còn việc làm vì không thể tìm thấy những công việc đã biến mất. Trong thế giới mới này, những người Mỹ ấy sẽ làm sao để chi trả cho chăm sóc y tế, thực phẩm, nhà ở và các nhu cầu thiết yếu khác”, ông Sanders đặt câu hỏi trong một bài bình luận.
Để giúp quá trình chuyển đổi diễn ra bớt khó khăn, ông Sanders đề xuất tuần làm việc 32 giờ mà không bị giảm lương. “Ngày nay, người lao động Mỹ có năng suất cao hơn 400% so với những năm 1940. Tuy nhiên, hàng triệu người vẫn đang làm việc nhiều giờ hơn và nhận lương thấp hơn so với vài thập niên trước. Một tuần làm việc 32 giờ mà không giảm thu nhập sẽ giúp giảm căng thẳng và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân Mỹ”, báo cáo của ông nêu rõ.
Dù không nói cụ thể ai sẽ gánh chi phí cho thay đổi này, ông Sanders lưu ý, lợi nhuận doanh nghiệp và lương CEO vẫn tiếp tục tăng mạnh trong khi tiền lương của người lao động gần như đình trệ. Một số tỷ phú như Elon Musk và Vinod Khosla đã gợi ý thu nhập cơ bản phổ quát (UBI) có thể là lời giải.
Trong khi đó, một số nghị sĩ Cộng hòa bao gồm Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, lại cho rằng việc siết chặt quy định về AI có thể kìm hãm đổi mới và làm giảm sức cạnh tranh của Mỹ.
Tuy vẫn bày tỏ lo ngại, ông Sanders thừa nhận AI cũng sẽ mang lại lợi ích lớn về năng suất xã hội, thậm chí nhóm của ông còn sử dụng ChatGPT để biên soạn danh sách các công việc có nguy cơ bị thay thế cao nhất.
“Điều cốt lõi là AI và robot sẽ mang đến một sự chuyển đổi sâu sắc cho đất nước chúng ta. Những thay đổi này phải mang lại lợi ích cho tất cả mọi người, chứ không chỉ cho một nhóm tỷ phú nhỏ bé”, ông Sanders viết.
MINH PHƯƠNG (theo RT, Fortune)
