“Không gian văn hóa di động”
Dự kiến vào dịp 19/8 tới, Hà Nội sẽ ra mắt đoàn tàu du lịch đầu tiên với 7 toa 2 tầng, loại hình toa xe lần đầu tiên xuất hiện tại Thủ đô. Không chỉ phục vụ vận chuyển hành khách, các toa tàu sẽ được thiết kế thành “không gian văn hóa di động” - nơi giới thiệu nghệ thuật truyền thống như xẩm, ca trù; ẩm thực đặc trưng như phở cuốn, bánh cốm, trà sen; sản phẩm thủ công như lụa Vạn Phúc, tranh dân gian...
Bên cạnh đó, ngành đường sắt cũng được khuyến nghị tích hợp dịch vụ bán vé tàu kết hợp tour (chuyến du lịch), lưu trú, tham quan trên một hệ thống duy nhất, đồng thời điều chỉnh giờ tàu phù hợp và phối hợp với các địa phương trong việc mở cửa di tích theo lịch trình du khách.
Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cho biết, Sở Du lịch Hà Nội phối hợp với Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tổ chức chương trình khảo sát nhằm xây dựng sản phẩm du lịch đường sắt chạy trong nội đô và vùng phụ cận. Đoàn khảo sát đã đến các điểm như: Ga Hà Nội, Long Biên, Gia Lâm, Cổ Loa và Nhà máy xe lửa Gia Lâm để đánh giá khả năng phát triển tuyến du lịch trải nghiệm mới - chuyến đi du lịch tàu hỏa khám phá Thủ đô.
Những nhà ga này đều nằm trên tuyến đường kết nối các không gian văn hóa, lịch sử và công nghiệp sáng tạo của Hà Nội, được kỳ vọng sẽ trở thành hạt nhân cho sản phẩm du lịch đường sắt độc đáo của thành phố. Trên nền tảng hệ thống đường sắt hiện có, các đơn vị đang nghiên cứu biến các toa tàu thành không gian kể chuyện, trình diễn nghệ thuật, trưng bày văn hóa, đưa du khách vào hành trình sống động, đậm chất Hà Nội.
Ngày 10/5, chuyến tàu “Hoa Phượng Đỏ” chính thức lăn bánh từ ga Hải Phòng đến ga Hà Nội.
“Tuyến đường sắt nội đô là tài nguyên đặc biệt. Đây không chỉ là phương tiện giao thông mà có thể trở thành hành trình trải nghiệm văn hóa, nơi du khách khám phá Hà Nội qua từng ga tàu, từng câu chuyện lịch sử”, ông Hiếu nhận định.
Từ ngày 1/6, UBND tỉnh Bình Định phối hợp với Tổng công ty Đường sắt Việt Nam vận hành thử nghiệm tuyến tàu du lịch “Về miền đất Võ” từ ga Quy Nhơn đến ga Diêu Trì - tuyến đường sắt ngắn nhất đang khai thác tại Việt Nam. Đáng chú ý, đoàn tàu có toa xe Văn hóa - Giáo dục, nơi du khách được trải nghiệm miễn phí các chương trình hát bội, bài chòi, khám phá ẩm thực đặc trưng địa phương và tìm hiểu văn hóa vùng đất võ qua trình diễn nghệ thuật, thuyết minh chuyên sâu.
Trước đó, ngày 10/5, chuyến tàu “Hoa Phượng Đỏ” chính thức lăn bánh từ ga Hải Phòng đến ga Hà Nội, mở đầu cho hành trình trải nghiệm giữa mùa hoa nở rực rỡ. Đây là sản phẩm du lịch đặc biệt nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Hải Phòng (1955 - 2025). Lần đầu tiên ngành đường sắt đưa vào vận hành toa VIP 34 chỗ phong cách Đông Dương, cùng các toa 56 và 64 chỗ với ghế xoay 180 độ hiện đại, tiện nghi.
Không chỉ là chuyến đi, đoàn tàu còn là không gian nghệ thuật thu nhỏ - nơi du khách có thể ngắm cảnh, tìm hiểu lịch sử, thưởng thức văn hóa ngay trên hành trình. “Chúng tôi mong muốn mỗi chuyến tàu không chỉ là phương tiện, mà trở thành điểm đến di động - nơi lưu giữ ký ức và khơi dậy cảm xúc của du khách”, ông Hoàng Gia Khánh, Tổng Giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam chia sẻ.
Khai phá “mỏ vàng” du lịch đường sắt
Ông Đặng Sỹ Mạnh, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết, mạng lưới đường sắt quốc gia có tổng chiều dài 3.158km, gồm 2.644km đường chính tuyến và 514km đường ga, đường nhánh, với 303 nhà ga, trạm khai thác. Hệ thống này kết nối tại đầu mối Hà Nội, trải dài qua 34 tỉnh, thành phố và 4 trong 6 vùng kinh tế trọng điểm của cả nước. Mỗi ki lô mét đường ray, mỗi nhà ga không chỉ mang ý nghĩa giao thông mà còn ẩn chứa nhiều giá trị lịch sử, văn hóa có thể khai thác để phục vụ du lịch.
Du lịch đường sắt, loại hình từng bị xem là lạc hậu đang có bước “hồi sinh” ngoạn mục. Thông qua các chương trình như: “Hành trình kết nối di sản miền Trung”, “Hành trình đêm Đà Lạt”, hay các tuyến SE19/20, SE21/22 (Sài Gòn - Đà Nẵng), tàu Thống Nhất, Sjourney… ngành đường sắt đang thể hiện sức sáng tạo mạnh mẽ khi đưa văn hóa, di sản và ẩm thực lên từng chuyến tàu.
Nếu trước đây tàu hỏa chỉ đơn thuần là phương tiện đi lại, thì nay nhiều du khách quay trở lại để “cảm” - cảm nhận nhịp sống chậm rãi, chiêm ngưỡng thiên nhiên từ ô cửa sổ tàu, hòa mình vào các hoạt động nghệ thuật, thưởng thức ẩm thực địa phương, lắng nghe câu chuyện văn hóa vùng miền ngay tại chỗ ngồi.
Ông Phạm Văn Thủy, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam (Bộ VH-TT&DL) đánh giá: Ngành đường sắt đang từng bước đưa lịch sử đến gần với hiện tại, làm nền tảng cho sự phát triển kinh tế - văn hóa thông qua những đoàn tàu di sản. Những chuyến tàu đặc biệt ấy góp phần đưa văn hóa và lịch sử đến gần hơn với công chúng.
Ngành đường sắt Việt Nam đang khẳng định vai trò không chỉ là trụ cột vận tải, mà còn là đối tác đồng hành cùng ngành du lịch trong việc kiến tạo những sản phẩm mới, độc đáo. Những yếu tố từng được coi là điểm yếu như tốc độ chậm, thời gian di chuyển dài, giờ đây lại trở thành lợi thế, khi được “bù đắp” bằng không gian trải nghiệm đậm chất văn hóa và cảm xúc. Với tư duy đổi mới và sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành vận tải và các địa phương, du lịch đường sắt đang dần trở thành xu hướng được du khách trong và ngoài nước yêu thích.
CHÂU ANH
