Trong tiết trời của những ngày đầu thu dịu mát, nơi phố cổ rực rỡ cờ hoa mừng Tết Độc lập 2/9, chị Mai Hiên (46 tuổi, phố Hàng Rươi) như không ngăn nổi dòng ký ức cho biết: “Tôi vẫn nhớ hồi bé, mỗi lần đến ngày Quốc khánh, mẹ hay kể cho chị em tôi nghe về những ngày tháng gian khó, cả nhà quây quần bên chiếc đài cũ nghe thời sự. Khi ấy, không khí khác hẳn mọi ngày, người lớn hồ hởi, trẻ con háo hức vì được đi xem diễu hành. Đó là những ký ức mà tôi không bao giờ quên”.
Ngày 2/9 năm nào cũng vậy, chị Hiên đưa hai con trai đến Quảng trường Ba Đình từ sớm. Các cháu được mặc áo cờ đỏ sao vàng, cầm theo lá cờ nhỏ xinh, nắm chặt tay mẹ trong dòng người nô nức. “Tôi muốn con mình không chỉ cảm nhận ngày lễ này như một ngày nghỉ, mà còn hiểu được ý nghĩa sâu xa của ngày đó. Tôi thường đưa con đi thăm các di tích quanh phố cổ, đặc biệt là ngôi nhà số 48 Hàng Ngang, nơi Bác Hồ đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập. Những chuyến đi như vậy là cách để tôi gieo vào con niềm tự hào dân tộc, tình yêu với lịch sử của cha ông”, chị Mai Hiên nói.
Ông Danh Bình (65 tuổi, phố Hàng Bạc) lại có cách riêng để tận hưởng ngày Tết Độc lập. Ông là người gắn bó với phố cổ hơn 40 năm, chứng kiến từng mái ngói rêu phong, từng con ngõ nhỏ đổi thay theo thời gian. “Với tôi, Quốc khánh là ngày đặc biệt. Cứ mỗi dịp này, tôi lại hẹn mấy người bạn thân ra uống trà trước hiên nhà, trò chuyện và ngắm dòng người qua lại. Chúng tôi kể cho nhau nghe những câu chuyện lịch sử, nhắc lại thời khắc thiêng liêng khi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình năm 1945. Có người trong nhóm còn được cha mẹ dẫn đi dự buổi mít tinh ngày ấy, nghe kể lại mà cảm xúc dâng trào. Hà Nội mấy hôm nay thời tiết đẹp, trời xanh, gió mát. Cảnh sắc ấy càng khiến tôi thấy lòng mình nhẹ nhõm, tự hào và yên bình. Ngồi bên ấm trà nóng, ngắm cờ Tổ quốc bay phấp phới khiến tôi nhớ đến bao thế hệ đã hy sinh để đất nước có ngày hôm nay”.
Trong căn nhà nhỏ nằm sâu trong ngõ phố Hàng Lược, bà Hoàng Thị Tỵ (60 tuổi) vẫn giữ thói quen nhiều năm nay, đó là đón Tết Độc lập như đón Tết cổ truyền của dân tộc. Nhìn phố cổ rực rỡ cờ đỏ sao vàng trong nắng thu, bà Tỵ kể: “Ký ức về ngày Quốc khánh đối với tôi luôn gắn với cảnh mẹ bày mâm ngũ quả, đặt bình hoa tươi trên bàn thờ và thắp hương tưởng nhớ những người đã hy sinh. Thời ấy còn nghèo, chẳng có nhiều thứ để sắm sửa, nhưng mẹ tôi vẫn bảo: Ngày Quốc khánh là ngày Tết lớn nhất của dân tộc, mình phải nhớ đến ơn Bác Hồ và các anh hùng liệt sĩ. Thế nên mùng 2/9 năm nào nhà tôi cũng có mâm cỗ, con cháu sum họp đông đủ”.
Truyền thống ấy được bà gìn giữ đến tận bây giờ. Dù bận rộn với việc buôn bán, lo toan gia đình, nhưng cứ đến sáng 2/9 bà lại đi chợ mua hoa, trái cây, thịt cá để bày biện mâm cỗ. Sau lễ thắp hương, con cháu quây quần ăn uống, kể chuyện, cười đùa rộn rã. Buổi chiều, cả nhà cùng nhau đi dạo bờ hồ, ngắm cờ bay trên Tháp Rùa và hòa mình vào dòng người tấp nập.
“Ngày Quốc khánh với tôi không chỉ là ngày lễ, mà là cái tết của lòng biết ơn và niềm tự hào. Có thể mỗi gia đình có cách kỷ niệm khác nhau, nhưng riêng tôi muốn con cháu mình hiểu rằng độc lập, tự do không phải là điều tự nhiên có được. Nhờ có ngày 2/9/1945 mà hôm nay chúng ta mới được sum vầy hạnh phúc”, bà Tỵ xúc động nói.
Trong nếp sống phố cổ vốn chuộng sự gần gũi, bà Tỵ giống như “người giữ lửa” truyền thống. Niềm tin và thói quen ấy lan tỏa sang cả xóm nhỏ, nhiều gia đình cũng bày mâm hoa quả, thắp nén hương thơm trong ngày Độc lập nhằm tri ân Tổ quốc, các thế hệ đã hy sinh xương máu vì nền độc lập, tự do của nước nhà.
Nếu thế hệ đi trước lưu giữ ký ức qua hồi ức và những thói quen truyền thống, thì những người trẻ phố cổ ngày nay lại tìm cho mình những cách riêng để kỷ niệm Ngày Quốc khánh. Bạn Như Nguyệt (22 tuổi, ở phố Hàng Buồm) cho biết: “Đối với chúng em, 2/9 không chỉ là ngày nghỉ lễ, mà còn là dịp để tìm hiểu thêm về lịch sử, để thấy tự hào mình là người Việt Nam”. Như Nguyệt cùng nhóm bạn trong câu lạc bộ nhiếp ảnh thường chọn dịp Quốc khánh để đi chụp những khoảnh khắc đặc biệt của phố cổ. Năm nào cũng vậy, Nguyệt mang máy ảnh ra phố Hàng Đào, Hàng Bông rồi xuống Hồ Gươm, cờ đỏ sao vàng rực rỡ, các gia đình cùng nhau đi chơi, khách du lịch tươi cười chụp ảnh… tất cả tạo nên một không khí rất riêng. Có những bức ảnh chỉ nhìn thôi đã thấy rạo rực niềm tự hào dân tộc.
“Năm nay tròn 80 năm Ngày Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, Thủ đô trang hoàng rực rỡ, không khí càng thêm thiêng liêng, xúc động. Với em, mỗi dịp 2/9 không chỉ là kỷ niệm một sự kiện trọng đại của dân tộc mà còn là lời nhắc nhở thế hệ trẻ phải biết sống xứng đáng hơn. Đặc biệt, mỗi khi ngắm lại những bức ảnh em chụp trong ngày lễ, thấy mình càng có trách nhiệm trong học tập. Không chỉ lưu giữ hình ảnh đẹp của Hà Nội mà em muốn góp phần lan tỏa tinh thần lịch sử, để bạn bè cùng hiểu và yêu đất nước mình. Học tốt, rèn luyện tốt chính là cách chúng em tiếp nối truyền thống, để độc lập, tự do hôm nay luôn có ý nghĩa trong từng bước đi của tuổi trẻ”, Như Nguyệt chia sẻ.
Ngày Độc lập, với người dân phố cổ Hà Nội không chỉ là ngày nghỉ lễ hay dịp vui chơi mà là cơ hội để trở về với cội nguồn, lắng nghe tiếng gọi của lịch sử trong từng nhịp bước.
Hà Nội hôm nay đã khác xưa nhiều, với những con phố hiện đại, dòng người hối hả, ánh sáng rực rỡ, nhưng giữa nhịp sống ấy, ngày 2/9 vẫn là khoảnh khắc để mỗi người chậm lại, nhìn nhau bằng ánh mắt thân tình và nhắc nhớ rằng chúng ta đang cùng chung một mái nhà, đất nước Việt Nam.
Trong sắc đỏ của cờ Tổ quốc phấp phới trên bầu trời thu Hà Nội, trong nụ cười rạng rỡ của những người con phố cổ, ta cảm nhận rõ một điều: Dù thời gian có trôi nhưng ký ức về ngày Độc lập vẫn sống mãi như mạch nguồn bất tận nuôi dưỡng tâm hồn người Việt. Hà Nội, trái tim của cả nước sẽ là nơi lưu giữ, kể lại và truyền đi câu chuyện thiêng liêng ấy cho muôn đời sau.
Cù Hòa
