Sinh ra và lớn lên trên quê hương Nam Định, năm 1959 khi vừa tròn 19 tuổi, Vũ Thị Bích Liên xin vào làm công nhân Nhà máy Dệt Nam Định. Chỉ sau hơn một năm làm thợ dệt, bà đã trở thành thợ chính đứng máy. Ban đầu đứng 6 máy, rồi 8, 10 máy… sau có giai đoạn một mình bà đứng 30 máy dệt. Những năm 1967 - 1968, ngoài bà Liên chỉ có hai người nữa của Nhà máy Liên hợp Dệt Nam Định làm được điều này. Khi ấy, mỗi ca làm 8 tiếng với bà là cuộc thử thách thật sự về sức lực và trí lực. “Chân phải thoăn thoắt bước giữa dàn máy, mỗi ca làm tôi phải đi bộ hơn 20km. Mắt và tay phải thật nhanh để phát hiện máy lỗi và nối sợi siêu tốc. Chậm một tí là hỏng ngay”, bà Liên nhớ lại công việc của mình.
Trong tiếng máy đập ầm ầm, người thợ dệt mồ hôi nhễ nhại giữa không gian đầy bụi vải, luôn phải đeo khẩu trang để phòng bệnh về hô hấp. Nhưng những ngày lao động gian khổ đó cũng là giai đoạn đáng nhớ và tự hào nhất với bà Liên. Bà từng nhiều lần đạt danh hiệu thợ giỏi cấp xưởng, cấp nhà máy và thợ giỏi toàn miền Bắc và được mệnh danh là “những con thoi nhanh nhất”.
Bà Vũ Thị Bích Liên nhớ lại, ngày 21/5/1963, sau khi dự Đại hội Đảng bộ tỉnh Nam Định, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm bếp nấu, nhà ăn tập thể và một số phân xưởng Nhà máy Dệt, thăm khu nhà ở của công nhân. Năm đó, thợ dệt Vũ Thị Bích Liên có nhiều thành tích trong sản xuất, vinh dự được triệu tập tham gia đón Bác về thăm nhà máy. Cán bộ và công nhân vui mừng báo cáo với Bác kết quả thi đua với Nhà máy Dệt Bình Nhưỡng (Triều Tiên). Từ tháng 1 đến 5/1963, nhà máy đã sản xuất vượt mức kế hoạch 42 vạn mét vải, 120 tấn sợi và 2.000 chiếc chăn... Bác khen nhà máy đã sớm chữa được gần 1.000 máy dệt cũ hồi Pháp thuộc thành máy bán tự động. Với loại máy cũ, mỗi công nhân chỉ đứng được từ 1 đến 2 máy, với loại máy mới được sửa chữa cải tiến lại, mỗi công nhân đứng được từ 4 đến 6 máy. Đến thăm nhà ăn tập thể, nhà trẻ và khu nhà ở của công nhân, Bác Hồ ân cần hỏi han tình hình sinh hoạt học tập và ăn ở của công nhân. Người nhắc nhở mọi người phải đẩy mạnh phong trào thi đua sản xuất với Nhà máy Dệt Bình Nhưỡng, đồng thời phải tổ chức cải thiện đời sống tốt hơn nữa.
Thời kỳ đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc, TP Nam Định là một trong những trọng điểm đánh phá ác liệt. Mỗi lần đánh phá thành phố, địch đều tập trung phần lớn bom đạn đánh vào nhà máy, có ngày 2 - 3 trận. Từ tháng 7/1965 đến 12/1972, máy bay Mỹ đã phá hủy 22% thiết bị máy móc và 70% nhà xưởng, 151 cán bộ, công nhân hy sinh, 197 người bị thương. Tự vệ nhà máy đã trực tiếp bắn rơi máy bay Mỹ bằng pháo 100 ly, bắt sống giặc lái Mỹ…
Khắc ghi lời Bác dạy, ngày ấy cùng với nhân dân các địa phương trong tỉnh, với tinh thần “Tất cả vì miền Nam ruột thịt”, cán bộ, công nhân Nhà máy Dệt Nam Định sôi sục khí thế thi đua, đẩy mạnh sản xuất với tinh thần: “Tay búa, tay súng”, “Tay thoi, tay súng”, “Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”, “Một triệu mét vải vì miền Nam ruột thịt”... Với ý chí “địch đến là đánh, địch chạy lại sản xuất”, trong bối cảnh vừa sản xuất vừa chiến đấu, nhà máy vẫn hoàn thành vượt mức kế hoạch sản xuất.
Năm 1967, nhà máy đã hoàn thành vượt chỉ tiêu trên 81.500 mét vải; năm 1968 hoàn thành vượt mức kế hoạch 10,2%. Hưởng ứng phong trào “Một triệu mét vải vì miền Nam ruột thịt”, nhà máy đã phát động phong trào thi đua, đẩy mạnh sản xuất và đã hoàn thành 1,74 triệu mét vải trước thời gian quy định. Trong những ngày tháng gian nan, hào hùng ấy, nhà máy đã phát triển được hàng trăm tổ, đội “lao động xung kích”; hàng trăm công nhân điển hình được tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua.
Những năm sau đó, người thợ dệt Vũ Thị Bích Liên đã làm việc rất chăm chỉ, cần mẫn, tăng ca, làm thêm giờ để nâng cao kỹ năng, tay nghề. Là thợ giỏi của Nhà máy Dệt Nam Định trong nhiều năm liên tiếp, tháng 5/1966, bà Liên vinh dự được chọn là thành viên của đoàn Việt Nam sang Triều Tiên biểu diễn thao tác, trao đổi kinh nghiệm về nghề dệt.
Đến cuối năm 1966, Nhà máy Dệt Bình Nhưỡng cũng cử đoàn đại biểu sang để trao đổi kinh nghiệm sản xuất với Nhà máy Dệt Nam Định, đồng thời báo cáo với Chủ tịch Hồ Chí Minh về kết quả cuộc giao lưu, học hỏi của ngành dệt 2 nước. Sau khi tham quan, trao đổi kỹ năng tại Nhà máy Dệt Nam Định, ngày 22/12/1966, bà Liên cùng đoàn đại biểu Triều Tiên đến Phủ Chủ tịch để báo cáo với Bác.
Bà Liên nhớ lại, lần đầu tiên được thấy Bác Hồ tại hội trường nhà máy đã rất bồi hồi, xúc động, lần này lại vinh dự được gặp trực tiếp Người tại Phủ Chủ tịch, bà rất tự hào xen lẫn cảm giác lo lắng, hồi hộp… Tại buổi gặp Bác hôm đó, đoàn Triều Tiên có 5 người và đoàn Nhà máy Dệt Nam Định cũng có 5 người, Bác hỏi tên tuổi từng người một. Sau khi biết tên, Bác hỏi cháu Liên năm nay bao nhiêu tuổi rồi, đã có gia đình chưa? Khi biết cô thợ dệt Liên đã có gia đình và con nhỏ, Bác dặn người cảnh vệ lấy gói kẹo để bà mang về làm quà cho con và trẻ con hàng xóm.
Sau khi hỏi han về hoàn cảnh gia đình từng người, Bác hỏi công việc sản xuất tại nhà máy có thuận lợi không, có gặp khó khăn gì không rồi ân cần căn dặn bà và các công nhân cố gắng lao động sản xuất, tạo phong trào thi đua với công nhân Nhà máy Dệt Bình Nhưỡng dệt ra thật nhiều vải để người dân sử dụng, phục vụ bộ đội. Khi đoàn chụp ảnh chung với Bác, thấy bà đứng tay không bên ngoài, Bác liền bảo người cảnh vệ lấy một bát cắm hoa hồng đưa cho bà cầm chụp ảnh cho đẹp!
Ở tuổi “xưa nay hiếm”, bà Vũ Thị Bích Liên vẫn không quên những lần vinh dự được gặp Bác, chụp ảnh cùng Người, đặc biệt là những lời Bác dặn khi xưa. Những lời dặn dò ấy như ánh sáng soi đường thôi thúc bà Liên dạy bảo con cháu không ngừng học tập và làm theo Bác bằng những việc làm thiết thực nhất để xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn.
MINH ANH
