Sở hữu tiềm năng lớn song phát triển chưa xứng tầm
Xã Bình Châu (huyện Bình Sơn) được thiên nhiên ưu đãi với nhiều điểm đến mê hoặc lòng người. Trong đó, thắng cảnh Hòn Nhàn, Ba Làng An, bãi biển Châu Tân, bãi biển Bình Châu… sở hữu bờ cát trắng mịn, nước biển trong xanh như ngọc bích và đặc biệt là vẫn còn giữ được nét hoang sơ, ít bị ảnh hưởng bởi hoạt động của con người.
Thắng cảnh Hòn Nhàn được biết đến bởi vẻ đẹp nên thơ, đặc sắc, vốn được ví như “gành Đá Đĩa” thứ 2, sau gành Đá Đĩa của tỉnh Phú Yên. Đảo đá được tạo ra từ hoạt động phun trào và kiến tạo của vùng trầm tích núi lửa. Xung quanh Hòn Nhàn có nhiều rạn san hô đa dạng màu sắc. Hòn Nhàn cách bờ biển khoảng 10 - 15 phút đi tàu. Du khách có thể thuê tàu, ca nô của người dân địa phương để ra đón bình minh hoặc hoàng hôn. Anh Bùi Văn Bình, chủ quán ăn tại bãi biển Châu Tân cho biết: “Thắng cảnh Hòn Nhàn ngày càng thu hút du khách bởi vẻ đẹp hoang sơ. Mỗi tuần, ca nô của tôi đưa đón 2 - 3 đoàn khách, trung bình mỗi lượt 5 - 10 người”.
Cùng với đó, bãi biển Châu Tân đón hàng nghìn du khách đến tham quan mỗi tuần. Châu Tân sở hữu bãi cát trắng mịn trải dài, mặt biển lặng sóng. Theo nhiều chủ quán ăn tại bãi biển Châu Tân, trước đây bãi biển ít người biết đến nhưng hiện nay vào cuối tuần hay lễ, tết, biển Châu Tân đón hàng nghìn lượt khách mỗi ngày.
Mặc dù sở hữu nhiều tiềm năng lớn, song hoạt động du lịch ở xã Bình Châu vẫn phát triển chưa xứng tầm. Các điều kiện kết nối du lịch với đảo Lý Sơn và khu vực lân cận rất thuận lợi nhưng chưa có mô hình du lịch phù hợp, chủ yếu tự phát, thiếu tính bền vững. Theo Phó Chủ tịch UBND xã Bình Châu Nguyễn Thị Hảo, để khai thác vẻ đẹp của thiên nhiên, xã chọn phát triển du lịch cộng đồng, các sản phẩm du lịch hướng đến phát triển xanh, bền vững.
Văn hóa dân gian biển đảo đậm màu bản địa
Ngoài lợi thế biển cả, nơi đây còn đặc sắc về văn hóa Sa Huỳnh. Trải qua bao biến thiên lịch sử, hơi thở văn hóa Sa Huỳnh vẫn còn nguyên vẹn trong cộng đồng Bình Châu ngày nay. Vạn chài vẫn nô nức tàu thuyền đầy ắp cá tôm, làng mạc thôn xóm yên bình với những cánh đồng khoai sắn, sông ngòi mải miết chở nặng phù sa, thương thuyền sôi nổi tấp nập ra vào cửa, ngư dân ngày đêm vươn khơi bám biển làm nên diện mạo mới cho Bình Châu hôm nay.
Đến với Bình Châu, du khách còn được hòa cùng không gian thiên nhiên kỳ bí và văn hóa sống động. Bình Châu có miệng núi lửa cổ rộng 30m2 ở thắng cảnh Ba Làng An. Đây là di sản địa chất hiếm hoi trên thế giới, bên trong dấu tích miệng núi lửa cổ chứa đầy rong rêu, cỏ. Các nhà khoa học nhận định, miệng núi lửa cổ này có niên đại sớm nhất khoảng 11 triệu năm.
Từ năm 1999 đến nay, hàng ngàn cổ vật được phát hiện từ những con tàu đắm tại khu vực biển Bình Châu. Được biết, Mũi Ba Làng An (thời Pháp thuộc có tên gọi Cape Batangan), cửa Sa Kỳ nổi tiếng trên bản đồ hàng hải quốc tế là nơi chào đón các thương thuyền của con đường tơ lụa trên biển từ vùng Hàng Châu (Trung Quốc) đi xuống vùng biển Đông để trao đổi hàng hóa, lấy nước ngọt rồi tiếp tục xuôi về phía Nam, cũng như đón thương thuyền theo hướng ngược lại.
Trên hành trình đó, một số chuyến tàu không may bị chìm đắm và ở lại đây hàng trăm năm. Xác tàu và vô số di vật đã được tìm thấy. Các chuyên gia khảo cổ cho rằng nơi đây có thể ví như nghĩa địa tàu đắm hiếm có trên thế giới. Đặc biệt, thôn Châu Thuận Biển được ví là “làng chài cổ vật” độc nhất vô nhị ở miền Trung bởi ngư dân làng này sở hữu nhiều cổ vật như chén, đĩa… từ những con tàu cổ đắm. Du khách có thể tìm hiểu, chạm vào “linh hồn” những con tàu đắm tại làng cổ vật, nơi nhà nhà đều sưu tầm, trưng bày gốm sứ tàu đắm.
Do đó, từ lâu, người dân làng cổ vật tàu đắm nói riêng và người dân Bình Châu đã thực hiện sứ mệnh bảo tồn, phát huy giá trị các con tàu cổ đắm để ngày nay, làng cổ vật biến thành điểm tham quan hấp dẫn du khách. Dấu vết tàu đắm còn đầy bí ẩn với những xác tàu đang chờ du khách khám phá. Tại Gành Tre, hàng trăm ngàn mảnh vỡ còn nằm xen vào bãi cát san hô. Thậm chí, khi di chuyển ra thắng cảnh Hòn Nhàn, du khách có thể vừa ngắm rạn san hô, vừa truy tìm mảnh gốm vỡ quanh đây.
Du khách cũng có thể ngắm bình minh trên bãi biển Bình Châu quyến rũ dài hơn 14km, ngắm làng mạc xưa cổ với những công trình xây bằng đá tổ ong độc đáo. Sản phẩm đá ong cũng là màu sắc địa văn hóa đặc trưng của vùng đất Bình Châu. Hàng rào, giếng nước, nhà cửa, chuồng trại, nơi trú bão, thậm chí là công trình tâm linh cũng được dựng xây từ đá tổ ong có tuổi hàng triệu năm.
Chưa hết, trên nền địa chất núi lửa biển, dòng chảy văn hóa Sa Huỳnh - Chăm Pa - Đại Việt len lỏi trong từng ngóc ngách, biểu hiện bằng nhiều sắc thái khác nhau, vô cùng đa dạng, sôi động. Rộng khắp mảng đồi núi của bán đảo Batangan là đất đỏ bazan, nơi người dân Bình Châu sản xuất nông, lâm nghiệp, lập nên làng xóm vạn chài.
Nền đất đỏ bazan cũng giúp nơi đây có được các sản vật mang bản sắc địa phương, làm nên văn hóa ẩm thực rất riêng. Nông sản và hải sản Bình Châu được kết hợp tuyệt vời trong các món ăn cho thực khách phương xa. Các sản vật ấy còn được hiện ra chân thực, thú vị tại chợ Bờ Đắp Bình Châu.
Đã bao đời trôi qua, chợ Bờ Đắp không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là nơi sinh hoạt văn hóa không thể thiếu của người dân. Họ nô nức chào mời khách quen lúc đông người nhộn nhịp, họ tranh thủ chuyện trò, giúp đỡ nhau khi vắng khách. Chợ Bờ Đắp là nơi gói ghém, lột tả một phần bản sắc văn hóa Bình Châu.
Tập tục đi biển, giao thương cũng như việc tương tác giữa biển và đồng bằng đã để lại cho Bình Châu những nét văn hóa dân gian biển đảo đậm màu bản địa, với tín ngưỡng thờ ngư thần và lễ hội cầu ngư, đua thuyền...
Đến Bình Châu, điểm thú vị nữa là nơi đây có đặc điểm địa chất gắn liền với đảo Lý Sơn và các khu vực lân cận qua hàng chục triệu năm. Không gian sinh tồn của người Sa Huỳnh nối liền với vùng ven biển Bình Châu ra đảo Lý Sơn cũng có cùng niên đại với các điểm khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh rộng khắp trong tỉnh Quảng Ngãi. Du khách đến với vùng đất Bình Châu cũng là đến với một phần không gian văn hóa Sa Huỳnh.
Với rất nhiều lợi thế phong phú của danh thắng và lịch sử nơi đây, Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Tiến Dũng cho biết sẽ thiết lập tour du lịch kết nối Bình Châu với các điểm đến lân cận phù hợp với loại hình tham quan, trải nghiệm địa chất, văn hóa biển đảo gắn với di chỉ Văn hóa Sa Huỳnh tại xã Bình Châu; đồng thời, xây dựng phương án hoạt động tổ hợp tác du lịch cộng đồng, nhằm hướng tới phát triển điểm du lịch cộng đồng ở xã Bình Châu, giúp người dân tham gia và phát triển kinh tế từ hoạt động du lịch.
Huyền Diệu
